Amerikaanse puriteinen en nogal wat feministen noemen hem bij voorkeur een seksist en een pornograaf omdat hij het aandurfde om in december 1953, na een korte carrière als copywriter bij Esquire in Chicago, het allereerste erotische maandblad op de markt te gooien. De naaktfoto’s van Marilyn Monroe kostten 1000 dollar waarvoor hij geld van z’n moeder leende. Conservatief Amerika reageerde furieus, maar Hugh Hefner verkocht probleemloos 53000 exemplaren van z’n eerste Playboy en dus begon hij met volle moed aan het tweede nummer, want in de beginjaren deed hij alles zelf: de foto’s kopen, teksten bedenken, cartoons tekenen en interviews afnemen van bekende Amerikanen, opmaken, lay-outen, etc. Playboy bereikte z’n hoogtepunt in de jaren zeventig met een maandelijkse verkoop van ruim 7 miljoen exemplaren. Nadien drukte de concurrentie van Penthouse en Oui op het succes van Hefners magazine dat in de loop der jaren de helft van z’n oplage zag verdwijnen, maar z’n Playboy is tot in onze tijd wereldwijd één van de best verkochte bladen met sinds het begin van de jaren tachtig diverse regionale edities.

 

 

 

Maar dat Hefner vanaf het begin veel meer voor ogen had dan een blad met louter blote billen en borsten voor een publiek van volwassen heteroseksuele mannen bewijst zijn keuze om z’n blad open te stellen voor Amerikaanse schrijvers en dichters. Zo begon hij in de lente van 1954 met de maandelijkse publicatie van hoofdstukken uit Ray Bradburys Fahrenheit 451 en was Playboy dé place to be voor de publicatie van kortverhalen, o.a. van Arthur C. Clarke, Ian Fleming, Vladimir Nabokov, Margaret Atwood en P.G. Woodhouse, die in een later stadium zouden uitgroeien tot schrijvers van wereldformaat. Feministe Susan Brownmiller doet die keuze van Hugh Hefner in de documentaire af als een trucje om z’n blad salonfähig te maken bij twijfelende intellectuelen, maar dat is beslist te kort door de bocht, want in de loop der jaren kwam zowat de hele top van de Engelstalige literatuur uit de tweede helft van de 20ste eeuw in Playboy aan bod: o.a. John Updike, Doris Lessing, Saul Bellow, John LeCarre Isaac Bashevis Singer, Michael Crichton, Irwin Shaw, John Irving, Nadine Gordimer, Arthur Koestler, Joyce Carol Oates en Kurt Vonnegut. En naast de Playmate of the Month en de beruchte Centerfold ruimde Hefner ook plaats in voor interviews met bekende en/of beroemde politici en religieuze leiders, muziekartiesten, componisten en dirigenten, filmregisseurs en filmacteurs, architecten, economisten, journalisten, schrijvers, toneelauteurs, sportlui en controversiële persoonlijkheden uit diverse milieus.
 

 

Hugh Hefner afdoen als de uitgever van een pornoblad beschouwt hij als een aanslag op z’n intelligentie en op z’n sociaal-maatschappelijke betrokkenheid bij alles wat leeft in de Amerikaanse samenleving. Niet alleen in Playboy, maar ook in de Playboy tv–shows voerde hij vanaf het begin bekende Amerikanen en zwarte artiesten op, met het gevolg dat de tv-zenders in het zuiden het programma weigerden uit te zenden. Zwarte artiesten als Dizzy Gillespie en Sammy Davis jr. hebben hun carrière in hoge mate te danken aan de kans die ze in Hefners Playboy Shows kregen. De rassenrellen in het begin van de jaren zestig kregen van Hefner alle aandacht en Alex Haley werd eropuit gestuurd om Dr. Martin Luther King, Jesse Jackson en Malcolm X te interviewen. De protestbeweging voor burgerrechten en voor vrije meningsuiting voerden o.a. John Baez, Bob Dylan, Joni Mitchell en tal van tijdgenoten naar de pagina’s van Playboy en de interviews met voor- en tegenstanders van de Vietnam-oorlog waren niet alleen spraakmakend en omstreden, ze hielden tevens de vinger aan de pols van een samenleving die verdeeld was over het onderwerp. Eén van de belangwekkendste bijdragen ooit in Playboy was het interview met Jimmy Carter die op dat moment in de running was als presidentskandidaat voor de Democratische Partij, en waarin hij bevestigde dat hij in z’n hart meermaals overspel had gepleegd. Het leverde z’n tegenstander munitie, maar desondanks werd Carter president. Het Playboy-interview met John Lennon en Yoko Ono verscheen in de januari-editie van 1981 en lag ik de winkels op het moment dat de ex-Beatle vermoord werd op de stoep van de Dakota-building in New York.
 

