FILM
Jim Hawkins (Joseph Gordon‑Levitt) drijft zijn moeder Sarah (Laurie Metcalf) tot wanhoop als hij nog maar eens gearresteerd wordt voor illegaal zonnesurfen op een zelfgemaakt toestel. Sarah heeft haar handen vol met het uitbaten van The Benbow, een intergalactische herberg op de planeet Montressor, en de jongen mist duidelijk een flinke en strenge hand van een vader. Vader heeft namelijk een paar jaar geleden de benen genomen. Op een avond brengt Jim de zwaar gewonde schildpadachtige Billy Bones (Patrick McGoohan) naar de herberg, die, nog net voordat hij zijn laatste adem uitblaast, een schatkaart toont met de locatie van het fortuin van de legendarische piraat Nathaniel Flint. Nog geen oogwenk daarna wordt de herberg door een bende plunderende piraten in de fik gestoken en Sarah en Jim vluchten naar het huis van één van hun vaste gasten, sterrenkundige doctor Delbert Doppler (David Hyde Pierce). Jim hoopt om met een deel van de schat de herberg weer op te bouwen en Doppler wil de expeditie naar Treasure Planet best financieren. Het ruimteschip (neem dat maar letterlijk) R.L.S. Legacy van de katachtige kapitein Amelia (Emma Thompson) wordt klaargestoomd en Jim krijgt zijn moeder zo ver dat hij mee mag als scheepsjongen. De kapitein stelt hem onder de hoede van de kok John Silver (Brian Murray), bij wie de helft van de ledematen zijn vervangen door cyborg-prothesen. Jim is aanvankelijk erg wantrouwig tegenover de goedlachse kok, want Bones had hem voor een cyborg gewaarschuwd. De manier waarop Silver als surrogaatvader voor de jongen zorgt, doet Jim aanvankelijk geloven dat Bones het over een andere cyborg moet gehad hebben. Als de planeet in zicht komt, blijkt echter dat Jims wantrouwen nog niet zo ongegrond was: Silver is een piraat, en, wat erger is, de hele bemanning, een bende tuig van de richel, is zijn onafscheidelijk team van medewerkers.




Treasure Planet is een scifi-adaptatie van het wereldberoemde boek van Robert Louis Stevenson, waarbij de omgeving verplaatst is naar één of ander far away-e galaxy, waar naast mensen ook ruimtewezens van diverse smaken en soorten rondlopen, -vliegen of -kruipen. Er werd bij Disney al langer op een versie van Treasure Island gekauwd - lekker goedkoop voor auteursrechten, nietwaar? - en in de jaren 50 werd er zelfs al een "gewone" film van gemaakt, overigens één van de eerste niet-geanimeerde Disneys, maar het was Ron Clements die op het idee kwam om het geheel in een nieuw Star Wars-achtig kleedje te stoppen. Het centrale uitgangspunt was dat zowel qua design als qua inhoud er een 70-30 verhouding moest ontstaan tussen een klassiek avonturenverhaal en moderne sciencefictionelementen. Die lijn is heel consequent doorgetrokken en is onder meer erg goed te merken in het design van het schip Legacy, maar ook bijvoorbeeld in laten we zeggen de dwarsdoorsnede van de bevolking van Montressor die zo uit de bar van Mos Eisley lijkt te zijn geplukt. Een scenariotoegeving ten opzichte van het boek van Stevenson werd gedaan in het feit dat in de film Jim kind is uit een éénoudergezin-met-moeder, terwijl in het originele boek het juist Jims vader is die bij hem is gebleven. Dat laat natuurlijk aan de Disneyscenaristen goed toe om zowel Jims gebrek aan respect en autoriteit uit te spelen, alsook de zoon-vaderrelatie die hij en John Silver uiteindelijk voor elkaar gaan koesteren.

Met John Silver brengt Disney bovendien eens een andere schurk dan gewoonlijk, en alhoewel zijn handlangers echte griezels zijn, zoals de overgroeide mug Scroop, is John Silver niet het standaard zwart-witkarakter dat je ervan verwacht. Omdat dit nu eenmaal Disneyromantiek is, bloeit er uiteraard iets moois tussen de assertieve kat Amelia en de ietwat te verstrooide - althans voor zijn eigen gezondheid - Doctor Doppler en uiteraard kan de film niet zonder een comic sidekick, ditmaal in de vorm van Martin Short die gestalte geeft aan B.E.N., een robot die ooit eigendom was van Flint, maar die zich de locatie van de schat niet meer kan herinneren omdat Flint zijn geheugenchip heeft gesaboteerd. Short is nu niet meteen de geweldigste toevoeging aan de film en we hebben meer moeten lachen met de fratsen van Morph, een klein wezentje dat zich altijd aan Silver vastklit en zich in om het even wat kan transformeren. Net als Atlantis: The Lost Empire en in tegenstelling tot de vorige, Lilo & Stitch, richt Disney zich met deze prent weer op de jongvolwassenen, in de hoop dat die zich kunnen identificeren met rebel-without-a-cause Jim Hawkins. Griezels zoals de zesogige Flint, Scroop en Billy Bones maken dat deze film alweer iets minder geschikt is voor de állerjongsten. Ook al om de jeugd over de streep te trekken is de film alweer niet voorzien van melige Disney-liedjes, maar wel van een pakkend kenthema I'm Still Here, gezongen door John Rzeznik, leadzanger van de Goo Goo Dolls.




