SERIE
Na het uitbrengen van het eerste en het tweede seizoen van de ongeëvenaarde kantoorsoap De Collega's, waar eind jaren '70 en begin jaren '80 meer dan twee miljoen kijkers voor aan de buis gekluisterd bleven, maakt Bridge Entertainment nu haar huiswerk af met het releasen van het derde en finale seizoen, één jaar na het vorige. Sommigen beweren dat het derde seizoen van De Collega's het beste was, en dit seizoen bevat inderdaad enkele zeer memorabele momenten, zoals de fifteen minutes of fame die Jomme Dockx (Manu Verreth) te beurt vallen wanneer hij geselecteerd wordt voor deelname aan de radiokwis van Jos Ghysen, en de solidariteitsgolf die de collega's verenigt wanneer de groentenwinkel van Hilaire Baconfoy (Jacky Morel) over kop dreigt te gaan. De collega's anderzijds moeten weer dagelijks het getreiter van Jean De Pesser (Jaak Van Assche) en Gilbert Van Hie (Tuur Deweerdt) verdragen, die echt wel gemene streken uithalen met hun vrienden - alhoewel De Pessers haantjesgedrag vooral dient om een zeer pijnlijk familiaal drama achter te verbergen - en met de nieuwe secretaresse Vanjes (Jenny Tanghe) is het op kantoor bijna alle dagen oorlog. Toch mis ik in deze reeks mijn favoriete collega, directeur Thienpondt (Bob Van der Veken), die voor de derde reeks verstek liet gaan. Wat natuurlijk de mogelijkheden tot verhaallijnen inzake zijn opvolging volop opengooit: het zal nog even duren vooraleer the new and improved Philemon Persez (René Verreth), droogstoppel Bonaventuur Verastenhoven (Mandus De Vos) en de politiek geparachuteerde Thierry De Vucht (Johny Voners), zoon van de senator met dezelfde naam, de leidinggevende taken onder elkaar hebben verdeeld. Ook de rol van typiste Carolien Van Kersbeke (Nora Tilley) werd opgewaardeerd na de vorige seizoenen, nu ze vast deel komt uitmaken van de personeelsbezetting van het vierde, nadat de seutige Kris Berlo (Agnes De Nul) zich omhoog gewerkt heeft tot rechterhand van de directeur-generaal (Loet Hanekroot), die geen gelegenheid ongebruik maakt om zijn minachting voor de clowns van het vierde luid uit te schreeuwen. Wie uit de cast verdwenen is, is Jo Crab, de legendarische koffiedame, die kort daarop zou overlijden en vervangen is door de ook kleurrijke maar minder tot de verbeelding sprekende madame Natascha (Doris Van Caneghem). Zowel Jo Crab als Nellie Rosiers maken in deze reeks toch nog een gastoptreden.

Of dit derde seizoen van De Collega's nu werkelijk het beste is, valt moeilijk te zeggen. Met de duidelijk onbekwame Thienpondt niet langer aan het roer is de directie één van haar belangrijkste flamboyante persoonlijkheden kwijt, én we komen voor het eerst te weten dat het fictieve ministeriekantoor van kersverse directeur Persez een afdeling is van Rechtspleging en Kosten, what the fuck dat ook mag zijn, waardoor het universele gegeven iets wordt gekortwiekt. Scenarist Jan Matterne vond zichzelf alleszins na drie seizoenen compleet leeggeschreven, en de laatste aflevering zou meteen ook het orgelpunt moeten vormen, met het definitieve einde van de directie Persez als afsluiter. De komische momenten uit deze set afleveringen, zoals Adelbert die in de eerste Grieks-Latijnse met een pak buizen naar huis komt, De Pesser die zich opwerpt als de tegenstander van de gehate computer, Van Hie die gezocht wordt voor een terreuraanslag en uiteraard Jomme op Lourdesreis, worden afgewisseld met enkele zeer pijnlijke momenten, zoals de lijdensweg die De Pesser en zijn vrouw moeten ondergaan wanneer hij zijn kind moet afgeven. De mengeling van het dolkomische versus het diepmenselijke drama in een herkenbare setting kan in elk geval een verklaring zijn voor het succes dat De Collega's na al die jaren nog steeds geen windeieren opbrengt. De omgeving is inderdaad flink verouderd, en de dagelijkse activiteiten op een computerloos ministerie waar nog alles met de hand werd verricht, en een typmachine de meest gevorderde vorm van technologie was, zullen vooral bij de oudere kijkers vooral op gebied van nostalgie herinneringen doen bovenkomen. De typering van de karakters, de ruggengraatloze directeur, de mierenneukende bureauchef, de dragonder-secretaresse, de politieke parvenu, de anarchist, de pretentieuze syndicaal afgevaardige, de brave hansworst onderaan de ladder, de seutige typiste en niet te vergeten de Vlamingenhatende franskiljon, is zodanig raak dat je het tijdskader gewoon vergeet.

