FILM
Een exotisch mini-eilandje met een weelderige kruidentuin vol geneeskrachtige planten en bloemen, een stuurse en conservatieve professor-botanist, z'n bloedmooie dochter die haar dagen noodgedwongen in eenzaamheid doorbrengt en een aantrekkelijke en weerbare jonge vrouw op zoek naar een nieuw leven na een jarenlang en verstikkend verblijf in een weeshuis, dat zijn de ingrediënten van de vijfde langspeelfilm van de Chinees-Franse schrijver en regisseur Dai Sijie. Het verhaal speelt zich af in China in het begin van de jaren '90 en net zoals in zijn eerdere werk neemt de maker de gelegenheid te baat om aandacht te schenken aan de positie van de jeugd in een maatschappij die ogenschijnlijk de moderniteit hoog in het vaandel voert, maar die feitelijk gedomineerd wordt door eeuwenoude taboes en tradities waardoor alternatieve samenlevingsvormen en anders-zijn geen schijn van kans maken.



De 20-jarige Cheng An (Li Xiao Ran) woont met haar vader Chen (Fu Ling Dong) op een kruideneiland dat alleen per boot bereikbaar is. In de loop der jaren hebben ze de plek omgetoverd tot een unieke botanische tuin. Chen is professor in de botanica en leidt in die functie jonge artsen op volgens een eeuwenoude Chinese traditie. Dochter Cheng An zorgt sinds de dood van zijn echtgenote voor het huishouden en brengt hem te gepasten tijde zijn natje en zijn droogje, want professor Chen is niet alleen veeleisend, hij is ook zeer precies wat de ontbijt- en theetijden betreft. De komst van het weesmeisje Min Li (Mylène Jampanoï) – zij mag bij professor Chen een stage van anderhalve maand volgen - verstoort de eeuwige rust op het tuineiland. Lijdzaam moet Chen toezien hoe zijn dochter Cheng An een grote belangstelling aan de dag legt voor de nieuwkomer en haar taken verwaarloost. In de loop van de dagen en weken die volgen groeit de wederzijdse interesse uit tot vriendschap en vervolgens liefde.

De thuiskomst van Chens 26-jarige zoon Dan (Wang Wei-chang) na een langdurig verblijf als militair in Tibet, schept nieuwe perspectieven: meteen suggereert Chan zijn zoon een huwelijk met de nieuwkomer te overwegen. Min Li en Cheng An reageren aanvankelijk afwijzend, maar ten slotte zie ze een huwelijk als de kans om voor altijd samen te zijn. Jammer genoeg hebben ze geen rekening gehouden met oude gewoonten en voorouderlijke fierheden en dat wordt Min Li tijdens de huwelijksnacht zwaar aangerekend. Getekend keert ze terug naar het kruideneiland, maar op begrip hoeft ze niet te rekenen, want professor Chen blijft onverminderd geloven in zijn zoon. Min Li en Cheng An komen tot het besluit dat ze beter de wijde wereld intrekken. Cheng An heeft het evenwel moeilijk om haar oude vader (hij lijdt aan een hartkwaal) en de prachtige omgeving in de steek te laten. Dan ontdekt Chen haast bij toeval de ware aard van de vriendschap tussen Min Li en zijn dochter.



Voor de opnamen van The Chinese Botanist's Daughters week regisseur Dai Sijie uit naar de adembenemend mooie Ha Long-baai en de metropool Hanoi in Vietnam, want de Chinese overheid gaf geen draaivergunning voor dit lesbisch liefdesverhaal met fatale afloop. Daarmee bevestigt ze de stelling van de maker als zou de Chinese overheid ook anno 2006 nog vijandig staan tegenover homoseksualiteit als onderdeel van de universele mensenrechten. De regisseur doet er dan maar een schepje bovenop en zet via de figuur van Cheng Ans oudere broer Dan, de militair, de bezetting van Tibet even in de kijker, zij het zeer terloops en zonder verdere uitleg. Veel explicieter gaat hij te werk in de eindscène van The Chinese Botanist’s Daughters die hij gebruikt om de draconische Chinese politiek inzake homoseksualiteit tegen de muur de spijkeren: er zijn geen verzachtende omstandigheden, dus ook niet om economisch of sportief motieven.

