Sinds haar scheiding tien jaar geleden woont Pascale (Isabelle Huppert) met haar twee volwassen zoons Thierry (Jérémie Renier) en François (Yannick Renier) alleen in een rustig dorpje in Wallonië. Thierry gaat nog naar school, zijn tweelingbroer François houdt zich onledig met klussen in hun geboortehuis en met crossen op z’n motor. Af en toe passeert hun vader Luc (Patrick Descamps) en stopt ze wat geld toe. Z’n bezoekjes werken Pascale evenwel op de zenuwen want zij vindt dat hij z’n kinderen in z’n eigen huis moet ontvangen. Ik regel mijn zaken ook niet in jouw huis, zegt ze verwijtend en gooit hem de deur uit. Thierry en François vinden dat hun moeder overdrijft, maar Pascale geeft geen duim breed toe, ondanks de gunstige voorwaarden die ze bij de scheiding heeft kunnen bedingen en Lucs vrijgevigheid inzake huishoud- en onderhoudsgeld.

 

 

In het geheim heeft Pascale een relatie met haar Vlaamse buurman Jan (Kris Cuppens) die haar ervan overtuigt dat het tijd wordt dat de jongens zelfstandig worden. Samen kunnen ze dan naar Zuid-Frankrijk uitwijken om er een Bed and Breakfast op te starten. Maar daarvoor heeft Pascale geld nodig en dus overweegt ze om het huis te verkopen. Dat zorgt voor een fikse rel met Thierry die haar erop wijst dat z’n vader het huis aan hem en z’n broer heeft beloofd en dat zij, z’n moeder, alleen het vruchtgebruik ervan heeft. Uit alles blijkt dat het Pascale evenwel om meer te doen is dan de verkoop van het huis of een b&b in het zuiden, zij is haar huidige leventje van huisvrouw en babysitter grondig beu en is dringend aan verandering toe. Maar Thierry geeft zijn vijandige houding niet op en dus besluit zijn moeder om een tijdje bij een vriendin in te trekken om tot rust te komen. De tweeling moet nu voor zichzelf zorgen. Yannick mist zijn moeder en maant z’n broer aan om excuses te maken, doch Thierry is niet meer voor rede vatbaar.

 

Nue Propriété is de eerste volwaardige film van de jonge Waalse cineast Joachim Lafosse en meteen zorgt hij voor een verrassing met twee grote namen op de affiche: de Franse actrice Isabelle Huppert en de Brusselaar Jérémie Renier, een druk bezet baasje sinds zijn doorbraak in L’Enfant van Jean-Pierre & Luc Dardenne. Bovendien zit z’n scenario erg goed in elkaar en weet hij via een uitgekiende opnametechniek en een sublieme montage de spanning zeer geleidelijk op te voeren waardoor een gevoel van ongemakkelijkheid voortdurend als een zwaard van Damocles de toeschouwer boven het hoofd hangt. Tegelijk slaagt de regisseur erin om de bron en het karakter van het aanstormende geweld geheim te houden. Dat Thierry er deel aan zal hebben is wel duidelijk, maar wie het slachtoffer wordt nu z’n moeder het huis uit is, het blijft raden tot helemaal op het einde van de film.

 

 

Wat het meest opvalt in Nue Propriété is het bijna compleet ontbreken van close-ups. Joachim Lafosse filmt z’n acteurs altijd van op een zekere afstand. Hij creëert ruime ensceneringen waarin ze zich vrij kunnen bewegen, alleen of in kleine groepjes, en waarbij hun geloofwaardigheid of hun uitstraling nooit worden aangetast. Het geheim zit ‘m in het perfect samenspel en de uitstekende timing van de acteurs die volgens Yannick en Jérémie Renier helemaal op rekening van Isabelle Huppert komen. De Française is inderdaad grandioos. Ze verliest nooit haar rol als moeder van twee moeilijke volwassen zoons uit het oog en ze toont ook nauwelijks angst voor de dreiging die haar besluipt. Huppert domineert elke scène waarin ze optreedt, ook al is het Jérémie Renier die als Thierry meestal het hoge woord voert. Maar niet hij jut haar op, maar zij hem en zoals Jérémie Renier toegeeft in de Extra’s is het altijd Huppert die de touwtjes in handen houdt tijdens hun confrontaties aan de ontbijttafel of tijdens het avondlijke diner.

 

Dat betekent niet dat de gebroertjes Renier zich zonder slag of stoot naar de kant van het schaakbord laten spelen. Ze hebben de rol van de tweeling grondig voorbereid, wekenlang zelfs, in de hoop tot een zeer geloofwaardig samenspel te komen en dat is ze ook gelukt. Naar eigen zeggen hebben ze beide rollen daarbij uitgeprobeerd en viel de keuze uiteindelijk op de extroverte rol voor Jérémie en de meer ingehouden en introverte rol voor zijn broer Yannick, een verdedigbare optie die overeenstemt met hun karakter en hun fysieke mogelijkheden. Yannick Renier is vooral een man uit het theater, terwijl Jérémie Renier veel meer ervaring heeft met extreme rollen zoals die uit de sociaal-realistische films van Jean-Pierre en Luc Dardenne. Dat hij uiteindelijk de belangrijkste antagonist is in Nue Propriété zal de toeschouwer wellicht als een natuurlijke consequentie accepteren gezien de overtuigende manier waarop hij dramatische situaties zeer precies weet in te schatten en uit te beelden.

