Amsterdam 1946. De jonge Frits van Egters (Thom Hoffman) schiet wakker: nee, het is gelukkig niet de avond van 31 december, het is die van 22 december en dus heeft hij nog een paar dagen tijd, om het te zeggen, zoals hij vaak bij zichzelf herhaalt. Dus staat ie op en gaat naar z’n huiskamer, dat wil zeggen: naar de huiskamer van zijn ouders, want Frits woont bij z’n oudelui. Overdag zit hij op kantoor en ’s avonds deelt hij de woonst met z’n vader (Rijk de Gooijer) en z’n moeder (Viviane De Muynck) op de Schilderkade 66. Anno 1946 is de woningnood groot in Nederland. Mensen wonen in schuren of in het slechtste geval in een omgebouwde kippenren. Frits heeft geluk. Hij heeft een dak boven het hoofd en een kachel om zich aan te warmen. Toch is hij niet gelukkig met de stand der dingen. Regisseur Rudolf van den Berg toont ons de jonge kerel in naar onze norm banale situaties die het schamele leven van elke dag karakteriseren: tanden poetsen aan de gootsteen, luisteren naar een krakende radio, zakjes steenkool halen op zolder, taferelen die wij ons niet meer kunnen voorstellen zestig jaar na de oorlog.

 

 

Als een toegewijde gids loodst Frits de kijker door de galerij van zijn saaie leventje, toont hij de verveling die hij te lijf gaat met grapjes en veel cynisme, over het delinquent gedrag van de eenogige Maurits, over de kaalhoofdigheid van zijn broer, over de snoeverij van Wim die sinds kort in Heerenzaak De Kameel werkt en die talen studeert, over z’n eigen falen op het gymnasium en de onfrisse geurtjes in z’n navel, allemaal zeer geestdodende of lijfelijke aangelegenheden, want meer is er niet, tenzij de bioscoop, waarvoor hij altijd ruim op voorhand kaartjes koopt. De avondlijke bezoekjes aan z’n kennissen zijn al even voorspelbaar als de rest van de dag. Bovendien zijn de vooruitzichten somber, want er is niets te beleven, ook niet in Amsterdam, vlak na de oorlog.

 

De Avonden is de verfilming van de gelijknamige roman van Gerard Reve, voor velen een meesterwerk, voor vele anderen beslist één van de belangrijkste romans uit de Nederlandse literatuur van na 1945. De roman De Avonden is het mistroostige verhaal over de naoorlogse jeugd die weigert om de draad weer op te pikken en te doen wat haar ouders - gedwongen, uit gewoonte of wegens het gemak - wel doen: gewoon doorgaan met hun leven. In Engeland heeft men de schrijvers uit die generatie de Angry Young Men genoemd, jongemannen die weigeren om zich te conformeren, te accepteren dat alles weer bij het oude is, alsof het leed van de oorlog met één pennentrek ongedaan kan worden gemaakt. Ze kiezen voor protest, voor afwijzing en ze sluiten zich af, want de oorlogstijd heeft ze wel degelijk getekend. In Nederland is Simon van het Reve (zo heette hij in 1947 nog) naast Willem Frederik Hermans een vertegenwoordiger van die generatie. Reve gaat de confrontatie aan, voorzichtig en omzichtig, want Nederland anno 1947 is nog bijlange na niet het land van Kabouters, Provo’s, Dolle Mina’s en krakers.

 

 

