SERIE
Op 15 november 2000 mocht televisiekijkend Brittanië The Remorseful Day, de laatste aflevering van de gevierde detectivereeks Inspector Morse bewonderen. De première was vreemd genoeg één dag voordien al naar de Nederlanders gegaan, waar Morse mogelijk nog een grotere hype was en is dan in het Verenigd Koninkrijk zelf. De kern van de plot, namelijk dat de inspecteur in deze laatste aflevering zelf de geest geeft, was al lang geen geheim meer; sinds The Way Through The Woods werden de jaarlijkse encore-sequels terug gebaseerd op het werk van Colin Dexter, die uitgekeken was op zijn personage, dus al wie het boek al had gelezen, wist dat het niet goed met Morse zou aflopen. Het orgelpunt werd gezet door deze typische aflevering, die - hoe kan het ook anders? - teruggrijpt naar de wortels van het Oxford-milieu, vol roerende momenten, uitstekend vertolkt door het gouden duo Thaw en Whately, gastoptredens van, naast de gebruikelijke cameo van Colin Dexter, onder meer componist Barrington Pheloung, en - naar goeie Morse-traditie - eindigt de reeks zoals die begonnen was: met een zaak waarin er lijken vallen als vliegen.

Het verhaal van The Remorseful Day vangt ruim een jaar na The Wench Is Dead aan. Morse heeft gebroken met Adele Cecil, die besloten heeft om in Australië te blijven wonen, en Morse heeft nog maar twee maanden te gaan voor zijn pensioen, maar hij sukkelt enorm met zijn gezondheid. De oorzaak zal wel geen enkele Morse-kenner verwonderen: drank, drank en nog eens drank. Zelfs in deze laatste aflevering, waarin de dokter hem gewaarschuwd heeft dat "er geen reparatie meer mogelijk is, alleen nog onderhoud", zien we de inspecteur regelmatig bier en whisky slurpen. Het bloed kruipt echter waar het niet gaan kan, en alhoewel Morse dus al een paar ernstige waarschuwingen heeft gehad dat zijn maag compleet naar de knoppen is, moeit hij zich met een onderzoek dat tijdens zijn ziekteverlof vanop zijn bureau naar dat van Lewis is verschoven. Morse is feitelijk nog op ziekenverlof, en Lewis, die op het punt staat te promoveren tot hoofdinspecteur, roept nog éénmaal zijn hulp in bij de moord op verpleegster Yvonne Harrison (Meg Davies), die op gruwelijke wijze is doodgemarteld. Morse heeft het slachtoffer bovendien nog gekend in haar hoedanigheid van verpleegster toen hij een vorige verwittiging aan zijn maag had gehad. Er wordt meermaals in de aflevering geïnsinueerd dat Morse na zijn breuk met Adele een verhouding met Yvonne wel zou hebben zien zitten, wat onder meer een genante liefdesbrief heeft opgebracht. Eén van de roerende momenten is dat hoofdinspecteur Strange (James Grout) voor één keer zijn ethiek als hoofd van de politie laat varen en het stuk, dat toch niet terzake blijkt te doen, maar Morse alleen maar meer pijn zou doen, uit het dossier laat verdwijnen.

De zaak wordt nu opgevolgd door Lewis, die een anonieme brief heeft gekregen dat de kleine inbreker Harry Repp (Eddie Webber) bij de zaak betrokken is. Tijdens het schaduwen wanneer die de gevangenis verlaat, verliest Lewis Repp één tel uit het oog. Wanneer later op een vuilnisbelt een lijk wordt gevonden, blijkt dit niet van Repp te zijn, maar van de dove taxichauffeur Paddy Flynn (James Benson), die de echtgenoot van Yvonne Harrison (Paul Freeman) een alibi voor de avond van de moord heeft verschaft. Flynn en Repp hebben blijkbaar iemand kunnen chanteren, maar beter zijn ze er niet op geworden, want ook Repp wordt dood aangetroffen. Lewis graaft dieper en dieper naar het geheime seksleven van de onverzadigbare nymfomane Yvonne, terwijl Morse, die een heel ander spoor volgt, zienderogen bergaf gaat.

Het gevolg laat zich raden: een indrukwekkende scène waarin Morse instort tijdens een massale hartaanval, vervolgens op zijn ziekbed de laatste stukjes van de puzzel in elkaar weet te passen, en Lewis die uiteindelijk geen afscheid meer kan nemen van zijn vriend en mentor omdat hij de zaak moet afronden. En Lewis die op indrukwekkende wijze hulde komt brengen aan zijn overleden baas. De laatste Morse is zeer erg een verhaal over hoe Morse uiteindelijk de opvolging van zijn zaken moet overlaten aan Lewis, die hij tot het einde toe blijft steunen, alhoewel hij zich zelf zorgen maakt over hoe zijn opruststelling zal verlopen. Na 33 afleveringen is hij er eindelijk in geslaagd Lewis wat cultuur - in zijn ogen toch - bij te brengen wanneer Lewis een bandje van Wagners Parcifal speelt in de wagen. Lewis heeft overigens een heel andere look dan in alle vorige afleveringen: zijn muisgrijze kostuum is ingeruild voor een chiquer donkerblauw pak, en wat het onderzoek betreft, neemt hij zelf duidelijk het voortouw. In een iets grimmigere scène is Morse zijn eigen begrafenis aan het voorbereiden - uiteraard zonder het minste religieuze ritueel - en Lewis letterlijk in zijn testament aan het opnemen; het is verbazend dat een dergelijke scène met zoveel sereniteit wordt gebracht, zonder het minste spoor van ridiculiseren van het gegeven. Geef toe, bij een andere politiereeks zou U door de grond zakken van het lachen als de stervende inspecteur zijn adjudant tot erfgenaam benoemt. Maar hier niet. Op het einde lijkt het wel of Morses levensdoel is geweest om Lewis te "vormen" naar zijn evenbeeld, en alhoewel Lewis zeer zeker zijn Schotse eigenheden heeft behouden, en niet langer het slaafje van de inspecteur is, merken we toch dat de taak volbracht is; Morses laatste woorden op zijn sterfbed zijn "Thank Lewis for me".