Voor de rest kunnen we onze lof voor deze film niet genoeg uitspreiden. Disney heeft in deze film een gewaagde maar geslaagde stap gezet om 2D- en 3D-animatietechnieken nog meer dan ooit met elkaar te verstrengelen, waarbij bijvoorbeeld John Silver altijd met beide technieken moest bewerkt worden - zijn Inspecteur Gadget-achtige prothesen zijn computergegenereerd, zijn menselijke kant niet. Sommige mensen zullen misschien deze combinatie niet goed zien zitten, maar het universum dat rond het gegeven heen is gecreëerd doet bij momenten onze mond openvallen van bewondering. Het is niet in één bepaalde scène dat één en ander tot prachtige resultaten leidt, maar nagenoeg de hele film door; de scènes met de zeewalvissen, de ontsnapping aan een ster die supernova wordt, het pan shot waarin we de ruimtehaven voor het eerst te zien krijgen, én de grand finale zijn stuk voor stuk schilderijtjes op zichzelf. Ook qua verhaal zijn de veranderingen die aan Stevensons origineel zijn toegevoegd het geheel alleen maar ten goede gekomen. Uitgangspunt was telkens de equivalente tegenhanger voor de 18e-eeuwse setting van het boek te bedenken, en zo kwam men op Silvers prothesen in plaats van een houten been of Morph in plaats van een klassieke papegaai. De relatie tussen John Silver en Jim is erg genuanceerd en geeft de film een hedendaags en ondanks het hoge space opera-gehalte toch een geloofwaardig trekje.




En toch presteerde deze 90 miljoen dollar kostende film aan de kassa alles behalve superieur. 20th Century Fox heeft na een gelijkaardig débâcle met Titan A.E., toch ook geen slechte crossover, die veel raakpunten met deze prent vertoont, de tekenfilmstudio gesloten. Het publiek zit blijkbaar niet te wachten op dit soort films en associeert Disney nog altijd eerder met schattige kleine hondjes/katjes/hertjes/kabouters dan met een papzak met een Terminator-oog en een collectie hak-en snijgerief in zijn voorarm, of met een rode overgroeide mug van twee meter die de held onverwachts in de nek komt vallen. We begrijpen dat de kijker die in tien jaar geen Disney meer bekeken heeft even in zijn haar zal krabben, maar ik ben toch niet overtuigd dat deze inhoudelijke ommezwaai bij Disney per se een slechte is, want met meer concurrentie moest de studio wel iets doen om te innoveren. De film had bij de release natuurlijk te lijden onder het creatieve én commerciële succes van films als Monsters Inc., maar dat doet aan de intrinsieke waarde van de prent niets af. Bovendien is een film als deze duidelijk met meer enthousiasme gemaakt dan de gedrochten zoals Atlantis II en andere crapquels die het Huis van de Muis op gezette tijden op het publiek losliet, wat intussen gelukkig verleden tijd is. De release van Treasure Planet 2: John Silver Strikes Back is er gelukkig nooit gekomen.

BEELD EN GELUID
Ook deze release verschijnt net zoals Lilo & Stitch en The Emperor's New Groove pas in augustus 2014 in de Benelux. Voor drie van de post-renaissancedisneys, namelijk deze, Atlantis: The Lost Empire en Home On The Range is de Duitse versie reeds beschikbaar, en deze bevat dezelfde dubbings en ondertitelsporen als de versie die hier op stapel staat. Beeld en geluid zijn van absolute referentiekwaliteit en het is vooral een genoegen om te zien dat de computergegenereerde en handgemaakte animatie naadloos in elkaar overgaan. De kleuren zijn enorm levendig en maken van de wereld die een mengeling is tussen 18de-eeuwse piratensettings en harde sciencefictiondecors een schilderijtje. De DTS-HD MA 5.1-track ondersteunt prima de scènes waarin zich een ruimtestorm, een ontploffende supernova of een poort manifesteert. De dialogen zijn helder en goed verstaanbaar en de filmscore van James Newton Howard is overweldigend mooi.




EXTRA'S
En ook hier zijn de extra's één grote teleurstelling, zeker in vergelijking met de mooie gevulde dvd-release. Daaruit zijn willekeurig een paar extra's overgehouden voor de Blu-ray. In de sectie Disney's Animation Magic (14:18) krijgen we wat perifere making of-uitleg te horen, en in 3 verwijderde scènes (6:33), telkens van wat commentaar van de makers voorzien, krijgen we een alternatieve proloog, waarin Jim al ineens volwassen is, een alternatief einde waarin Jim de Benbow herbouwt, en een scène aan het begin, waarin Jim zijn zonnesurfer toont aan Ethan, een alien-kind, en waarin Jims nood aan een vaderfiguur nog eens wordt onderstreept. De scènes zijn nog grotendeels in de animatics-fase. Afsluiten doen we met de videoclip van het nummer I'm Still Here van John Rzesnik, zanger van de Goo Goo Dolls.

CONCLUSIE
Treasure Planet zal altijd één van mijn favorieten blijven die hoort bij de Disneyfilms die het meest gericht zijn op volwassenen. De technische kwaliteit is uitstekend maar Disney maakt er zoals tegenwoordig gewoon schijnt te zijn van het bonusmateriaal, of beter het gebrek daaraan, een beschamende vertoning.