MINISERIE
Dramatisch, eerlijk, sexy en kwetsbaar, zo is Tipping The Velvet naar de eerste en succesvolle roman van Susan Waters het best te omschrijven. Andrew Davies (scenarist van Pride & Prejudice, de tv-bewerking, niet de recente film!) paste het boek aan een maakte er een wervelend scenario van voor een driedelige BBC-miniserie. Bij de uitzending op Canvas, zorgde de film voor een ware hype, niet alleen bij lesbiennes en vrouwen in het algemeen, ook het mannelijke deel van de bevolking viel massaal voor dit Victoriaanse drama dat zich afspeelt in het Londen rond de jaren 1890.

Het verhaal is Dickensiaans van opzet: Nan Astley is een oestermeisje. In de winkel van haar vader maakt ze oesters schoon. Ze heeft een maatje, Freddy, maar hij is niet haar vriendje. Als hij haar kust krijgt ze niet dat speciale gevoel vanbinnen waar haar zus zo mysterieus over doet. Als ze in het plaatselijke theater de variétéshow van Kitty Butler bijwoont, een jonge vrouw die optreedt in mannenkleren, gebeurt er iets wat Nan niet meteen kan benoemen. Elke avond zit ze in het theater en kijkt gefascineerd naar de aantrekkelijke actrice die ze uiteindelijk naar Londen zal volgen als haar kleedster. Kitty nodigt haar uit in haar kleedkamer omdat ze graag leuke dingen hoort over zichzelf, zegt ze. Nan is één en al lof over Kitty’s mooie stem en haren, haar manier van bewegen en de prachtige mannenpakken. Wat ze voor Kitty voelt dat merkt Nan pas later, in Londen, waar ze samen in één bed slapen. Kitty houdt zich op afstand en negeert Nans gevoelens en pas na een klein misverstand verklaren de meisjes elkaar hun liefde. Nan wil de hele wereld wel vertellen over hun relatie en geluk, maar Kitty is terughoudender en overtuigt haar ervan hun kleine geheimpje verborgen te houden voor de buitenwereld. Als Nan op een ochtend Kitty met haar impresario Walter in bed betrapt en de mededeling krijgt dat ze gaan trouwen, stort voor Nan de wereld in. Ze voelt zich verraden door de vrouw die alles voor haar betekent.

In het vervolg van de miniserie vertelt regisseur Geoffrey Sax hoe Nan in Londen probeert te overleven door zich voor jongen uit te geven en oude mannen te bevredigen, in het huis van een lesbienne terechtkomt die haar inwijdt in de wereld van SM en dildo’s, in het armenhuis haar toevlucht moet zoeken, een nieuwe vriendin vindt van eenvoudige afkomst, een nieuwe kans krijgt op het toneel en uiteindelijk een verscheurende keuze moet maken als Kitty opnieuw in haar leven verschijnt.

Net als in Fingersmith is auteur Susan Waters vanaf de allereerste paragraaf van Tipping The Velvet helemaal op dreef en voert de toeschouwer meteen binnen in de wereld van Nan en Kitty. Andrew Davies, die het verhaal van Waters in zijn scenario trouw volgt, zet er eveneens de pas in en Geoffrey Sax, de regisseur, vertaalt de vlotte voortgang via een zenuwachtige en flitsende cameravoering terwijl Nan het verhaal van haar familie in Kent doet. De opnamen van Sax zijn bloedmooi qua enscenering en stemming, en de figuranten en de historische decors lijken zo uit Oliver Twist weg te zijn geplukt. Als Nan kennismaakt met Kitty verandert Tipping The Velvet in een hoogmis van de lesbische liefde. Sax toont de meisjes naakt en vrijend; de toeschouwer ziet blote borsten, kussende, strelende en zuchtende vrouwen, maar nooit gaat de regisseur over de rooie, nooit wordt het spektakel vulgair of pornografisch, nooit aanstootgevend. Daartoe dragen de beide hoofdpersonages in hoge mate bij: hun optreden is doorleefd, verfijnd en zeer direct. Van acteren is hier nauwelijks sprake, Rachel Sterling is Nan Astley en Keeley Hawes is Kitty Butler, zo eenvoudig is dat. Bovendien zijn beide actrices fysiek zeer aantrekkelijk, met en zonder kleren, waarbij Hawes een hoog Julie Andrews-gehalte heeft en Sterling imponeert en vooral emotioneert door de gevoelige en haast breekbare manier waarop ze de rol van Nan gestalte geeft.

