Jean-Pierre & Luc Dardenne zijn niet bekend wegens hun grappige komedies of barokke Hollywood-producties. Zij zijn een typische product van de Europese film die het drama in de personages legt en veel minder in spectaculaire scenario’s voor een massapubliek. Zij situeren de handeling overwegend op bekend terrein, nl. de Waalse industriesteden, en kiezen onderwerpen die qua maatschappelijke relevantie precies in die omgeving passen. De Dardennes zullen nooit een Dagen Zonder Lief op de toeschouwer loslaten, of een biografisch portret van Soeur Sourire, want ze staan mijlenver af van het soort cinema dat zich vooral richt op de kassa en veel minder op het engagement van de kijker. Wat niet betekent dat hun films niet onderhoudend zouden zijn, want dat zijn ze op een andere manier altijd wél, maar de lat ligt altijd bijzonder hoog, getuige L’Enfant (2005) over een jonge vader die zijn kind verkoopt, of Le Fils (2002) over een jongen die eerst geweigerd wordt voor een opleiding en vervolgens toch aangenomen, twee films waarin Jean-Pierre en Luc Dardenne heel diep gaan, de rauwheid van het bestaan onverbloemd exposeren en de toeschouwer genadeloos confronteren met zijn eigen ethische en morele waarden.

 

 

In Le Silence De Lorna strijken de broertjes neer in Luik voor een verhaal over schijnhuwelijken en Oost-Europeanen op zoek naar een beter bestaan. Lorna (Artha Dobroshi), een aantrekkelijke jonge vrouw van Albanese afkomst, hoopt met haar vriend Sokol (Alban Ukaj), een donkere kerel die z’n brood verdient met schoonmaakopdrachten in kerncentrales, een snackbar over te nemen in een grote winkelstraat in het centrum. Ze hebben al ruim 20.000 euro op een rekening staan en zoeken tijdens Sokols schaarse vrije dagen een pand met tuinterras om hun droom te realiseren. Lorna werkt in een was- en strijkwinkel, maar om de zaken vooruit te laten gaan is ze in een schijnhuwelijk gestapt met de drugverslaafde Claudy Moreau (Jéréy Renier), waardoor ze de Belgische nationaliteit heeft verworven. Haar contactpersoon Fabio Fabrizio Rongione), een taxichauffeur met goede contacten in het Waals-Russische maffiamilieu, belooft haar veel geld als ze kapitaalkrachtige Russen aan een EU-paspoort helpt.

 

Voor zijn aandeel in de deal is Claudy Moreau 5000 euro beloofd. Maar noch Fabio, noch zijn Russische opdrachtgever zijn zinnens om een lange scheidingsprocedure af te wachten. Ze hebben een klant die dringend een Belgisch persoonsbewijs nodig heeft en dus moet de druggebruiker zo gauw mogelijk verdwijnen, liefst via een overdosis. Claudy stuurt hun plannen evenwel in de war met zijn besluit om af te kicken. Maar Lorna beseft dat hij gevaar loopt. Ze versnelt de scheidingsprocedure, verneemt dat de scheiding over vier weken wordt uitgesproken en vraagt aan Fabio en aan de Rus een maand uitstel in de hoop Claudy – die ze uiteindelijk aardig is gaan vinden – te redden.

 

 

Le Silence De Lorna is een donker sprookje over geld, vertrouwen en verraad waarin de underdogs gedoemd zijn om het onderspit te delven. Jean-Pierre en Luc Dardenne proberen de zaken niet mooier voor te stellen dan ze zijn en ze laten dus weinig ruimte voor hoop. Het milieu waarin Claudy en Lorna verzeild zijn geraakt kent geen genade of medelijden, want ze zijn niet meer dan hulpmiddelen voor nietsontziende misdadigers. Lorna behoort tot het soort mensen dat hoopt dat ze de ontwikkelingen in de hand kan houden, maar dat niet beseft dat er nooit een weg terug is. Ze zijn naïef, maar ook gulzig en blind voor hun eigen medeverantwoordelijkheid waardoor ze in een web gevangen raken waaraan geen ontsnappen mogelijk is. Veel te laat begrijpt Lorna de draagwijdte van haar engagement, veel te laat ziet ze in dat ook Sokol een onderdeel is van het netwerk dat haar misbruikt voor het grote geld, veel te laat beseft ze dat anderen de controle over haar leven, over leven en dood hebben overgenomen.

