FILM
Anna Belova woont samen met haar broer Mikhail in een krakkemikkige boerderij op het Russische platteland. Het is het soort huis waar de tijd is blijven stilstaan. Of het nu 2005 is of 1905 of ergens tussenin valt enkel af te leiden aan bepaalde kledingstukken of het merk van vodka dat wordt gedronken. Het leven is monotoon voor Anna en haar broer: met de hond spelen, eten, de koe melken, wodka drinken, slapen. Iedere dag opnieuw dezelfde routine. Iedere dag weer dezelfde sleur. Soms wordt de saaiheid doorbroken, zoals wanneer twee andere broers een bezoekje aan de boerderij brengen en een stevige discussie beginnen over de kwaliteiten van president Boris Jeltsin. Maar meestal is het leven op het Russische platteland één pot nat.

Hoe saai bovenstaande 'plot'-omschrijving ook mag klinken, ze kan nog geen recht doen aan het enerverende snurkfestijn dat Belovy heet. Documentaires zijn er in alle soorten en maten – en als reviewer probeer ik een open geest te houden voor elk beestje en elke aard – maar ditmaal kan ik niet anders dan een vernietigende kritiek geven op deze 'film' van Viktor Kossakovsky. Er is niets op tegen de uitzichtloosheid van het bestaan van de bejaarde Russische boer op pellicule te willen vastleggen, maar moet dat nu per se gebeuren tegen een tempo dat een huisjesslak zelfs als lanterfantend zou omschrijven? Of met als protagonisten een stel Russen die als je ze verkleedde in een luidruchtige, kleurrijke clown en op een doodstille, zwart-witte begrafenis zou neerzetten, nog steeds niet zouden opvallen?

Ik begrijp wat de cineast wil zeggen met Belovy. Na vijf minuten zelfs al. Maar nee, de regisseur houdt zijn publiek blijkbaar voor kwijlende dommeriken, want nog 55 minuten hamert hij de boodschap er op een zwaarwichtige wijze in. De oude Russen op het platteland zullen nooit ontsnappen aan de gewoontes en de armoede die het communisme hen opdrong. Ik snap het! Je hebt je punt gemaakt! Toon ons iets nieuws! Helaas: nogmaals kiest Kossakovsky ervoor minutenlang de camera op het nietszeggende gelaat van Anna, Mikhail of Valisi te focussen. Eens te meer laat hij ‘lyrische’ beelden van de omgeving opluisteren door plaatselijke gezangen die je het bloed van onder de nagels halen. Zo repetitief en oninteressant is deze documentaire dat elk van de 3600 seconden die dit onding duurt, het effect heeft van een vlijmscherpe nagel die met brute kracht in je oogbol geslagen wordt. Stiekem verdenk ik de regisseur ervan een aardse reïncarnatie van Beëlzebub zelve te zijn, die Belovy eens uittest op de mensheid, om de film later, in eindeloze loops, aan de arme zielen in het vagevuur te tonen.

Is er dan geen enkel pluspunt aan de documentaire? Toch wel. Kossakovsky opteert voor een stijl die dicht aanleunt bij de manier van filmen uit de begindagen van de cinema. Hij filmt in zwart-wit, in academy ratio, en dompelt zijn beeld onder in vaalbruine tinten. De fotografie verleent met andere woorden een look aan de film die de oubolligheid, de saaiheid en het stilstaan van de tijd nog extra in de verf zet. Puur op inhoudelijk-stilistisch vlak is dat dus een goede keuze. Maar het is slechts een druppel op een hete plaat, een eenzame plus in een oceaan van humorloze minnetjes.

Wat de jury van het IDFA in 1993 bezield moet hebben om dit wangedrocht niet één (dat zou al erg genoeg zijn) maar twee prijzen te geven (de horror!), ik kan er enkel maar naar gissen. Te stevig in de wodka gevlogen de avond ervoor, of hun ziel aan de Duivel verkocht wellicht. Vanavond hoorde ik in het avondnieuws de CIA beweren dat ze hun gevangenen op Guantanamo niet martelen, maar wel op vernieuwende en onverwachte wijze verklaringen aan hen ontlokken. Het zou me niet verbazen mocht een undercoverjournalist een van de komende maanden de gruwelijke waarheid achterhalen, en de vondst van tientallen dvd’s van Belovy in de Cubaanse gevangenis bekendmaken.

BEELD EN GELUID
Het was ongetwijfeld de bedoeling van de filmmaker om een beeld te tonen dat zo goed mogelijk aan de cinema uit de beginjaren van de zevende kunst voldeed, en dus is het weerom niet eenvoudig een objectieve kritiek te geven op de beeldkwaliteit. Grain is continu aanwezig, het contrast benadrukt te fel de zwarte partijen, de scherpte is ondermaats en printbeschadigingen zijn verrassend slechts in redelijk beperkte mate aanwezig. Als dat allemaal de bedoeling was, is dit een degelijk transfer. Indien niet: tja… Over het geluid kan min of meer dezelfde opmerking worden gemaakt trouwens, maar hier valt de grote hoeveelheid ruis wel heel erg op. De dialogen zijn wel meestal vrij goed te verstaan, voor zover dat al kan in het Russisch.

EXTRA’S
ничто, ничто en nog eens ничто! (Voor de goede verstaander, dat wil dus zeggen: noppes!)

CONCLUSIE
Ik zou uren kunnen vullen met een woedende tirade tegen de arty-farty drek die Belovy is, maar laat ik dat maar niet doen, want iedere seconde aandacht die gespendeerd wordt aan deze rotdocumentaire is een seconde verspild.