Regisseur Rudolf van den Berg had in 1989 het voordeel dat Gerard Reve algehele bekendheid genoot en een omvangrijk oeuvre bij elkaar had geschreven. De auteur had al lang geleden opgehouden zijn ware aard en zijn fantasma’s te verstoppen achter metaforen en allegorische beeldspraak. Het ogenschijnlijk onschuldig bezoekje van zijn hoofdpersonage Frits aan z’n vriendin Bep wordt bij Van den Berg een hopeloos rondje wederzijds scharrelen van twee eenzame figuren; Wim wordt plots een cruisende homo die zelfmoord pleegt door verhanging en het schijnbaar argeloze praatje met Maurits over het vastbinden van een naakte jongeling die vervolgens met een kort mesje bewerkt wordt, eindigt net niet in een serie handtastelijkheden. Zo kennen we Reve en zo hoort Reve ook te zijn en dankzij Rudolf van den Berg en scenarist Jean Ummels wordt de eerder brave debuutroman van Gerard Reve uit 1947 geactualiseerd en helemaal in lijn gebracht met de toon van zijn latere werk. De vergelijking tussen boek en film eindigt met een gelijkspel, hoewel ze voldoende van elkaar verschillen om elk op z’n eigen merites te worden beoordeeld. Wat de film De Avonden vooral mist zijn de talloze grappige en/of cynische mopjes en raadseltjes waarmee hoofdfiguur Frits Van Egters zijn vrienden voortdurend bombardeert en waaruit zijn zeer aparte sombere kijk op de wereld blijkt. Zo moet de filmliefhebber het raadseltje missen over vrouwen en olifanten die bang zijn voor muizen, maar de romanlezer aan de andere kant zijn bewering dat kinderhoofdjes de neiging hebben om in de richting van de zon te groeien!  

 

 

Met 117 minuten is De Avonden een lange film die evenwel nooit langdradig of vervelend wordt. Toch is dat een té korte speelduur om alle hersenspinsels van Frits van Egters een plaatsje te geven, want Reve stopt diens hoofd zo vol dromen over en hunkeringen naar het andere leven, dat de lezer het zich niet kan permitteren om langs het traject weg te dommelen. Thom Hoffman, die overigens als twee druppels water op de jonge Simon van het Reve lijkt, speelt met glans de rol van Frits van Egters, maar dat hoeft niet te verbazen sinds hij al eerder met Reve’s bizarre universum in aanraking kwam tijdens het draaiproces van De Vierde Man (1983) van Paul Verhoeven. Hoffman is overigens een begenadigd acteur, getuige zijn rol in Dogville (2003) van Lars von Trier en in Zwartboek (2006), opnieuw van Paul Verhoeven. Stevige bijrollen zijn er voor Rijk De Gooijer en voor de Vlaamse Viviane De Muynck, die u herkent als souffleuse Germaine uit Oud België (2010).

 

 

De beeldkwaliteit van deze dvd laat jammer genoeg te wensen over: vuiltjes, witte stippen, beeldstoringen (in het begin), digitale macroblocking, ze zitten er allemaal in. Van secure digitale restauratie is geen sprake. Bovendien is het beeld vrij korrelig met weinig details in de zeer donkere opnamen en is er sprake van een weinig correcte afbakening tussen de verschillende kleuren. Het geluid is er zo mogelijk nog erger aan toe: veel geruis, storingen en een klankbeeld dat in de badkamer thuishoort. De stemmen zijn moeilijk verstaanbaar, niet omdat het om Noord-Nederlands acteurs gaat, want ook de Vlaamse Viviane De Muynck (oké, ze hollandiseert een beetje) is heel vaak doodgewoon onverstaanbaar. Over de slechte geluidkwaliteit circuleerden er trouwens al opmerkingen tijdens de bioscoopprojectie van de film. Ondertitels hadden een oplossing kunnen bieden, beste mensen van Prime Time Entertainment! Neem een voorbeeld aan wat Bridge Entertainment met Oud België heeft gedaan. Maar misschien mocht het allemaal niet te veel kosten?

Als extra krijgt u twee Andere Trailers.

 

Het is gezien, fluistert Frits half verstaanbaar tegen zichzelf op het einde van de film terwijl hij zonder veel animo naar bed gaat, het is niet onopgemerkt gebleven. Wat Gerard Reve er precies mee bedoelt, het is niet helemaal duidelijk, misschien alleen dat hij, Frits, het overleefd heeft in tegenstelling tot Wim, die van Heerenzaak De Kameel. Voor de rest is De Avonden van regisseur Rudolf van den Berg een (h)eerlijke verfilming van de roman van Reve en zijn de toon en de milieu- én tijdschildering nagenoeg perfect van het ene naar het andere medium getransponeerd.