 

Het is een platitude dat Hefner alleen in jonge en mooie vrouwen geïnteresseerd zou zijn. Uiteraard genoten ze z’n volle aandacht, wilde hij hun mooie lichamen maar wat graag tonen aan de buitenwacht en bracht die business handenvol geld op, maar hij zette zich ook in voor de ontvoogding van de vrouw door onderwerpen als anticonceptie, abortus en gelijk loon voor gelijk werk in z’n blad aan bod te laten komen, waarmee hij volgens moderne feministen rechtstreeks en veel invloed heeft gehad op het beleid ter zake in de Verenigde Staten, want hem uiteraard door fundi’s, religieuze fanatici en puriteinen niet in dank is afgenomen. In Los Angeles stopte hij z’n geld in een project om jonge prostituees en prostitués van straat te houden en ze een nieuwe kans te bieden via scholing en opleiding. Maar dat alles werd uiteraard overschaduwd door z’n affaires met vrouwen die de wereldpers haalden en die hem brandmerkten als een oversekste en schatrijke vieze oude man. En dat is helemaal niet terecht zoals mag blijken uit de documentaire die regisseur Brigitte Berman over Hugh Hefner heeft gemaakt en waarin heel wat plaats is ingeruimd voor het verhaal over Playboy, de Playmates, de Centerfolds en de grappige Bunny’s, maar waarin vooral de camera op de maker van het blad gericht wordt voor een omstandig portret over zijn persoonlijkheid, z’n brede interesse voor de meest uiteenlopende aangelegenheden en z’n sociaal engagement. Want Hefner behoort tot het selecte groepje van superrijken dat volgens Jesse Jackson niet afgerekend wordt op z’n vele geld, maar op z’n asociaal gedrag, wat in het geval van Hugh Hefner betekent dat hij zeer goed wegkomt, want de lijst van z’n maatschappelijke en sociale projecten is zondermeer indrukwekkend en dat geldt ook voor z’n oudste dochter Christine Hefner, die de fakkel van haar vader in 1988 overnam. Zij trok zich op haar beurt in 2009 uit de zaak terug om zich aan liefdadigheid te wijden.
 

 

Brigitte Berman heeft Hugh Hefner voor de documentaire geïnterviewd en wat hij haar vertelt klinkt eerlijk en oprecht, ook al zal menig kijker wellicht af en toe de wenkbrauwen fronsen bij z’n pittige verhalen over de vrouwen met wie hij korte of langere relaties heeft gehad. Maar tijdens mijn huwelijken was ik altijd trouw, voegt hij eraan toe en we zijn geneigd hem op z’n woord te geloven. Tv-showpresentator Dick Cavett,  zanger Tony Bennett, filmacteur James Caan, maar ook de zwarte leider Jesse Jackson, ze zijn het er over eens: Hugh Hefner is een goed mens en een intelligente kerel die z’n nek uitgestoken heeft voor de emancipatie van de zwarten, de positie van de vrouw in de Amerikaanse samenleving en het naleven van de wetten op vrije meningsuiting op momenten dat zulks niet evident was. Zo steunde hij auteurs en artiesten die door senator McCarthy op de zgn. zwarte lijst waren gezet wegens hun vermeende socialistische en/of communistische sympathieën en liet hij Malcolm X aan het woord op het moment dat de rassenrellen hun hoogtepunt bereikten. Van overheidswege werd het hem niet in dank afgenomen en toen z’n secretaresse in verband werd gebracht met drukgebruik en bleek dat zij in het Playboy Mansion woonde, ging het FBI achter Hefner aan in een poging hem definitief het zwijgen op te leggen. Die onderneming mislukte, maar de jonge vrouw die aan de basis van de affaire lag pleegde uiteindelijk zelfmoord, wat de uitgever diep trof en hem een hartinfarct bezorgde.
 