Verder wil ik nog één zaak duidelijk maken: naar het schijnt zou een paar jaar na het afsluiten van de televisiereeks de één of andere kwistenbiebel op het idee gekomen zijn om een langspeelfilm over de belevenissen van de collega's te maken, die naar verluidt De Collega's Maken De Brug zou heten. Niet alleen maakt het einde van deze reeks verhaalsmatig een sequel onmogelijk, die film in kwestie zou bovendien bol staan van de factuele fouten; Thienpondt zou plots terug directeur zijn, met Caroline als typiste, wat al een anachronisme is. Bovendien zou in de film ook voor het eerst Jomme's zoon Adelbert te zien zijn, weliswaar een paar jaren ná zijn plechtige heilige communie, en zou die in de film niet echt de voorbeeldige zoon zijn waar zijn vader hem al die tijd voor heeft afgeschilderd. En bovendien zou de film compleet niet om te lachen zijn, afbreuk doen aan de zorgvuldig opgebouwde karakters, en zouden for the sake of it zomaar plots uit het niets een paar blote tieten en het homovriendje van Verastenhoven te zien zijn, waardoor de fijnbesnaarde humor van de televisiereeks mogelijk compleet zou onderuit gehaald kunnen worden.

Waarom staat deze vorige paragraaf volledig in de voorwaardelijke zin? Wel, omdat ik als Collega's-purist op dit gebied onvoorwaardelijk de negationist wil uithangen. Er is nooit een Collega's-film geweest en er zal er nooit één komen! Misschien strookt deze laatste uitspraak niet geheel met de waarheid, maar in mijn universum zou ik gewoon beter kunnen slapen 's nachts als ik elke herinnering aan iets dat vaag op een Collega's-film leek, maar feitelijk een travestie was, zou kunnen uitwissen.

AFLEVERINGEN
26. De muur
Terug van drie weken en één dag vakantie merken de collega's dat hun cafetaria en toiletten verdwenen zijn, en een ploeg werkmannen ijverig (nu ja, het is een fictiereeks) bezig zijn met een geheim project achter een muur. Zelfs Baconfoy kan niet te weten komen wat er bekokstoofd wordt, maar hij slaagt er wel in om iederen op het verkeerde been te zetten. Echt gewerkt wordt er op de eerste dag nog niet, want zowel Persez, Verastenhoven als De Vucht hebben een officiële promotie tot baas annex opvolger van Thienpondt op zak. En zo lang die zaak niet is uitgeklaard, is zeeslag en wiezen het enige wat er aan activiteit op de vierde verdieping wordt ontplooid.

27. De beeldende kunst
De directie Persez is "uitverkoren" om een maand lang enkele zéér abstracte kunstwerken van het Ministerie van Cultuur te leen te hebben. Kris Berlo komt echter overbrieven dat ze speciaal door de directeur-generaal er zijn uitgepikt voor de tijdelijke tentoonstelling omdat het volgens hem de grootste cultuurbarbaren van heel het ministerie zijn. Om de directeur-generaal op zijn beurt eens een smoel te laten trekken, besluiten ze om ijverig bij te gaan studeren over kunst, om bij de officiële voorstelling, waarbij een kunstkenner van het Ministerie van Cultuur komt spreken, te tonen hoe veel ze zelf van moderne kunst afweten. De Pesser en Van Hie willen zelfs
een stapje verder gaan, en komen na de uren een hoop afval in elkaar lassen om een eigen stuk aan de collectie toe te voegen.

