Danny Vinyard is geen gemakkelijke tiener. Hij is een herrieschopper, daagt anderen uit en ook op school loopt hij er de kantjes af. Wanneer Danny Mein Kampf bespreekt als een boek over de strijd voor mensenrechten, is voor de leerkracht de maat vol. Directeur Sweeney is echter bereid Danny nog een kans te geven. Hij is ervan overtuigd dat Danny’s gedrag nauw verbonden is met dat van zijn broer Derek, die net uit de gevangenis is vrijgekomen. Sweeney stelt voor Danny’s geschiedenisleraar te worden. Als eerste opdracht voor dit nieuwe vak “American History X” moet Danny analyseren hoe Dereks gedrag heeft geleid tot zijn huidige situatie.

Via een aantal flashbacks zien we hoe Derek betrokken raakt bij een White Power-bende. Nadat de vader van het gezin Vinyard doodgeschoten werd door een zwarte drugsdealer, groeide bij Derek een overweldigende haat tegenover alle vreemdelingen. Met zijn uitgesproken mening wordt Derek al snel een leider binnen de groep van skinheads. Wanneer een aantal zwarte crips-bendeleden Dereks truck proberen te stelen, loopt het helemaal uit de hand. Derek vermoordt twee van hen en belandt in de gevangenis. Hier leert hij gaandeweg en vaak op een uiterst confronterende manier dat de dingen niet helemaal zijn wat ze lijken. Derek keert als een andere man terug uit de cel en wil niets liever dan dat ook Danny het bendeleven vaarwel zegt voor het te laat is…

Met American History X heeft regisseur Tony Kaye voor een absolute topfilm gezorgd. De cast bestaat, op Edward Norton (Fight Club, The Incredible Hulk) na, uit vrij onbekende acteurs. Maar ze leveren één voor één een prachtige prestatie. Edward Nortons interpretatie van de extreme skinhead Derek verdient alle lof. Zeker wanneer we naast deze skinhead een door de tijd in de gevangenis gelouterde Derek te zien krijgen, kunnen we pas echt de talenten van Norton naar waarde schatten.

De film verveelt geen moment. Hoewel er constant gewisseld wordt tussen heden en verleden, blijft de film overzichtelijk en samenhangend. Elke scene heeft zijn functie en het is mooi om te zien hoe gaandeweg alle puzzelstukjes in elkaar schuiven. De film houdt je de hele tijd aan het scherm gekluisterd. Het onverwachte einde zal er mee voor zorgen dat deze film de kijker niet zomaar loslaat.

BEELD EN GELUID
Het eerste dat opvalt qua beeld is dat in American History X alle flashbacks in zwart-wit zijn. Hierdoor wordt het verleden duidelijk gescheiden van het heden en wordt er ook een heel speciale sfeer gecreëerd. Op de kwaliteit van het beeld (contrast, scherpte) valt niets aan te merken. Wat wel bijzonder jammer is, is dat van het oorspronkelijke 1.85:1-beeldformaat niet behouden is. De dvd staat in 1.33:1 (4:3) wat toch wel een duidelijk minpunt is. Het geluid is ook niet helemaal zonder fout. Tegen het einde van de film is er een hinderlijk krassend geluid te horen. Wat de muziek betreft, kunnen we zeggen dat die mooi aansluit bij de film.

EXTRA'S
Op de hoes van de dvd wordt de hoofdstukindeling vermeld bij als extra. Buiten het feit dat dit volgens ons geen noemenswaardige extra is, werkt deze hoofdstukindeling niet naar behoren. Het is enkel mogelijk de eerste vijf hoofdstukken te selecteren. Aan verdere hoofdstukken is, alleszins op ons toestel, niet aan te geraken.
Minder ergerlijk, maar toch het vermelden waard, is dat het onmogelijk is om de Nederlandstalige ondertiteling af te zetten.

CONCLUSIE
De film American History X is een echte aanrader met knappe acteerprestatie en een sterke verhaallijn. Jammer dat over de kwaliteit van de dvd niet hetzelfde kan worden gezegd. Toch kunnen we niet anders dan zeggen dat dit een film is die je echt moet gezien hebben.