 

De gebroeders Dardenne spelen het hard. Ze kiezen voor een scenario waarin de ontwikkelingen logisch en op een realistische manier uit elkaar volgen. Dat zorgt voor een gevoel van onrust en een onderhuidse spanning die geleidelijk toeneemt, aanvankelijk wegens de gevaarlijke situatie voor Claudy die ondanks zijn drugverslaving de kijker tot een zekere mate van medeleven dwingt, later wegens een gelijksoortige dreiging voor Lorna en de baby die ze beweert te verwachten. Hoe het allemaal in elkaar zit, het is geen makkelijke puzzel, want de Dardennes zijn meesters in het verhullen van kleine details. Bijgevolg duurt het even voor de toeschouwer doorheeft hoe de vork aan de steel zit en wat er voor wie op het spel staat. Maar net dat procédé maakt van deze eenvoudige en vrij rechtlijnige vertelling toch een intrigerend drama met verrassende wendingen die een psychologische inlevingsvermogen vergen.

 

De Albanese Arta Dobroshi zet een intrigerend personage neer dat maar met mondjesmaat z’n interne tegenstellingen prijsgeeft. De actrice kiest voor een introverte benadering, waarbij lichaamstaal meer zegt dan woorden. Terwijl alle andere figuren uit de film – niet toevallig allemaal mannen – er lustig op los kletsen, is Lorna een hele film lang de stille, degene die handelt en vooral zwijgt en die een zekere controle heeft over haar daden. Net op het moment dat ze voor een andere aanpak kiest is het voor de toeschouwer duidelijk dat ze die controle kwijt is, ook over zichzelf. Dobroshi was eerder in twee Albanese producties te zien, maar ze is in de eerste plaats een theateractrice met redelijk wat succes in haar geboorteland. Brusselaar Jérémie Renier hoeft nog nauwelijks te worden voorgesteld. Op 15 jaar heeft hij aan ruim 35 films z’n medewerking verleend en Le Silence de Lorna is hij weer helemaal op dreef, zij het dat het even duurt voor hij ruimte krijgt om zich te bewijzen. De manier waarop hij de druggebruiker Claudy gestalte geeft is zelden met een dergelijke passie en dramatische kracht uitgevoerd. Renier ziet er voor de gelegenheid uitgemergeld uit want voor deze rol werd hij verzocht om 15 kilo af te vallen. Hij is fysiek niet meer dan een schaduw van zichzelf, maar z’n acteerspel is scherper en adequater dan ooit, net wat een succesvol acteur af en toe nodig heeft om met een fris hoofd aan de startlijn te komen. Voor de fans is er een kort optreden van Olivier Gourmet als de politie-inspecteur. Hij is één van de meest succesvolle Waalse acteurs in Frankrijk op dit ogenblik. U kon hem zien in het rol van de vaderfiguur in het beresterke Mon Fils À Moi (2006), in het dolkomische Congorama (2006) en in eerder films van Jean-Pierre en Luc Dardenne (o.a. Le Couperet (2005) en Mon Colonel uit 2006).

De Dardennes maken zoveel mogelijk gebruik van natuurlijke omstandigheden. Hun films baden niet in overdadig kunstlicht, maar de regisseurs proberen de normale omstandigheden zoveel mogelijk na te bootsen. Interieuropnamen zijn bijgevolg sober en een beetje donker van kleur en voor de buitenopnamen is gekozen voor een al even schrale aanpak met gedempte tinten. De beeldkwaliteit is evenwel goed zonder ongerechtigheden of beschadigingen met acceptabele zwartniveaus en voldoende details. De geluidstrack is eveneens sober: geen muziek – tenzij u het streepje Beethoven tijdens de eindgeneriek de rol van volwaardige soundtrack wil toekennen – en voor de rest alleen de dialogen en de omgevingsgeluiden. Het 5.1-geluidsspoor heeft voor dit soort films heel weinig zin, maar de enkele effecten die via de achterste kanalen de huiskamer binnenstromen, zijn uiteraard meegenomen. Maar dít is dus niet dát soort film.

Een lang Interview met Jean-Pierre en Luc Dardenne door Sólveig Anspach, waarbij niet alle vragen even relevant zijn. Het gesprek is een beetje te veel à la Française, waarbij veel bla-bla het gebrek aan goede intenties moet sublimeren. De Dardennes zijn evenwel altijd even goed, ze spelen de bal aan elkaar door en hebben altijd wel wat zinnigs te vertellen over hun manier van samenwerken, de manier van voorbereiden, de samenwerking met de technische crew, de wijze waarop ze hun scenario’s schrijven, etc. Het is leuk om ze bezig te zien, want ze zijn uiteraard een uniek regisseursduo.

Le Silence De Lorna is een intens psychologisch drama waarin de suspense vanaf het prille begin aanwezig is. Jean-Pierre en Luc Dardennen vertellen een eenvoudig verhaal, maar slagen erin door hun aparte aanpak en hun zeer persoonlijke film- en montagestijl, gecombineerd met een aantal sterke acteerprestaties, een uniek portret te schilderen van een voor niets terugdeinzend misdaadmilieu dat vrouwen als koopwaar behandeld en niet aarzelt om ze om te brengen indien hun activiteiten gevaar lopen. Arta Dobroshi werd in 2008 terecht genomineerd voor de European Film Award voor Beste Actrice voor haar rol als Lorna.