DOWNTON ABBEY - SEIZOEN 6
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2016-08-19
TV-SERIE
Aan alle mooie sprookjes komt een einde en ook
Downton Abbey heeft dat punt bereikt. Vijf seizoenen lang hebben we gekeken en genoten van wat zich up- en downstairs afspeelt in het fabelachtige kasteel van de adellijke familie Crawley, maar de tijden zijn veranderd en dat zal uiteindelijk invloed hebben op het leven van alle betrokkenen. Oudste dochter Lady Mary en haar schoonbroer Branson hebben het beheer van het landgoed van Mary’s vader overgenomen en samen proberen ze met moderne methodes voor een gezonde financiële situatie te zorgen, maar ze beseffen dat het een uiterst moeilijke operatie wordt, want in de buurt zijn al tal van landgoederen failliet gegaan en de toekomst voorspelt weinig goeds. Er wordt dus bezuinigd op de uitgaven en dat merk je vooral downstairs waar de helft van het personeel is weggestuurd omdat de lonen sinds het einde van de Eerste Wereldoorlog verdrievoudigd zijn. De onzekerheid zorgt voor onrust en dus zoekt iedereen op zijn manier een uitweg. Livreiknecht Thomas Barrow zal als eerste ervaren dat het niet evident is om elders aan de slag te gaan omdat er overal wordt bespaard op personeel. Kokkin Mrs. Patmore heeft haar spaarcentjes in een huis gestopt dat als B&B is ingericht, maar door gebrek aan ervaring loopt dat project bijna met een schandaal af dat ook de bewoners van Downton Abbey dreigt mee te sleuren.
Maar anno 1925 ontsnapt de Engelse samenleving als geheel niet aan de moderne tijd. In Londen heeft men besloten om het ziekenhuis van Downton Abbey te fuseren met een grotere instelling in de naburige stad en dat zorgt voor wrevel tussen de dames op het kasteel, want douairière Violet Crawley (graaf Robert Crawley’s moeder) is tegen de fusie, terwijl Cora (zijn Amerikaanse echtgenote wier fortuin het landgoed al drie decennia lang uit de problemen houdt) én Isobel Crawley (de moeder van Mary’s overleden echtgenoot én verpleegster van opleiding) van oordeel zijn dat de samenwerking een goede zaak is omdat de bewoners van het dorp op die manier toegang krijgen tot de nieuwste medische technologie. Het wordt een lange strijd waarin Violet Crawley al haar adellijke en politieke contacten gebruikt, waardoor de relatie met Cora een flinke knauw dreigt te krijgen.
Lady Edith Crawley (Mary’s jongere zus) weet al veel langer dat ze geen toekomst heeft op Downton Abbey (Mary’s zoontje George is de wettelijke erfgenaam) en zij is vaak in Londen waar ze het societyblad van haar overleden vriend overeind probeert te houden. Edith is een zakenvrouw, want als alleenstaande moeder zijn haar kansen op een goed huwelijk zo goed als helemaal verkeken. Anno 1925 zijn haar vooruitzichten nauwelijks beter dan die van Thomas Barrow die meer voor mannen voelt dan voor vrouwen…
Maar de grote vraag blijft uiteraard hoe het met Mary Crawley afloopt, want sinds de dood van haar echtgenoot hebben tal van aantrekkelijk en/of gefortuneerde mannen zonder succes naar haar hand gedongen. Op haar schouders rust een grote verantwoordelijkheid en geen enkele huwelijkskandidaat heeft de vergelijking met haar overleden echtgenoot en/of haar vader kunnen doorstaan. Als zich een nieuwe kandidaat aandient, rijst er een nieuw probleem: hij is niet van stand en dus zet ze haar gevoelens opzij, waardoor ze uiteraard ongelukkig wordt en in een vlaag van totale onredelijkheid ook de nieuwe huwelijkskansen van haar zus Edith in de grond boort en zich bijgevolg niet echt geliefd maakt op Downton Abbey.
