FILM
Net zoals Zichem zijn Witte heeft, kan ook Amsterdam zich beroepen op zijn eigen rakker en dit in de persoon van Ciske de Rat. Raar genoeg is het verhaal van deze kwajongen reeds verfilmd in 1955, maar dan wel onder Duitse vlag. Onder de titel Ciske: Ein Kind Braucht Liebe, in een regie van ene Wolfgang Staudte, mocht het bioscooppubliek voor het eerst kennis maken met het jonge boefje met het gouden hart. Nederland dat in de jaren 80 nog garant stond voor zijn gedurfde films (Spetters of Brandende Liefde om er slechts een paar op te noemen) besloot echter om de blote borsten te laten voor wat ze waren en zo werd in 1984 het boek van Piet Bakker verfilmd met het bekend gevolg. Niet alleen werd Danny de Munk een begrip in de Lage Landen, maar stond het kindsterretje ook wekenlang aan de top van de hitparade met de bekende schlager Ik Voel Me Zo Verdomd Alleen. Het was niet enkel op vinyl dat het fenomeen Ciske De Rat goed boerde, de prent zelf werd één van de grootste successen die de Nederlandse filmgeschiedenis ooit kende. Meer dan twee miljoen bioscoopbezoekers kochten een ticket om de lotgevallen van Ciske op het witte doek te zien. Zoals het wel vaker gebeurt met bioscoophits werd ook deze Ciske De Rat tot televisieserie omgebouwd, en het is deze versie die JustBridge Entertainment ons aanbiedt. De film is verdeeld in zes afleveringen waar weliswaar geen enkele extra scène aan toe werd gevoegd en zo durf je je wel eens af te vragen of het niet beter was om gewoon de bioscoopversie uit te brengen. Neem daarbij dat je er op het hoesje148 minuten staat, maar als je daar de eind- en begingeneriek aftrekt, kom je aan amper 18 minuten per aflevering.

Voor wie het zich nog zou herinneren, gaan we met Ciske terug naar het Amsterdam van de jaren 30 waar net als in de rest van de wereld de crisis heerst. De arbeidersgezinnen hebben amper te eten en ouders sturen hun kroost wel naar school, maar hebben amper geloof in een betere toekomst. Ciske (Danny de Munk) is ook zo’n kind dat meer op straat uithangt dan in het ouderlijk huis. Zijn moeder (Willeke Van Amerooy) is een cafébazin die meer doet dan louter pintjes tappen. De held van Ciske mag dan wel zijn vader (Peter Faber) zijn, toch ziet hij hem amper, want de man verkiest het ruime sop boven het turbulente nachtleven van zijn echtgenote. Niet bepaald het ideaal scenario om een kind op te voeden en zo komt Ciske in een spiraal van fratsen terecht. Het begint vrij onschuldig met kapoentjesstreken zoals een inktpot over de onderwijzeres gooien, maar de brutaliteit en het nihilisme vermeerderen met de dag. Wanneer hij op een keer nog maar eens in een fikse ruzie met zijn moeder verzeild raakt, valt een gaslamp om en voor Ciske het wel en goed beseft staat het huis in de fik. Een beter excuus om van haar zoon af te geraken kan de moeder niet bedenken en al gauw wordt het jochie beschuldigd een jonge pyromaan te zijn wiens plaats het tuchthuis is. Rechercheur Muysken (Rijk De Gooijer) snapt dat er meer aan de hand is en Ciske mag dan ook rekenen op diens bescherming. De misbegrepen jongen met het gouden hart komt na enkele maanden vrij en ook al is het leven van diens moeder er alleen maar losbandiger op geworden, toch geniet hij voortaan de steun van meester Bruis (Herman Van Veen). Meer zelfs, wanneer Ciske zich ontfermt over Dorus, een jongen die terminaal ziek blijkt te zijn, besluit de schoolmeester om het voogdijschap over het kind aan te vragen. In de vooroorlogse crisis waarin de eerste stappen van het socialisme merkbaar zijn, zie je hoe Amsterdam steeds meer en meer wegkreunt onder het juk van de armoede en wanneer zijn moeder het pad van de prostitutie opgaat, groeit de haat tegenover haar met rasse schreden. Het pijnlijke crescendo van deze tragedie vindt plaats wanneer de kleine Cis Vrijmoeth naar een mes grijpt en zijn moeder vermoordt.

Dit aangrijpend verhaal lokte massa’s Nederlanders en Vlamingen naar de bioscoop en tot op de dag van vandaag is deze film gemeengoed van de jaren 80 dat maar niet uit te wissen valt. Voor zij die het allemaal destijds hebben meegemaakt is dit een prettig weerzien, ook al kun je niet loochenen dat dit een film is met zeer ernstige tekortkomingen. Danny de Munk weet weliswaar te ontroeren en mag zich een natuurtalent noemen, toch heeft hij op een paar afgrijselijke nederpophits en een gelijksoortige rol in Op Hoop Van Zegen na niks meer uitgespookt. De acteerprestaties van de andere acteurs zijn op zijn zachtst uitgedrukt krampachtig te noemen en ook het scenario lijkt eerder bedacht te zijn door één of andere lokale toneelvereniging. Zowel Willeke Van Amerooy als Peter Faber lijken geen enkele emotie in hun rol te leggen, en ook al doet Herman Van Veen zijn best, toch zien we hem liever aan het werk als cabaretier dan als acteur.

Ciske de Rat is zoals vele andere Nederlandse films in hetzelfde bedje ziek: je wil de film na vele jaren nog wel eens terug zien, maar het blijft al bij al een gedateerde bedoening.

BEELD EN GELUID
Laten we maar met het goede nieuws beginnen. De dialogen mogen dan wel vaak in bijna onverstaanbaar Amsterdams dialect zijn, toch bederft dat de pret van het kijken niet. Dat kan niet worden gezegd over het beeld. Niet alleen krijg je een verknipt beeld, ook zitten er in zeer veel scènes krassen. Als je daar ook nog de grote hoeveelheid filmgrain bijtelt, kun je van kijkplezier nog maar weinig spreken. Zoals verwacht zijn de beelden nooit scherp en de kleuren zo hopeloos gedateerd dat het lijkt alsof je naar een stokoud televisietoestel zit te kijken. Een film die dus dringend aan restauratie toe is.

EXTRA'S
Niks, maar dan ook niks.

CONCLUSIE
Voor de volwassenen behoort deze Ciske De Rat tot het algemeen gedachtegoed van de jaren 80. Het is een plezierig weerzien, maar meer dan wat herinneringen ophalen is deze filmervaring niet. Bovendien wordt deze film aangeboden in een overbodige serievorm zonder enige vorm van extra’s en een ondermaatse beeldkwaliteit. Te mijden? Tuurlijk niet, maar er is wel nood aan een verbeterde versie!