28. De kwis
Jomme is tijdens de opnames van een televisieshow twee seconden in beeld geweest, en zijn drang naar tijdelijke roem stijgt hem naar het hoofd. Hij heeft zich voor alle mogelijke televisie- en radiokwissen ingeschreven, in de hoop eindelijk eens te kunnen bewijzen dat hij niet de lompe sukkel is waar hij wordt voor versleten. De Pesser en Van Hie besluiten om een heel gemene streek - de laagste uit hun carrière - uit te halen, en ze contacteren Jomme, zogezegd in naam van Radio Limburg, om mee te doen aan de legendarische radiokwis uit het programma Te Bed Of Niet Te Bed met Jos Ghysen. Terwijl ze al hopen dat Jomme zich een week voor niets gaat uitsloven met alle kranten (zelfs de socialistische!) van buiten te leren, komt de grap als een boemerang terug in hun gezicht gevlogen, want Thierry De Vucht kent Jos Ghysen écht, en kan ervoor zorgen dat Jomme daadwerkelijk aan de kwis mag meedoen.

29. De ruzie
Heel wat rijpe zweren staan op uitbarsten: op drie na heeft iedereen op de directie Persez een papier ondertekend met daarin de vraag om Vanjes wandelen te sturen. Baconfoy loopt achter met zijn terugbetalingen voor zijn groentewinkel, en Verastenhoven en Persez zitten elkaar de huid vol te schelden. Om de zaak op een moderne bedrijfskundige manier op te lossen, heeft Persez een organigram laten hangen waarop staat wie er met wie ruzie heeft. De groene lijnen daarop slinken zienderogen ten voordele van de rode, maar wanneer er een telefoontje binnenkomt dat het slecht gaat met De Pessers zoontje, trekken de collega's aan één zeel. Wanneer ze merken dat de directeur-generaal Kris Berlo een afluisterapparaat in het kantoor heeft laten plaatsen om uit te vinden wie de grootste ruziestoker is, besluiten de collega's er nog een schepje bovenop te doen.

30. De enquête
De directie Persez krijgt twee hogeschoolstudenten psychologie over de vloer die een eindverhandeling willen maken over de werkrelaties op een typisch ministerie, en directeur-generaal Sterckx heeft er niet beter op gevonden om ze "bij die kwasten van het vierde" te herbergen. Net op dat moment is Vanhie aan de rest van zijn collega's aan het bewijzen dat hij kan hypnotiseren, en madame Natascha dat ze de toekomst kan voorspellen. Jammer genoeg leest ze in de handen van de twee studentes ook iets te nadrukkelijk hoe zowel de directeur-generaal als Persez de dames hebben proberen te versieren.

31. De computer
De komst van een grote doos op het vierde zorgt voor opschudding onder de personeelsleden: volgens Baconfoy is het de lang aangekondigde, maar niet echt door het personeel geliefde computer. Vooral het lagere personeel, zoals de klasseerders, vrezen voor afdankingen, herscholingen en meer van dat fraais. Jean De Pesser ziet er echter de gouden opportunitieit in om zich te kunnen profileren bij de komende syndicale verkiezingen. Alleen staan zijn sterren niet echt gunstig. Verastenhoven krijgt van de directeur-generaal de opdracht om Sinterklaas te gaan spelen, en hij staat die taak maar al te graag af aan De Pesser. Maar zit er in de doos wel een computer?