Downstairs is de sfeer luchtiger, want daar wordt het huwelijk van Mrs. Hughes (verantwoordelijk voor het vrouwelijk personeel) en Carson (al decennialang de hoofdbutler van Downton Abbey) voorbereid. Tot Mrs. Patmore’s verbazing blijft Mrs. Hughes evenwel aarzelen over een datum voor het huwelijk, want als oude vrijster is ze nooit intiem geweest met een man en dus maakt ze zich zorgen over wat Carsons bedoeling zijn dienaangaande. Mrs. Patmore krijgt het verzoek om deze delicate kwestie bij de hoofdbutler aan te kaarten… Het huwelijk van Mary’s kamermeisje Anna en Robert Crawley’s kamerheer Mr. Bates wordt ondertussen nog altijd overschaduwd door een onopgeloste juridische kwestie betreffende een man die is vermoord in Londen, maar Anna’s zoveelste miskraam zorgt voor groter leed. Anna vreest dat ze nooit eigen kinderen zal kunnen baren, en Lady Mary – zij had ooit problemen om zwanger te worden – biedt haar hulp aan en maakt een afspraak met een vrouwenarts in Londen.
Een laatste seizoen staat altijd een beetje in het teken van het oplossen van de problemen die ieders geluk in de weg staan en dat is ook hier het geval, al deinzen de makers er niet voor terug om nog nieuwe verhalen in stelling te brengen. Die staan bijna allemaal in het teken van de veranderingen die zich sinds het einde van de Eerste Wereldoorlog voltrekken en verrassend genoeg is het niet Branson (de ex-chauffeur en echtgenoot van de (overleden) jongste dochter van de Crawleys) die revolutionaire praat uitslaat, maar het kokshulpje Daisy (rechterhand van Mrs. Patmore), want zij vindt het niet normaal dat sommige mensen het zo veel beter hebben dan anderen. En gelijksoortige argumenten horen we tijdens een Open Huis-dag op Downton Abbey ten voordele van het plaatselijke ziekenhuis (waar douairière Violet Crawley al eeuwen voorzitter van de beheerraad is): zou je niet liever in een klein en knus huisje wonen? Je hebt er beslist het geld voor?, vraagt een dorpsjongen aan Robert Crawley in wiens slaapkamer hij toevallig is terechtgekomen, wat de graaf tot nadenken stemt in het besef dat de goede oude tijd stilaan tot het verleden behoort. En soortgelijke geluiden horen we ook in de plaatselijke school, waar butler Joseph Molesley een nieuwe toekomst zoekt: waarom studeren?, vragen de kinderen, in deze maatschappij kunnen we toch alleen maar werksters en butlers zijn…
Dat is een hele omslag in een serie waarin het luxueuze leventje van de upper class nooit eerder zo expliciet ter discussie heeft gestaan. En ook upstairs lijkt men te beseffen dat de grootste slachtoffers uiteindelijk downstairs zullen vallen want zij zijn financieel minder sterk en bovendien zal het vinden van een gelijksoortige job niet makkelijk zijn, want de problemen zijn overal dezelfde. Meer dan in de vorige series is er sprake van medemenselijkheid, want ook de Crawleys beseffen ze dat hun lot te lang met het personeel verbonden is geweest om gewoon toe te kijken. Maar het is ook tijd om de met zorg opgetrokken façades in de schoot van de Crawleys af te breken en verrassend genoeg is het de oude douairière Violet Crawley – vijf seizoenenlang de hoeder van traditie en regels - die als eerste de handdoek in de ring gooit, al is dat misschien niet zó verrassend, want was zij niet de eerste die kleindochter Edith in bescherming nam toen die bleek zwanger te zijn van een man die spoorloos verdween vooraleer hun huwelijk was ingezegend?
Als Violet Crawley is Maggie Smith al sinds de eerste aflevering van Downton Abbey het personage met de scherpste oneliners, waardoor ze (samen met Isobel Crawley, gespeeld door Penelope Wilton) voor de grappigste en meest hilarische situaties in de serie zorgt, maar in seizoen zes doen de makers er nog een schepje bovenop en groeit Maggie Smith uit tot het meest opvallende en misschien ook wel het meest beminnelijke personage, want achter de strenge en weerbarstige façade schuilt uiteindelijk een warm en zeer toegewijd hart. 82 is ze ondertussen, Dame Maggie Smith, maar haar talent is onaangetast.
