FILM
Beelden van een zonnige, zompige augustusdag in New York, begeleid door poppige muziek van Elton John, zijn niet wat je verwacht als opening van een van de meest controversiële films van de jaren zeventig. En toch is het zo dat Dog Day Afternoon begint, een prent die sympathie opwekt voor gewapende overvallers, homoseksualiteit en transseksualiteit uit de taboesfeer haalt en genadeloze kritiek levert op de rol van media en politie in crisissituaties. Gebaseerd op ware feiten, is Sidney Lumets verslag van een hete hondsdag in The Big Apple een uitstekend voorbeeld van het baanbrekende werk dat de Amerikaanse cinema in de seventies leverde. Een film die terloops talloze hete hangijzers aanraakt, maar nooit vergeet te entertainen.

Dog Day Afternoon vertelt het verhaal van Sonny, die samen met zijn vriend Sal een bankoverval pleegt. Het plan was eenvoudig: na sluitingstijd binnenglippen, het personeel onder bedreiging de kluis laten leeghalen en vervolgens de benen nemen. Maar voor Sonny het beseft, zit hij middenin een gijzelsituatie. Buiten het bankkantoor probeert de politie hem te overhalen zijn strijd op te geven, terwijl de gijzelnemers binnen trachten de gemoederen te bedaren. Het is een patstelling waaruit beide partijen als verliezer dreigen te komen. Zeker als Sonny voet bij stuk houdt en weigert concessies te doen. Hij wou het geld immers niet voor zichzelf houden. Het was een cadeau voor de man van wie hij houdt, om diens geslachtsoperatie te betalen. Naarmate de namiddag in de dag overgaat, is de media op het ongewone liefdesverhaal gesprongen, en Sonny uitgegroeid tot een onverwachte antiheld.

Men spreekt altijd over Woody Allen en Martin Scorsese als de uitbeelding van New York op het witte doek ter sprake komt, maar evenzeer als deze twee iconen, heeft Sidney Lumet bijgedragen tot de filmische weergave van de stad. In Dog Day Afternoon weet de cineast dan ook waarachtig de sfeer van een broeierige namiddag in The Big Apple op te wekken. Voortbouwend op het feit dat de film gebaseerd is op ware gebeurtenissen, kiest hij voor een semi-documentaire stijl. De cameraposities manipuleren niet, maar geven (min of meer) objectief de plot weer. Voor muziek is er geen plaats op de soundtrack, enkel voor het schrille geluid van sirenes, het schuifelen van voeten en het gerinkel van telefoons. Dit vervult de prent met een eerlijke ondertoon, die de kijker in het verhaal sleurt, als betrof het een live nieuwsuitzending.



Ook de vertolkingen van de cast dragen hiertoe bij. Al Pacino, in het creatieve summum van zijn carrière, zet nog maar eens een dijk van een prestatie neer. Van hem wordt verwacht dat de gijzelaars – en dus het publiek – met hem mee gaan leven, ondanks zijn woede-uitbarstingen en de precaire situatie. Pacino slaagt met vlag en wimpel. Door zijn karakter met een kruising van melancholie, opgekropte woede en verliefdheid ten tonele te voeren, kneedt hij menselijkheid rond zijn bankrover. Bovendien speelt hij zijn homoseksualiteit nooit uit in al te nadrukkelijke maniërismes. Pas als de plot ons erop attent maakt, komen we te weten dat hij homo is, en dan nog beschouwen we hem niet als dusdanig, maar als een karakter waarvan de seksualiteit er eigenlijk niet toe doet.

Maar hoe uitmuntend Pacino ook is, zonder de bijdrage van zijn co-sterren zou zijn prestatie nog niet half zo efficiënt zijn geweest. John Cazale – een acteur die zo goed was dat alle vijf films waarin hij meespeelde voor Beste Film werden genomineerd bij de Oscars – treedt slechts af en toe op de voorgrond, maar het lot dat hem in de laatste spoel te wachten staat, raakt de kijker recht in zijn hart. Chris Sarandon speelt de transseksuele vriend van Pacino zonder in clichés te vervallen, en zorgt in een onvergetelijk telefoongesprek voor de meest emotionele scènes uit de prent. De rest van de cast valt vooral op door het gemak waarmee ze het karakter van henzelf dan dat van hun personage weten te vermengen.

Hoewel Dog Day Afternoon genomineerd was voor diverse oscars, won de film er slechts één: voor het scenario van Frank Pierson. Dat script is zowel de kracht als de zwakte van de prent. De kracht omdat het schier moeiteloos thema’s uit de taboesfeer op het witte doek gooit, een realistisch tijdsbeeld creëert en structureel zowel klassiek als vernieuwend uit de hoek komt. En de zwakte omdat Dog Day Afternoon te lang een typische gijzelfilm blijft. Halverwege, wanneer we de ware motivatie van Pacino’s handelen achterhalen, verandert de prent gedurende een half uur in een meeslepend romantisch drama. Hier situeren zich alle beste momenten van de film, en het was leuk geweest, had die lijn tot het einde doorgetrokken kunnen worden. Dat is nu niet het geval, omdat de rol van politie, media en publiek te nadrukkelijk op het voorplan treden. Het weerhoudt Dog Day Afternoon ervan om door te groeien van een zeer goede film naar een klassieker. Wat niet tegenhoudt dat de prent nog steeds beter is dan negentig procent van wat Hollywood ooit heeft voortgebracht.



BEELD EN GELUID
Zoals we de laatste jaren van Warner gewend zijn geraakt, behandelt de studio zijn klassiekers met zorg. De beeldkwaliteit van Dog Day Afternoon is dan ook voortreffelijk. De kleuren werden opgekuist, grain en beschadigingen grotendeels weggewerkt en de scherptegraad op vlijmscherp ingesteld. Volledig als nieuw ziet de print er niet uit, maar hij komt in ieder geval aardig in de buurt. Het geluid staat in origineel monoformaat op de disc geperst en klinkt dynamisch en helder.

EXTRA’S
Na een eerdere bare-boneseditie, krijgt Dog Day Afternoon nu de Special Edition behandeling. De selectie extra’s mag dan wel beperkt zijn, de kwaliteit ervan maakt veel goed. Disc 1 herbergt een Audiocommentaar van regisseur Sidney Lumet. De Hollywoodveteraan haalt heel wat anekdotes op en geeft veel inzicht in het reilen en zeilen op de set. Een prima babbelspoor dus. Ook nog op de eerste schijf staat een knappe Trailer (3 min.), die sfeer en realisme van de prent prachtig weergeeft. Disc 2 wordt gedomineerd door een retrospectieve documentaire van bijna een uur: The Making of Dog Day Afternoon. Opgedeeld in vier thematische hoofdstukken, behandelt de docu met veel oog voor detail de voorbereiding, productie en nasleep van de film. Ook nog op de tweede schijf staat een featurette uit 1975, Sidney lumet: Filmmaker (10 min.), doorspekt met setopnames.

CONCLUSIE
Dog Day Afternoon is een film die je onmogelijk stil kan zetten eenmaal je bent beginnen te kijken. De prent kan prat gaan op een uitstekend scenario, schitterende regie en dito acteerprestaties, maar de overvloed aan behandelde, controversiële thema’s wordt soms tekort gedaan door te focussen op een typisch gijzelingsdrama. Op beeld en geluid is weinig aan te merken en de extra’s schitterend door hun kwaliteit.