32. De reddingsoperatie
Met Baconfoy's groentewinkel gaat het van kwaad naar erger, en net voor Kerstmis kan hij zijn lening niet langer afbetalen. Verastenhoven, die mee borg heeft gestaan voor de lening, kan Baconfoy wel villen, maar daar zijn de problemen natuurlijk niet mee opgelost. Wanneer Baconfoy's vrouw Alice met een (zoveelste) openstaande rekening op kantoor verschijnt, schieten de collega's eensgezind en solidair in actie.

33. De robotfoto
Na een bomaanslag op een multinational verschijnt er een robotfoto van de dader in de krant: hij lijkt als twee druppels water op Gilbert Van Hie. Zou de grote anarchist eindelijk dan die vaak aangekondigde aanslag gepleegd hebben die hij zo lang had beloofd te plegen? Feit is dat er twee BOB-achtige types op het vierde ronddwalen, kennelijk op zoek naar iemand. Van Hie vindt het in elk geval de mop van het jaar, en speelt het spelletje mee. Als ze echter hem echt beginnen verdenken, zit de schrik er bij hem zodanig in, dat hij zijn snor afscheert en een toupet begint te dragen.

34. Het dossier
Jomme Dockx heeft een nieuw, volgens hem onfeilbaar klassementssysteem ontworpen waarmee de efficiëntie voelbaar verhoogd zou moeten worden. Bij de eerste vuurproef faalt het systeem echter al: een woedende burger, die drie verschillende kadastrale inkomens moet betalen, moet aan het loket vaststellen dat zijn dossier spoorloos verdwenen is. Jomme krijgt de schuld van de nalatigheid, maar Van Hie kan Verastenhoven, die naar goeie gewoonte het dossier maanden onaangeroerd in zijn lade heeft laten liggen, betrappen wanneer hij het terug in het klassement van Jomme stopt. Hilaire en zijn collega's proberen intussen om van de pet horend bij hun belachelijk nieuw uniform verlost te geraken. Wanneer Zulma (Vera Veroft), de weduwe die trouwplannen heeft voor Persez, zich iets te nadrukkelijk tracht op te dringen, komt voor Persez de hulp uit zéér onverwachte hoek.

35. De tijdelijke
Jean De Pesser heeft een maand verlof genomen omdat het zienderogen slechter gaat met zijn gehandicapte zoon Eddy. Bij een afwezigheid van dergelijke duur is het mogelijk om een tijdelijke aan te stellen; jammer genoeg zijn er maar liefst vier kandidaten. Jomme wil zichzelf naar voor schuiven, en is zelfs bereid om er zijn Lourdesreis voor in de waagschaal te gooien; Persez wil Mireille Puis terug binnenloodsen, en zelfs directeur-generaal Clerckx heeft een kandidate op het oog. Het is echter Thierry De Vucht die dankzij zijn vader de langste arm heeft, die Sabrina (Janine Bisschops) op de dienst van Persez binnenloodst. De andere kandidaten geven zich echter nog niet zonder slag of stoot gewonnen.

36. Een man te veel
Terwijl Jomme eindelijk op Lourdesreis is vertrokken, en Sabrina zijn plaats tijdelijk heeft ingenomen, rolt er slecht nieuws binnen dat inslaat als een bom: op de personeelsdienst is het (eindelijk, na al die jaren) doorgedrongen dat de directie Persez overbemand is. Bovendien heeft Mireille Puis blijkbaar nooit haar ontslag definitief aangeboden, waardoor er ook nog eens een secretaresse op overschot is. Dat Vanjes zal moeten vertrekken stoort Persez niet echt, maar de zachtaardige directeur heeft een veel zwaardere beslissing te nemen: directeur-generaal Clerckx belast hem hoogstpersoonlijk met er het slachtoffer uit te pikken dat wordt overgeplaatst naar Streekeconomie: Dockx, De Pesser, Van Hie, De Vucht of Verastenhoven. Of komt er op het laatste ogenblik toch nog een wit konijn uit de hoge hoed?

