FILM
Nebraska, 1850. In een settlersdorp zijn drie jonge vrouwen gek geworden en de plaatselijke dominee (John Lithglow) besluit om ze naar het oosten te sturen, terug naar de beschaving, in de hoop dat ze daar zullen genezen. Hij vraagt vrijwilligers voor de lange en gevaarlijke tocht naar de grens met Ohio, maar alle mannen in het dorp weigeren de klus te klaren. Mary Bee Cuddy, opgegroeid in upstate New York, ongehuwd en eigenares van een grote boerderij waar ze helemaal alleen voor de dieren zorgt en het land bewerkt, stelt zich kandidaat en gaat een tijdje later op pad met een tot gevangeniswagen omgebouwde huifkar, getrokken door twee muildieren. Ze schrikt van de tralies voor de houten raampjes en de metalen ringen in het interieur, maar men vertelt haar dat het voor haar eigen bestwil is, want de gekke vrouwen zijn voorspelbaar. Gevaarlijk en ongepast voor een vrouw, laten de andere vrouwen haar weten, maar Mary Bee is vastbesloten om te slagen in haar missie. Hoeft niet te verbazen, want hoe had ze anders al die jaren kunnen overleven in zeer moeilijke omstandigheden in de zgn. Territories (want op dat moment heeft het gebied nog niet z’n huidige naam; die werd toegekend toen Nebraska op 1 maart 1867 de 37ste Amerikaanse staat werd). Buiten het dorp ontmoet ze de onfortuinlijke George Briggs, vastgebonden op z’n paard met een strop om de nek. Mary Bee besluit om hem uit z’n hachelijke positie te bevrijden op voorwaarde dat hij haar begeleidt op de zware tocht door onbekende streken en via het leefgebied van vijandige indianen. Briggs heeft geen keuze, want één foute beweging van z’n paard en hij bengelt aan een boomtak, maar het is vooral de belofte dat hij 300 dollar bovenop krijgt die hem over de streep trekt.

De tocht van vele weken is zwaar en uitputtend en tot overmaat van ramp gaat het na een tijdje sneeuwen en is er ’s nachts sprake van zeer lage temperaturen. Vers voedsel vinden wordt moeilijk en settlernederzettingen moeten worden vermeden, want volgens Briggs is een konvooi met gekke vrouwen er beslist niet welkom. Een confrontatie met indianen wordt vermeden in ruil voor één van de meegenomen paarden en als één van de vrouwen er op zekere keer vandoor gaat, komt het tot een gevecht met een settler die haar gevonden heeft en die de jonge vrouw als zijn eigendom beschouwt. Zonder Briggs had Mary Bee het nooit gehaald.
 

We hebben het gelijknamige boek van Glendon Swarthout uit 1988 niet gelezen en dus zagen we de dramatische zwenking in het scenario halverwege de film niet aankomen. Het is een zeer gedurfde ingreep en als kijker zit je even verbijsterd naar het tv-scherm te kijken, want de underdog kan toch niet de held van de film zijn?? Het is even wennen, want The Homesman kan nooit eindigen zoals je je dat misschien al een beetje had voorgesteld, maar regisseur Tommy Lee Jones maakt het uiteindelijk allemaal acceptabel. Dit is nl. geen film over gekke en gezonde mensen, want ook degenen die gezond van geest lijken, zijn eigenlijk een beetje gestoord. Welk normaal menselijk wezen verlaat have en huis om zich in een avontuur te storten in een woeste en vijandige wereld zonder garantie op succes? Misschien zijn de drie gekke vrouwen de enigen die het zich allemaal realiseren en hebben ze zich daarom van alles en iedereen afgesloten? Wat moet je anders als je zoals de 21-jarige Arabella (Grace Gummer) drie opeenvolgende baby’s verliest omdat er geen arts of ziekenhuis in de buurt is, of als je pasgeboren baby’s in de toiletpot moet gooien omdat je zoals de iets oudere Theoline (Miranda Otto) wegens een mislukte oogst niets meer hebt om ze te eten te geven? En de Zweedse Gro Svendsen ging door het lint toen haar moeder overleed en haar echtgenoot Thor het levenloze lichaam naar buiten sleepte en het in de sneeuw achterliet omdat het volgens hem al begon te stinken… je zou voor minder gek worden…
 

The Homesman ziet er een beetje uit als een western, maar volgt niet het  bekende recept, want van cowboys en indianen is geen sprake (op 1 kleine uitzondering na), er wordt niet geschoten of gevochten (opnieuw op 1 kleine uitzondering na), en er wordt ook geen kudde vee van oost naar west gedreven. In The Homesman gaat de tocht in de andere richting, van west naar oost, en de helden zijn geen heldhaftige mannen maar vrouwen van wie sommigen ingestort zijn omdat ze de situatie fout hebben ingeschat of hun eigen mogelijkheden overschat. Het is een verhaal dat zelden is verteld, want westerns zijn in hoofdzaak mannenfilm, met mannen en voor mannen, waarin vrouwen een onbeduidende rol spelen als prostitué of zorgeloze echtgenote. Mary Bee is geen van beiden. Je zou kunnen zeggen dat ze het gemaakt heeft in de Territories, want net voor ze haar tocht naar het oosten aanvat beslist ze om een piano te kopen (ondertussen behelpt ze zich met een doek waarop de pianotoetsen zijn afgebeeld…). Ze heeft dus niet alleen land en vee, ze heeft ook geld en dat biedt ze in het begin van de film aan haar buurman Bob Giffen aan op het moment dat ze hem een huwelijksvoorstel doet. Ze camoufleert het als een zakelijke transactie, maar aan de blik in haar ogen zie je dat er veel meer achter zit, dat het dieper gaat… Later zal ze George Briggs, vrijbuiten en deserteur uit het Amerikaanse leger, een gelijksoortig voorstel doen, maar ook hij weigert om erop in te gaan, ook hij vindt haar te bazig en te lelijk…
 

Hilary Swank neemt de rol van Mary Bee Cutty voor haar rekening en ze verdiende eigenlijk een Oscar voor die prestatie, want de manier waarop ze het schijnbaar sterke – maar innerlijk verscheurde – personage gestalte geeft is indrukwekkend. Je begrijpt niet hoe de film tot een goed einde kon worden gebracht zonder haar medewerking, want The Homesman ís lange tijd Hilary Swank. Misschien komt het omdat Tommy Lee Jones – hij kruipt in de huid van George Briggs – zich ondertussen gedeisd houdt, want op het moment dat de avonturier gedwongen wordt om het initiatief over te nemen, groeit het personage uit tot een toonbeeld van medemenselijkheid. Het is verrassend, maar het werkt en een groot acteur als Tommy Lee Jones heeft er schijnbaar geen enkele moeite mee. In een klein rolletje zien we John Lithgow als de plaatselijke dominee, en helemaal op het einde worden er ook nog 2 minuten ingeruimd voor Meryl Streep, die daaraan genoeg heeft om haar grote talent te demonstreren.