Naargelang de miniserie opschiet nemen de flashbacks in de film toe. Sax introduceert ze om de innerlijke ontreddering van Nan te illustreren, haar verwarring, haar nostalgische terugblikken op voorbije relaties en het leven bij haar ouders in Kent. De beelden dwarrelen door elkaar als sneeuwvlokken, collages in droomsequenties, maken plaats voor flashbacks in flashbacks, herhalen zich en worden weggeduwd door nieuwe herinneringen, andere impressies, versnellen en vertragen en verdampen uiteindelijk om de reacties van Nan ruime baan te geven. Het effect is overweldigend en bedwelmend en stuwt het verhaal voort naar weer een volgend en voorlopig crescendo. 150 minutenlang kan de regisseur op die manier de toeschouwer aan zijn stoel kluisteren. Voor plas- of koffiepauzen is er alleen plaats na de eerste aflevering en voor het begin van de derde, want de snelle opeenvolging van steeds nieuwe intriges en verrassende plotwisselingen, gecombineerd met grandioze settings en decors, het laat nauwelijks ruimte om op adem te komen.

Tipping The Velvet is grote cinema, zonder meer. Het is een verhaal dat bekend is van andere auteurs in andere omstandigheden en dat het klassenverschil en de discriminatie van het Victoriaanse Engeland in de kijker plaatst. Susan Waters, de auteur, maakt er zich niet makkelijk vanaf en serveert details die minder bekend zijn of nauwelijks onder de aandacht zijn gebracht in de Engelse literatuur van de voorbije honderd jaar. Het lesbische milieu en de vrijheden die dames uit de hogere standen zich konden permitteren, prostitutie, de experimenten met SM en dildo's, de openlijke manier waarop welgestelde dames met hun als jongemannen vermomde lesbische slaafjes pronkten, het is nieuw en verbazend materiaal en beïnvloedt onze kijk op de periode. Andrew Davies, de scenario-schrijver, past de soms donkere toon van Susan Waters boek voorzichtig aan als het om Nans tegenslagen gaat. Hij praat de 19de eeuwse wantoestanden niet goed. Hij vermijdt de grootste negatieve pieken en smokkelt de strijd voor sociale hervormingen en rechtvaardigheid in zijn scenario via een aandoenlijke socialistische militant op het einde van de film. Eens te meer bewijst Andrew Davies over een groot vakmanschap te beschikken en in Geoffrey Sax heeft hij de perfecte regisseur gevonden om van Tipping The Velvet een indrukwekkend tableau vivant te maken over vrouwelijke homoseksualiteit in Victoriaanse tijden.

BEELD EN GELUID
Qua kleurenpalet, kadrering en montage behoort Tipping The Velvet tot het beste wat de BBC in het laatste decennium heeft laten verfilmen. De voorliefde van een van ’s werelds grootste televisiezenders voor kostuumdrama's uit de Victoriaanse periode is algemeen bekend. Toch slaagt de drama-afdeling van de Britse oproep er telkens opnieuw in om de secuur geselecteerde scenario's in haast niet te overtreffen omstandigheden te realiseren. Tipping The Velvet is een streling voor het oog. Het beeld is scherp en gedetailleerd, waarbij het sobere en toch veelzijdige kleurenpalet de opgeroepen periode en sfeer perfect weergeeft. Het geluid ondersteunt de actie en de atmosfeer van de driedelige serie op elk moment. Het staat in 5.1 en zorgt voor een warme spreiding in de kamer met de stemmen altijd centraal geplaatst, de directe geluiden links en rechts en de details in de surround.

EXTRA'S
Deze dvd bevat geen extra's.

CONCLUSIE
Tipping The Velvet behoort in de afdeling tv-miniseries zonder twijfel tot de top. De acteurs zijn perfect gecast voor hun rol, de prestaties zijn subliem, de technische kant van de zaak (opname, geluid en montage) is helemaal in orde, het verhaal loopt als een trein en is boeiend, intrigerend, met een hoog feel-good-gehalte van begin tot einde. Moet u deze serie zien? Beslist. En holebi's? Zonder enige twijfel.