 

Om ervoor te zorgen dat haar documentaire meer is dan een hagiografie, laat Brigitte Berman ook tegenstanders van Hefner aan het woord, o.a. journaliste, activiste en feministe Susan Brownmiller die Playboy een pornografisch blaadje noemt dat aanzet tot verkrachting. In de jaren zestig nam ze deel aan de protesten tegen de Vietnam-oorlog en de marsen voor burgerrechten, maar ze is vooral bekend voor haar wetenschappelijke en historische studie over verkrachting die in 1975 verscheen onder de titel Against Our Will: Men, Women and Rape, waarin ze beweert dat onderdrukking, angst en verkrachting de middelen zijn waarmee mannen hun macht over vrouwen consolideren. Het werk stootte destijds op kritiek vanwege Angela Davis die een racistische ondertoon meende waar te nemen. De New York Public Library noemde Brownmillers boek in 1995 één van de 100 invloedrijkste boeken uit de 20stge eeuw. Brownmiller noemt Hugh Hefners initiatief om naakte vrouwen te combineren met literaire bijdragen en politiek en sociaal-maatschappelijk relevante interviews een persverse manier om pornografie te bagatelliseren en tijdens een tv-interview in de late jaren zestig beweerde ze dat Hefner vrouwen tot dieren verlaagde door de zgn. Bunny’s in z’n Playboy Clubs een veer in de kont te stoppen.

 

U merkt het al: Hugh Hefner - Playboy, Activist & Rebel is een documentaire die u niet onverschillig laten, want ofwel behoort u tot het kamp dat Playboy een pittig, maar onschuldig blad vindt voor mannen die graag stiekem plaatjes kijken, ofwel deelt u de mening van Susan Brownmiller die op grond van jarenlang onderzoek beweert dat pornografie sommige mannen aanzet om verder te gaan, wat leidt tot misbruik en verkrachting en wat betekent dat Playboy dus gevaarlijk is voor de openbare orde.
 

 

De beeldkwaliteit is overwegend goed. Op de recente interviews is niets aan te merken, het oudere beeldmateriaal (zwart-wit én kleur) heeft de bekende gebreken van footage die jarenlang op de plank heeft gelegen. Het oude materiaal bevat bijgevolg tal van ongerechtigheden, maar dat is nu eenmaal niet te vermijden. Het geluid staat in 5.1 en dat is meer dan voldoende voor een dergelijke documentaire. De footage heeft alleen monogeluid.

 

De enige extra is de Originele Trailer voor deze documentaire.

 

Hugh Hefner – Playboy, Activist & Rebel is een omstandige, goed gemaakte en interessante documentaire film over de stichter van Playboy ter gelegenheid van zijn 85ste verjaardag. Het gaat om een controversieel portret waarin voor- en tegenstanders van Hefner ruim aan bod komen, maar waarvan de eindconclusie in elk geval in z’n voordeel uitvalt. Blotevrouwenblaadjes zijn niet meer zo omstreden als 50 of 60 jaar geleden, en in de krantenwinkel worden ze steeds vaker weggedrukt door echte pornobladen met alles erop en eraan, maar voor sommige tegenstanders was Hugh Hefner degene die het allemaal in gang zetten destijds. Zij kennen geen genade en worden daarin bijgetreden door christenen van diverse pluimage.