37. De kantoortuin
Hilaire Baconfoy komt voor de laatste dag werken: de man heeft een jaar verlof zonder wedde genomen om zich te kunnen wijden aan de uitbouw van zijn groentewinkel. Spijtig genoeg zal het een erg bewogen dag worden voor de collega's van de directie Persez. Iedereen doet zijn best om Jomme te ontlopen, om zijn gezaag over zijn Lourdesreis niet te moeten aanhoren, en Persez heeft een onderscheiding gewonnen omdat hij het meest efficiënte bezuinigingsplan heeft ingediend; spijtig genoeg wil de directeur-generaal het uittesten op zijn eigen directie. En tot overmaat van ramp heeft een oude bekende nog met de vierde verdieping een rekening te vereffenen.

BEELD EN GELUID
Ook de derde reeks, daterend uit 1981, is qua beeldkwaliteit alles behalve puntgaaf te noemen, zij het dat het toch elke keer wat anders is dat er schort. Net zoals in het eerste seizoen is op het beeld bij één welbepaalde camera een dode witte pixel te bemerken, die misschien wel model staat voor de manier waarop de BRT ondanks de beperkte dotatie van de jaren '80 toen blijkbaar wél kwaliteitstelevisie kon leveren, en nu niet meer (een horror-show als Debby en Nancy op de zondagavond in prime-time indachtig). Enfin, als het enkel om de pixel zou gaan, zou het nog niet zo erg geweest zijn. Telkens als er in de reeks met een lamp wordt geschenen, als - ik zeg maar wat - bepaalde collega's 's avonds na de uren illegaal een kunstwerk in elkaar willen draaien, laat dit licht een zwaar spoor van ghosting achter. Verder zijn er regelmatig krassen te bemerken op de beeldband, en variëren de artefacts van redelijk mild tot redelijk zwaar; vooral in aflevering 31 De computer lopen er verschillende storende horizontale videolijnen door het beeld, waarin door de kleuren in één vieze mengelmoes door elkaar lopen. Een ander zwaar artefact is te zien in de 25ste minuut van aflevering 35 De tijdelijke waarin de videoband blijkbaar opgestopt is. Bovendien was dit de reden om de aflevering bij enkele van de heruitzending-reeksen er tussenuit te halen, wat nogal pijnlijk is omdat de doorlopende verhaallijn in deze aflevering echt wel cruciaal is. We mogen ons langs de andere kant gelukkig prijzen dat Bridge de reeks onverknipt en nog in de staat waarin het materiaal zich bevond heeft kunnen digitaliseren, of het was noppes geweest. Nu is die digitalisatie ook niet altijd even vlot verlopen: kenmerkend daarvoor is de nachtelijke scène in aflevering 32 De reddingsoperatie, waarin Vanjes en Caroline arriveren aan de groentewinkel van Baconfoy; van de twee gestalten zijn niet meer overgebleven dan een paar vuile vegen die van achter de kerstboom komen duiken. De geluidstrack komt iets goedkoper uit onze beoordeling, alhoewel bijvoorbeeld in aflevering 34 Het dossier en vooral in aflevering 37 De kantoortuin onverklaarbare volumeverschillen te horen zijn. In absolute termen kunnen we echt niet tevreden zijn over de technische kwaliteit van de reeks, maar het alternatief zou zijn om een generatie op te voeden zonder de strapatsen van De Collega's. Laten we het dus houden op de minste vorm van kwaad. De cijfers blijven echter wat ze zijn. Slecht.

EXTRA'S
Naast de gebruikelijke reeks commerciële trailers voor de intussen al flink uitgegroeide back-catalogus van VRT-releases van Bridge, vinden we een fragment uit - you guessed it - De Rode Loper terug (5 min.), waarin de castleden van reeks 1 min de intussen overleden Mandus de Vos en Jo Crab de dvd van het eerste seizoen overhandigd krijgen. Veel tijd voor diepgravende beschouwingen is er uiteraard niet.

CONCLUSIE
Met dit derde seizoen op dvd kan U hét paradepaardje van de openbare omroep op gebied van drama, De Collega's, nu integraal in huis halen, zij het dat U op kwalitatief gebied tevreden zal moeten zijn met wat U krijgt.