Acteur Kevin Whately, die voor de voorlaatste aflevering verstek had laten gaan, kon het uiteraard niet over zijn hart krijgen om bij deze laatste aflevering verstek te laten gaan, en het is duidelijk dat het zwaartepunt meer in zijn richting begint te verschuiven. Whatelys reden om in de voorlaatste aflevering niet meer mee te spelen was overigens dat hij na 10 jaar Lewis wel eens wat anders wilde spelen. Ironisch genoeg kwamen na de reeks vooral aanbiedingen om als politie-inspecteur aan de slag te gaan in een nieuwe reeks. Met de zegen van Colin Dexter heeft de acteur inmiddels toegezegd in een proefaflevering waarin hij zijn rol als (nu Chief Inspector) Robert Lewis herneemt. Als motivatie gaf de acteur in een recent kranteninterview op dat, als hij toch in een politiereeks gaat acteren, het toch wel een goed idee zou zijn om het personage te hernemen waar hij zoveel jaren van zijn carrière heeft ingestoken. Zijn filmcarrière heeft er een beetje onder te lijden gehad; na zijn rol in The English Patient hebben we hem niet vaak meer op het grote scherm mogen bewonderen. Er zijn echter genoeg voorbeelden voorhanden dat één rol een acteur groot kan maken: Horst Tappert (Derrick), Peter Sellers (Clouseau) en Peter Falk (Columbo), niet toevallig alle drie politieagenten. De pilootaflevering van een eventuele nieuwe reeks, Lewis: Reputation is intussen al in postproductie, en bevat naast Lewis ook terug een rol voor de cynische pathologiste Laura Hobson (Clare Holman). Naast het feit dat Lewis uiteraard op zijn beurt een sergeant toegewezen krijgt (James Hathaway, vertolkt door de redelijk verse Laurence Fox), krijgt Lewis nu een vrouwelijke chef boven zich, Chief Superintendent Jean Innocent (Rebecca Front, bekend uit de cultserie The Office). We kijken er vol verwachting naar uit.

Wie helaas alleszins niét op de première aanwezig zal zijn, is John Thaw. Op 21 februari 2002, twee jaar na zijn alter ego Endeavour Morse, verloor de acteur zijn strijd tegen slokdarmkanker.

BEELD EN GELUID
De single layer-disc van deze release is identiek aan diegene die we eerder in de Inspector Morse-box terugvonden. Positief is dat deze laatste aflevering meteen ook de eerste was die in anamorfisch breedbeeld is uitgevoerd, ondanks het feit dat op de hoes het tegendeel staat. Wanneer we het verschil bekijken met de grauwe afleveringen vol ruis van 1987, is vooral op het gebied van beeld een enorme sprong voorwaarts gedaan. Eén euvel wel is dat het lettertype op twee ogenblikken in het eerste kwartier, bijvoorbeeld op 15:46, zó piepklein wordt dat het nog nauwelijks te lezen is. Afgezien daarvan is dit een erg mooi ogende aflevering, waarbij de kleuren precies on the spot de juiste sfeer weergeven, en vooral het contrast erg goed afsteekt. Het geluid verdient spijtig genoeg een minder gunstige beoordeeling, vooral omdat het volume na elke luidere uithaal qua vermogen een tik naar onderen krijgt. Vooral in de opening credits is dit erg opmerkelijk en storend. Luister maar eens naar 1:16 waarin Harry Repp zijn inbrekersgerief bovenhaalt, of in de na-echo van de fotoflash (4:05) waardoor de muziek naar achteren wordt gedrukt. Helaas stopt het daar niet bij, en wordt de dialoog op verschillende ogenblikken naar achter gedrukt.

EXTRA'S
33 is nu eenmaal niet deelbaar door 4, wat betekent dat U na acht reeksen met elk 2 dvd's met elk 2 afleveringen, U het bij deze Inspector Morse 9 zal moeten stellen met één enkele single layer disc, vier keer zo weinig Morse als de andere discs dus. We hadden gehoopt dat, net als bij de UK-versie, ons tenminste nog de documentaire "The Last Morse" zou zijn gegund, die perfect op deze laatste disc had gepast. Spijtig genoeg heeft Universal voor de goedkoopste oplossing gezorgd, en de discs uit de boxset gerecycleerd.

CONCLUSIE
Na 33 aflevering mag de inspecteur eindelijk rusten in vrede, en kunnen we trots terugblikken op een politiereeks waarin kwaliteit dé graadmeter was, én de sleutel tot succes. Geen enkele andere televisiereeks - uitgezonderd misschien Heimat - kan pronken met het feit dat er niet één aflevering als "minder goed" moet worden bestempeld, of waar de regisseur eens een aflevering vrijaf neemt om de grenzen van zijn regietalent af te tasten. Televisie zoals die niet meer gemaakt wordt...