 

 

Een niet te onderschatten vierde partij in deze film is het woonhuis van Pascale en haar kinderen dat de directe aanleiding vormt tot het familiedrama. Joachim Lafosse gunt de kijker in de loop van de film geen blik op de contouren van het gebouw. Hij toont de keuken en de woonkamer, de voordeur en een stuk van de voorgevel en op die manier voorkomt hij dat de indruk ontstaat dat het hier alleen maar om een conflict om geld zou gaan. De veel diepere oorzaak van de problemen ligt in de aanhoudende conflicten tussen de echtelieden die ondertussen meer dan tien jaar gescheiden zijn en tussen Pascale en haar beide zoons die doen alsof ze een gezinnetje zijn, maar die emotioneel al geruime tijd uit elkaar gegroeid zijn. Zij voelt het samenwonen aan als een beperking van haar mogelijkheden op een moment dat de jongens eigenlijk op eigen benen kunnen staan. Zij behandelen hun moeder als een goedkope werkkracht, waarbij vooral Thierry haar doen en laten voortdurend controleert en eist dat ze verantwoording aflegt, niet alleen wat het besteden van het huishoudgeld betreft, maar evenzeer wat betreft haar omgang met haar ex-man Luc en haar buurman/minnaar Jan. Uiteindelijk zullen Thierry’s niet aflatende intimidaties tot de definitieve breuk leiden.

Nue Propriété is een film met getemperde kleuren in een vrij donkere binnenhuisomgeving. Bruin en zwart voeren de boventoon waarbij de details toch altijd duidelijk zichtbaar blijven. De buitenopnamen zijn in de winter gemaakt en dat zorgt niet meteen voor een opgewekte sfeer, maar dat is normaal in een film die weinig opwekkends te vertellen heeft. Vuiltjes en beschadigingen zijn helemaal onder controle en de zwartniveaus zijn goed.Muziek is er in Nue Propriété nauwelijks gebruikt. De geluidsband bevat hoofdzakelijk dialogen. De achterste kanalen worden nauwelijks aangsproken. De stemmen zijn altijd duidelijk verstaanbaar en mooi verdeeld over het midden.

Zeer interessant is het Interview met regisseur Joachim Lafosse (31 min.), waarin een uitgebreid en veelzijdig beeld wordt opgehangen over de manier waarop deze vrij jonge cineast met zijn acteurs omgaat en met de verhaalstof die hij wil verfilmen. Zo vertelt hij o.a. dat hij zeven jaar met het project bezig is geweest en dat zijn dossier pas na vier revisies werd geaccepteerd door de subsidiecommissie. Z’n samenwerking met Isabelle Huppert noemt hij een gelukstreffer omdat hij haar voor ogen had tijdens het schrijven van de rol van Pascale. De samenwerking met de gebroeders Renier kwam tot stand via z’n vriendschap met Yannick die zijn broer overtuigde van de zin van het project. In Interview met Jérémie en Yannick Renier (16 min.) vertellen de beide acteurs over hun eigen samenwerking en over de manier waarop ze met Joachim Lafosse en Isabelle Huppert tot een goede verstandhouding kwamen. Als bonus krijgt u nog Joachim Lafosses Korte film “Tribu” (24 min.) waarin ook Nederlands gesproken wordt, en de Originele Bioscooptrailer.

Nue Propriété is één van die films die in Vlaanderen nauwelijks een kans hebben gekregen omdat ze Fransgesproken zijn. Dat is jammer, want af en toe zijn er in het Franse taalgebied wel degelijk regisseurs die filmparels op het publiek loslaten en die in tegenstelling tot hun Vlaamse vakgenoten wél relevante standpunten innemen en wél essentiële en belangwekkende onderwerpen aanpakken. Het resultaat blijft niet uit: de Waalse cinema geniet internationale erkenning. Vlaamse cineasten kunnen er alleen maar van dromen, maar ze zijn zelf niet bereid of zelfs niet (meer) in staat om dergelijke onderwerpen in beeld te brengen.

 

 

Joachim Lafosse bewijst in elk geval dat hij goed om zich heen heeft gekeken en met Nue Propriété levert hij het onomstootbare bewijs dat er in dit land wel degelijk een eerlijke en serieuze filmproductie bestaat. Nue Propriété is belangrijke cinema van begin tot einde, met een sterke cast, met een indringend scenario, maar vooral met een jonge regisseur aan de knoppen die niét naar Hollywood kijkt, maar naar tijd- en landgenoten die authentieke cinema maken die wortelt in de Waalse realiteit en in de Waalse omstandigheden. In Vlaanderen moeten ze niet terug naar de boerenfilms van de jaren zeventig en tachtig, maar wil de Vlaamse cinema nog ooit au serieux genomen worden in het buitenland, dan moet er wél het één en ander veranderen in de schoot van de subsidiërende overheid.