FILM
De meeste films hebben als eerste bekommernis het publiek te entertainen, maar af en toe wordt het medium ook bewust gebruikt om de kijker een sociaal geweten te schoppen. Balibo valt zonder meer in die laatste categorie. De prent blikt terug op de Indonesische inval in Oost-Timor in 1975, bekeken door de ogen van de Australische journalist Roger East. Hij wordt door de verbannen buitenlandminister van Oost-Timor, de latere Nobelprijswinnaar José Ramos-Horta, ingehuurd om het onafhankelijke persbureau van het land te leiden. East is in eerste instantie niet overtuigd van het voorstel, maar als hem ter ore komt dat vijf andere Australische journalisten vermist worden in Oost-Timor (en mogelijk geëxecuteerd werden door het bezettingsleger), neemt hij het eerste vliegtuig naar de regio. Daar wordt hij geconfronteerd met een land dat bloedig onderdrukt wordt door de Indonesiërs en er maar niet in slaagt de schrijnende situatie hoog op de internationale agenda te plaatsen. Het is de hoop van Roger East dat het relaas van de verdwenen journalisten de kentering kan teweegbrengen. Maar hij is zich er ook terdege van bewust dat zijn leven eveneens gevaar loopt.

Origineel kan je Balibo bezwaarlijk  noemen. Prenten waarin een reporter geconfronteerd wordt met de gruwelen van een oorlog zijn bijna zo oud als film zelf. Dat betekent echter niet dat Balibo ten onder gaat aan voorspelbaarheid. Ja, de film bevat scènes die we al honderd keer eerder zagen - vooral de bruuske ontdekking dat er vlakbij een moorddadige raid op Oost-Timorezen heeft plaatsgevonden, neigt zowel in opzet als visuele weergave naar het cliché - maar cineast Robert Connolly houdt de boel draaiende met een ingenieuze montage. Hij mengt de hoofdverhaallijn over Roger East en José Ramos-Horta met flashbacks over het pad dat de vijf verdwenen journalisten aflegden in de (soms urbane, soms letterlijke) jungle van Oost-Timor. Omdat de filmische aanpak van beide verhalen verschilt - de flashbacks ogen als ruw bronmateriaal voor newsreels, inclusief korrelige beeldkwaliteit - creëren regisseur en monteur een intern spanningsveld in de film, waarbij niet één outsider, maar twee externe standpunten de situatie op het eiland in de vorm van een boodschap aan de kijker trachten te verkopen.

Want daar moet je je wel bewust van zijn: Balibo is absoluut een prekerige film. Weliswaar niet in de ergste zin van het woord - daarvoor zijn cast en crew te professioneel en te gedreven - maar de boodschap staat soms wel het verhaal in de weg. Zo laat de prent weinig ruimte voor het uitwerken van de relatie tussen East en Ramos-Horta en hebben ook de karakters van de vijf reporters te weinig diepgang. De acteurs trachten dat te compenseren via doorleefde vertolkingen, die hinten naar verborgen agenda's en diepgewortelde motieven, maar meer dan een oppervlakkige connectie met de kijker maken ze niet. Zo is het moeilijk om Anthony Lapaglia los te zien van zijn persona in Amerikaanse tv-series en blijkt Oscar Isaac te weinig in staat om weer te geven waarom zijn personage later een Nobelprijs voor de Vrede zou verdienen. Andere pogingen om via één treffende vertolking het leed van Oost-Timor weer te geven zijn ook al weinig overtuigend, een onnodige raamvertelling - dertig jaar later - op kop.

Een genuanceerde blik op de gruwelijkheden die zich in 1975 op het eiland afspeelden, biedt Balibo dan ook niet. Dat neemt niet weg dat de makers er uitstekend in slagen een gevoel van urgentie te creëren dat de prent behoorlijk wat vaart geeft. Als een op zich staande thriller werkt de film niet helemaal, maar er gebeurt voldoende om de kijker niet te vervelen. Het scenario suggereert af en toe een verborgen agenda, waardoor wantrouwen in beperkte mate de prent binnensluipt en zo de kijker op zijn qui vive houdt. En de cameravoering honoreert de journalistieke principes van oorlogsverslaggeving door je het gevoel te geven dat je er zelf bij bent als Roger East en zijn vijf collega's door Oost-Timor trekken.

Dat is voldoende om Balibo als een goedbedoelde poging te omschrijven om conflict dat door de mazen van het publieke bewustzijn geglipt is alsnog met de wereld te delen. Het is zelfs voldoende om je het gevoel te geven dat je een belangrijke film hebt gezien waarover je op café stevig kan doorbomen. Maar eenmaal het gevoel van urgentie verdwenen is dat Balibo treffend creëert - en dat blijkt al redelijk snel - blijft vooral een film over die perfect is om in geschiedenislessen op school te tonen of om het vuur aan te wakkeren van journalisten in spe, maar die qua intellectuele beleving toch wat teleurstelt.

BEELD EN GELUID
Op beeld en geluid van deze disk valt weinig aan te merken. Zoals reeds gezegd hebben grote segmenten van de film de look van verouderd seventiesbeeldmateriaal, waardoor korrel en printvuiltjes schering en inslag zijn, maar dat is dus vooral een artistieke keuze. De gedesatureerde kleuren passen perfect bij de sfeer van de prent, terwijl de contrasten en zwartniveaus de broeierige nachten van Oost-Timor treffend tot hun recht laten komen. Omwille van de artistieke keuzes lijkt de scherpte af en toe tegen te vallen, maar eenmaal je je daar overheenzet, is dat geen reden om de printkwaliteit als minder te beschouwen.
De soundtrack is op zijn best wanneer de kogels over en weer vliegen en de oorlogssituatie expliciet op het scherm te zien en te horen is. Maar ook in de dialoogscènes bevat de DTS-HD MA 5.1-track een aangename dynamiek en helderheid. Het verschil in geluidsvolume tussen de stille en de luide scènes is wel een klein pijnpunt.

EXTRA'S
De disk bevat geen bonussectie.

CONCLUSIE
Balibo brengt de vergeten oorlog in Oost-Timor soms prekerig, maar altijd met stijl en kunde tot leven in een politieke thriller die tanden mist, maar die occasioneel spijkers met koppen slaat. Dat cast en crew over de hele lijn een uiterst professionele prestatie neerzetten, zorgt ervoor dat de kijker zich zelden verveelt. Beeld en geluid halen bovendien een prima niveau op deze Blu-ray, maar naar slechte E1 Entertainment-gewoonte zijn extra's iets te veel gevraagd.