De serie is ondertussen flink uitgedund qua personages, maar dan nog is het moeilijk om favorieten op te noemen, want alle acteurs hebben hun rol ondertussen perfect onder de knie en leveren unieke prestaties. Uiteraard kunnen we Hugh Bonneville niet onvermeld laten, want hij maakt van Robert Crawley een warme en gepassioneerde persoonlijkheid die zich maar al te goed bewust is van zijn bevoorrechte positie in de maatschappij, zij het dat hij die grotendeels te danken heeft aan z’n Amerikaanse echtgenote Cora, gespeeld door een uitstekende Elizabeth McGovern, die oud en nieuw voortdurend met elkaar probeert te verzoenen. Als Isobel Crawley is Penelope Wilton de buitenstaander, de vrouw die door het huwelijk van haar zoon in het adellijke milieu verzeild is geraakt, maar die haar roots als werkende vrouw en vechtster voor eerlijkheid en vooruitgang nooit onder stoelen of banken heeft gestoken. Laura Carmichael had een beetje de ondankbare rol van het lelijke eendje, want Edith Crawley wordt al heel vroeg zwanger in een maatschappij én een milieu waar maagdelijkheid voor het huwelijk tot het hoogste goed is verheven. Downstairs zijn hoofdbutler Carson (Jim Carter) en Mrs. Hughes (Phyllis Logan) de sterkhouders van de serie, niet toevallig omdat zij beslissen over het reilen en zeilen in de keukens en de personeelsruimte, en beslist ook omdat zij de verbindingspersonen zijn tussen upstairs en downstairs. Bovendien zijn ze heel verschillende personages: Carson is degene die de traditie tot elke prijs in stand wil houden, Mrs. Hughes heeft veel meer oog voor de veranderingen en beseft dat aanpassen de beste remedie is.
Brendan Coyle heeft indertijd z’n hoofdrol in Lark Rise To Candleford (2008-2011) opgegeven voor de rol van Mr. Bates, de kamerheer van Robert Crawley in Downton Abbey, en dat was een goede beslissing, ook al kon hij toen niet vermoeden dat de serie zou uitgroeien tot een gigantisch succes (o.a. in Amerika); tegelijk is hij ondertussen een vijftiger en misschien een beetje te oud voor de rol van Mr. Bates. Op zijn acteerwerk is evenwel niets aan te merken. Joanne Froggatt neemt de rol van zijn echtgenote Anna voor haar rekening en het is jammer dat ze in recente seizoenen niet verder geraakte dan trieste verhaallijnen (een verkrachting, een verdenking van moord, een mislukte zwangerschap), want dat ze ook lichtvoetigere rollen kan spelen bewees ze in Still Life (2013) aan de zijde van Eddie Marsan. Voorts nog een pluimpje voor Lesley Nicol die in de loop van 6 seizoenen van haar personage Mrs. Patmore (de hoofdkokkin) een aantrekkelijk en zeer aanwezig personage heeft weten te maken met meer dan puur technische vaardigheden, en voor Sophie McShera (hulpkokkin Daisy) is Downton Abbey hopelijk een opstapje naar een succesvolle carrière.
BEELD EN GELUID
De uitstekende beeldkwaliteit hebben we al eerder geprezen en ook in dit zesde seizoen is er alles aan gedaan om locaties en aankleding zo aantrekkelijk mogelijk te maken. De jurken zijn minder overdadig dan in eerdere seizoenen, wat alles te maken heeft met de sobere stijl die na WOI in zwang kwam: kortere rokken en ruime décolletés. De mannen dragen ondertussen sportieve kostuums zonder strikken, en overhemden zonder stijve boord. Aan het interieur van Downton Abbey is niets veranderd, want daar wordt de traditie in ere gehouden, maar Violet Crawley zit ondertussen wel in een minder ouderwets en minder overladen interieur. Het geluid staat verrassend genoeg nog altijd in 2.0, maar omdat u weinig spectaculaire effecten mag verwachten – behalve dan de autoracescène in de tweede helft van dit seizoen – is dat ook niet per se nodig.