Het bijna sprookjesachtige Vietnamese decor past perfect bij de delicate en haast breekbare sfeer die Dai Sijie in The Chinese Botanist's Daughters oproept: de exotische omgeving die wordt gedomineerd door een zee van groen en de steile heuvels gewikkeld in grijze mist getuigen van de ongereptheid van de natuur en de mens. In de lusthofachtige tuin, dobberend op immer egaal blauw water, raken twee bedeesde en onervaren meisjes elkaar voor het eerst aan. Hun bewegingen zijn sierlijk en verfijnd, voorzichtig, waarbij ze niet beseffen wat er daarna behoort te volgen. Het zijn naïeve paradijskinderen, bekoorlijk en maagdelijk en hun liefde is fris als verse dauw en onschuldig als het spel van nietsvermoedende kleuters. Dai Sijie neemt z’n tijd om hun voorzichtige blikken en al even behoedzame aanrakingen te registreren in een wereld waar tijd amper een rol speelt. Dat de in Frankrijk opgegroeide Mylène Jampanoï (als Min Li) zich de Mandarijnse dialogen via fonetisch weg eigen heeft gemaakt, het valt nooit op. Haar aanvankelijke aarzeling gaat wellicht terug op de veel ruimere ervaring die ze heeft opgedaan in het weeshuis. Chang An, vertolkt door de Chinese superster Li Xiao Ran, is veel opener en directer, kwetsbaarder. Wat we als kijker interpreteren als jaloezie is eerder verdriet en onmacht, want zij weet hoe het er aan toe gaat op het Chinese platteland.

Dai Sijie benadert zijn onderwerp met respect. Nooit voelt hij de behoefte om expliciet te worden. De intieme scènes suggereert hij met de nodige omzichtigheid, evenals de geweldscènes die eerder psychische dan fysieke ingekleed zijn. Te allen tijden blijven rust en gemoedelijkheid overheersen, ook al is de angst voor ontdekking reëel en het geluk van beide meisjes breekbaar als glas. Professor Chen en zijn zoon Dan symboliseren het gevaar. Terwijl Min Li en Cheng An vanaf de eerste scène de kijker op hun hand hebben, blijft vader Chen tot op het einde een weinig sympathieke figuur. Zijn ziekelijke zin voor precisie, zijn humorloze inborst en de manier waarop hij zijn dochter uitbuit voor de huishoudelijke taken en het werk tussen de planten, ze tekenen hem als een conservatief en behoudsgezind personage, een vertegenwoordiger van de oude stempel die niet veel goeds in de zin heeft. Zijn zoon Dan, door het Chinese communistische en militaire apparaat opgevoed om te veroveren en te domineren, beweegt zich als een olifant door een porseleinkast: wat hij aanraakt wordt kapotgemaakt. Toch is niet hij degene die het onheil over zijn zus Cheng An en haar vriendin Min Li zal afroepen.



BEELD EN GELUID
The Chinese Botanist's Daughters mag prat gaan op een prachtig kleurenpalet dat weliswaar gedomineerd wordt door groene tinten, maar dat ook plaats inruimt voor de zachte pasteltinten van het landschap - dat als het ware altijd een beetje in de mist is gehuld - en voor de nadrukkelijkere rode en gele tinten in het interieur en de aankleding van de personages. In de nachtelijke scènes overheersen grauwe, bruine en goudbruine kleuren met zacht geel licht van Chinese lantaarns. De zwartniveaus zijn in orde en de scherpte doet bij momenten pijn aan de ogen met een overvloed van details. In de donkere scènes hebben de kleuren soms de neiging om tot grote egale kleurvlakken samen te smelten waarbij de tinten gaan uitwaaieren. De soundtrack van Eric Lévi is vaak te dik aangezet en klinkt bij momenten mierzoet en kitscherig zoals dat gebruikelijk is in Chinese popmuziek. Andere keren is er sprake van interessante geluidsexperimenten om gevaar of verdriet te ondersteunen. Toch had het allemaal iets minder nadrukkelijk mogen zijn.

EXTRA'S
De dvd bevat geen extra's.



CONCLUSIE
The Chinese Botanist's Daughters is een film over een verboden lesbische relatie in China in het begin van de jaren '90. Regisseur Dai Sijie zorgt voor een rustig verloop en een aangename sfeer tegen een achtergrond van dreigend gevaar wegens mogelijk sancties vanwege de omgeving. De opnamen zijn bij momenten bloedmooi met interessante camerastandpunten die het sprookjesachtige landschap helemaal tot zijn recht laten komen. Mylène Jampanoï en Li Xiao Ran leveren puike acteerprestaties met Fu Ling Dong (als professor Chen) als sterke antagonist. Allemaal goed nieuws dus dat liefhebbers van het genre op prijs zullen stellen. Voor de rest is deze prachtig gedraaide en secuur gemonteerde film wellicht net iets te weinig mainstream qua thema om bij het grote publiek in de smaak te vallen. Dat is jammer, want The Chinese Botanist's Daughters is visueel een streling voor het oog.