FILM
De nationale veiligheidsdienst van Amerika heeft een ambitieus plan om het terrorisme te bestrijden. Het plan vergt echter wel een wetswijziging waardoor de privacy van de burger tot virtueel nul zou worden herleid. Big Brother is watching you, dus, en parlementair Philip Hammersley (Jason Robards) wil dat zijn fractie zich daartegen verzet. NSA-baas Thomas Brian Reynolds (Jon Voight) laat Hammersley vermoorden, en laat het overlijden voor de media uitschijnen als een hartaanval. Spijtig voor hem heeft een natuurliefhebber, Dan Zavitz (Jason Lee), op de plaats van de misdaad een camera met een motion-sensor staan om de trek van de ganzen te bestuderen. Wanneer die in plaats van de ganzen op de band duidelijk de moord op Hammersley kan zien, wordt hij door Reynolds' "veiligheidsagenten" uitgeschakeld. Kort daarvoor heeft hij echter een chip met de compromitterende beelden in de tas gestopt van een oude studiegenoot, advocaat Robert Clayton Dean (Will Smith), zonder diens medeweten. Dean is een vakbondsadvocaat, die voor zijn inlichtingen nogal eens beroep doet op een oud lief van hem, Rachel Banks (Lisa Bonet), die op de één of andere manier zeer gemakkelijk toegang heeft tot allerhande bewijsmateriaal. Nu alle camera's op Dean gericht zijn, en Reynolds maar al te graag zijn beelden zou recupereren, worden kosten noch moeite gespaard om van Deans leven een hel te maken: zijn creditcards weigeren plots allemaal tegelijk, zijn privé-leven wordt in de pers door het slijk gesleurd, en daar bovenop moet hij nog eens opdraaien voor de moord op Rachel. Zijn enige hoop op redding is contact maken met Rachels informant, een voormalige NSA-agent met de codenaam Brill (Gene Hackman), die niet erg geneigd is om Dean te helpen, zeker niet nu die zijn deken van anonimiteit heeft onttrokken.

In 1998 zal Tony Scott nooit vermoed hebben dat zijn film Enemy Of The State in bepaalde aspecten zo dicht bij de werkelijkheid in het Amerika van na 11 september 2001 zou aansluiten. De film schetst een hallucinant beeld over hoe een maatschappij de verkeerde richting uit zou kunnen evolueren als de staat een vrijbrief zou krijgen om, in naam van het Groter Goed, pakweg alles te doen wat tegen de grondwet indruist. Misschien was het ook niet helemaal intentioneel gedaan, want het idee dat twee individuen, in dit geval Will Smith en Gene Hackman, de nationale veiligheidsdienst keer op keer te slim af zijn, is kenmerkend voor het hoge Hollywood-stroopgehalte van de film. Producent Jerry Bruckheimer heeft echter een goede keuze gedaan met Tony Scott plaats te laten nemen in de regisseursstoel, want met het verstand op nul is Enemy Of The State een best te genieten actiespektakel, met veel gierende helikopters, memorabele verkeersongelukken en af en toe een flinke rekening aan lood. Scott houdt van het begin het tempo redelijk strak, en geeft vooral Will Smith niet al té zeer vrij forum om zijn welgekend ding te doen, alhoewel die in zijn eerste min of meer ernstige rol toch bewijst meer in zijn mars te hebben dan je hem op het eerste zicht zou geven. Je zou haast vergeten dat er in deze film ook flink wat B-acteurs rondlopen, zoals Lisa Bonet *shudder* of Jack Black *shiver*; Gene Hackman is de enige die een beetje animo in zijn rol kan stoppen; Jon Voight acteert duidelijk beneden zijn kunnen. In een paar ongecrediteerde bijrollen herkennen we zelfs Jason Robards (heel even toch) en Tom Sizemore, maar om het zacht te zeggen zit er op acteergebied niet dadelijk oscarmateriaal in de film. Misschien wel bij de afdeling pyrotechniek.

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit van deze film wordt erg verstoord door de alomtegenwoordige aliasing die zowat op elk metalen voorwerp te zien is. Een scherp beeld is een mooie troef, maar teveel is trop; deze transfer lijdt dan ook erg onder edge enhancement, en zelfs voor een "verbeterde versie" is er aan de stofjes en dergelijke op de beeldband ten opzichte van de oude vanilla-versie niet veel verholpen. Detail en de diepte van de zwartschakeringen zijn in orde, en ondanks het feit dat de metallische kleuren de film een zeer koele aanblik geven, is het kleurpalet globaal gezien evenwichtig te noemen. Ten opzichte van de oude release is er gelukkig wel wat gedaan aan de geluidstrack. De Engelse Dolby Digital 5.1-track is een schoolvoorbeeld van hoe een actiefilm zou moeten worden opgenomen: veel aggressief spierballengerol, bijna non-stop gebruik van de surroundspeakers bij de actieshots, en desondanks toch een heldere en op de frontspeakers gerichte dialoog. We zullen dan nog maar een extra half puntje bijgeven voor de sublieme soundtrack van Trevor Rabin.

EXTRA'S
Tegenover de kale vanilla-versie werd deze film voorzien van een redelijk goeie documentaire "The Making of Enemy of the State" die afklokt op net geen half uur, en naast de gebruikelijke promotionele elementen ook het realiteitsgehalte van de film ter discussie stelt. In een tweede, kortere featurette, "All Access/The Showdown" wordt gedurende een 13-tal minuten verder ingegaan op de eindscène van de film, waar we om de voor de hand liggende reden inhoudelijk niets meer gaan over vertellen. Beide documentaires zijn voorzien van Nederlandse ondertiteling. Dan krijgen we nog een kleine zes minuten aan verwijderde scènes, die er technisch op zijn zachtst gesteld niet al te fris uit zin, en een trailer. En ook hier geven we dan nog eens een half puntje bij voor het mooie en informatieve boekje dat we bij de DVD aantreffen.

CONCLUSIE
Enemy Of The State is een min of meer geslaagde actie-thriller, die twee generaties acteurs (Gene Hackman en Will Smith) op het witte doek samenbrengt. Niet echt vernieuwend, maar liefhebbers van een puike actiefilm zullen zich zeker niet bedrogen voelen. Het predicaat "special edition" is wel wat licht uitgedeeld.