EXTRA’S
In The Cars of Downton Abbey wordt aandacht besteed aan de snelle wagens die in deze laatste serie te zien zijn, want Mary’s nieuwe huwelijkskandidaat is erdoor gepassioneerd. Autoracen anno 1925, het lijkt overdreven, maar dat is het niet. Auto’s waren er al vanaf 1890, zij het in zeer kleine hoeveelheden en aanvankelijk alleen voor de rijken (die ze zich konden permitteren). Maar de auto was vanaf het begin een succes, net zoals de gsm of Facebook vandaag. Vooral mannen die in WOI hadden gevochten zochten ontspanning in wat gevaarlijk was, en racen wás gevaarlijk. Voor Downton Abbey zijn 15 old times van stal gehaald en om te voorkomen dat ze tijdens de opnamen zouden worden beschadigd, is aan hun bezitters gevraagd om ermee te rijden. Voor het in beeld brengen is gekeken naar hoe het er tegenwoordig aan toe gaat op een racecircuit, zij het dat een ouderwets parcours moest worden gevonden zonder reclamebanners of extra hedendaagse veiligheidsvoorzieningen. De race is één van de visuele hoogtepunten van dit seizoen. In Farewell Highclere wordt aandacht besteed aan het kasteel dat in de serie Downton Abbey wordt genoemd. Het is tussen 1839 en 1942 opgetrokken op een terrein van 2000 ha in het Engelse Hampshire en het lijkt niet toevallig op The House of Parliament in Londen, want het ontwerp is van dezelfde architect: Sir Charles Barry (1795-1860). Bedenker Julian Fellowes noemt het terecht één van de belangrijkste personages uit de serie. Het kasteel is nog steeds in het bezit van de familie en dankzij Downton Abbey wordt het ondertussen grondig gerestaureerd. In 2009 was het in slechte staat en schatte men dat de reparatie een slordige 12 miljoen pond zou kosten. Toen stopten er elk jaar zo’n zestig bussen met toeristen die het kasteel wilden bezoeken (de Open House-actie van de Crawleys is erop geïnspireerd!), ondertussen stoppen er elk jaar meer dan 600 bussen en is Highclere Castle wereldberoemd.
Maar dit zesde seizoen stond vooral in het teken van de verandering en daarover gaat de bijdrage Changing Times. Julian Fellowes praat uitvoerig over de ondergang van de Engelse upper class na WOI, maar ook over het personeel dat bij ontslag in armoede terechtkwam, want werkloosheiduitkeringen waren nog een ver toekomstmuziekje. De belangrijkste acteurs vertellen over hoe de veranderde tijdsgeest vat kreeg op hun personage en vooral Laura Carmichael is heel opgetogen over het feit dat Julian Fellowes van haar personage Edith Crawley de eerste sterke en onafhankelijke vrouw van de familie Carwley heeft gemaakt. Tot slot is er nog de Sneek Peek of the Series 6 Special Episodes, maar die is eigenlijk overbodig, want de 120 minuten durende Finale staat integraal op deze release.
De extra’s zijn eerder kort, maar inhoudelijk zijn ze een interessante en boeiende toevoeging.
CONCLUSIE
Een laatste seizoen is altijd een beetje een vreemde productie, want grote verhaallijnen moeten worden afgerond en losjes eindjes behoren een acceptabele afronding te krijgen. Soms is er sprake van een zekere voorspelbaarheid, andere keren lijkt het alsof grote problemen op een drafje worden opgelost. Downton Abbey - Seizoen 6 heeft van dat alles een beetje: vele kleine happy endjes, verhaallijnen waarvan je kan raden hoe ze zullen aflopen en andere die plots in een stroomversnelling terechtkomen om tijdig de eindmeet te bereiken. Hoe het met Mary Crawley afloopt? Volgt ze haar hart of wordt ze een oude vrijster door te kiezen voor Downton Abbey? Tja, wij verraden het liever niet…