FILM
Waarom springt directeur Waring Hudsucker (Charles Durning) tijdens een meeting van de raad van bestuur van zijn immer meer succesvol bedrijf Hudsucker Industries vanop het 44ste uit het raam? Niemand heeft er een zinnig antwoord op, maar de tweede in rang, Sidney J. Mussburger (Paul Newman), ziet er de gedroomde kans in om het bedrijf over te nemen, nu de 87 % aandelen die persoonlijke eigendom waren van de oude Hudsucker, op de markt komen. Hebzucht is echter een slechte raadgever: de aandelen staan veel te hoog, en Mussburger heeft het plan opgevat om de eerste idioot die hij tegenkomt aan het hoofd van Hudsucker Industries te zetten, met de bedoeling de koers te kelderen om zo het bedrijf voor een habbekrats over te kunnen nemen. Die eerste idioot is de pas in New York gearriveerde Norville Barnes (Tim Robbins), die maar constant met een papiertje met een cirkel op loopt rond te zeulen en te zeggen dat het iets voor de kinderen is. Nadat hij per ongeluk bijna Mussburgers kantoor in brand heeft gestoken én een kostbaar contract door het raam heeft laten wegwaaien, parachuteert Mussburger hem op de directeursstoel. Met zo'n mislukkeling moet het toch immers lukken om op één maand tijd de aandelenkoers als een pudding in elkaar te laten zakken. Toch? De new man in town wekt de interesse van de pers, en journaliste Amy Archer (Jennifer Jason Leigh) infiltreert in het bedrijf als nep-secretaresse om zo met informatie van binnenaf uit te kunnen pakken. Ze weet het vertrouwen van Norville te wekken door zich voor te geven als een meisje uit hetzelfde boerengat als waar hij vandaan komt. Tegen alle verwachtingen in beleeft Hudsucker Industries onder zijn leiding een hausse, maar Mussburger heeft nog behoorlijk wat lijken in de kast liggen om die tendens te keren.



The Hudsucker Proxy is zeker geen film die voor iedereen even toegankelijk is. Een modern sprookje, een film noir of de hoogstpersoonlijke versie door de Coen-brothers van Citizen Kane, maar dan op een overdosis ambachtelijk gebrouwen speed? Elementen zoals de grote klok die het ritme van de gebeurtenissen bepaalt - en niet te vergeten de sequenties in zwart/wit - doen zelfs aan de oude films van Buster Keaton denken, maar dan overgoten met een danig surrealistische saus. Pas bij meerdere kijkbeurten begin je meer kleine details op te merken die je toch - hopelijk - doen inzien dat The Hudsucker Proxy méér is dan een hoop elkaar toevallig opvolgende gebeurtenissen. Essentieel vertellen de Coens een parabel van een dolgedraaide wereld waarin alles draait om het bedrijfsleven en geld - de ultieme natte droom van Verhofstadt - waarin een naïeve jongeling met initieel een briljante vondst door het machtshongerige establishment wordt opgeslokt, fijngekauwd en vervolgens weer uitgespuwd. Initieel is Tim Robbins' personage een goed mens, maar de macht van het geld krijgt hem in zijn greep, en als een volleerd manager draait hij er op minder dan een maand zijn hand niet voor om om een kleine tweeduizend man in de week van Kerstmis op straat te gooien. Helemaal confronterend is de manier waarop hij de jonge, energieke liftjongen Buzz (Jim True) zijn kantoor uitwerkt, alhoewel die duidelijk een afspiegeling van zichzelf, nog geen maand voordien, is.



Parabels hebben echter de eigenschap om alles te vertellen met overdrijving, en dat is met deze Hudsucker Proxy niet anders. Alhoewel de werkvoorwaarden in de postkamer van Hudsucker Industries ergens het midden houden tussen niet onderhandelbaar lijfeigenschap en het personeelsbeleid van Mr. Burns uit The Simpsons, is werken voor het bedrijf blijkbaar de ultieme betrachting van het klootjesvolk, zoals de liftoperator of de postsorteerder die al 48 jaar (!) hetzelfde werk doet, met hart en ziel belichamen. Als U al niet kan verkroppen dat in een dergelijke situatie het onwaarschijnlijkste zich voordoet doordat de grootste sul van het bedrijf het op één dag tijd tot directeur schopt, dan is The Hudsucker Proxy waarschijnlijk geen film voor U. De film zit vol anachronismen, boutades, slapstick-humor en dialogen waarbij de articulatie ratelt als een machinegeweer, alsof de acteurs per woord betaald worden, dat deze mix van stijlen moeilijk kan vergeleken worden met enige andere film die we kennen, zelfs niet het anders ook redelijk symbolisch opgevatte O Brother Where Art Thou? van diezelfde broers Coen. Om even te situeren wat we van de Coens denken: we blijven hun iets meer toegankelijke misdaadfilm Fargo toch nog altijd de betere film in hun oeuvre vinden, met diametraal daartegenover het gedrocht Intolerable Cruelty, een schandvlek op hun oeuvre; als je hun films rangschikt van goed naar slecht, dan zit The Hudsucker Proxy toch dichter bij eerstgenoemde dan laatstgenoemde. Maar die fotografie! Hudsucker is een pareltje van camerakunst, met het éne briljante shot na het andere, surrealistische en somberkleurige decors die schril afsteken tegen de kleurige hoelahoeps waarmee Norville onze wereld weer een beetje meer vreugde wil schenken. Majestueuze kantoorgebouwen ook, waartegen de wereld waar Norville uit is komen bovenkruipen - de ongezellige postsorteerkamer - bewust schril afsteekt.



Toch hebben we ook een woordje van minder lovende kritiek op deze film, en dan met name de manier waarop de romantische zijlijn in het scenario krampachtig wordt ingedraaid. Tussen Tim Robbins en Jennifer Jason Leigh is er ongeveer evenveel levendigheid te bespeuren als in een baancafé op maandagmorgen. De geforceerde acteerstijl laat volgens ons ook niet toe om in dit kluwen van symbolische plots opeens een standaard romantisch verhaaltje in te weven, en de manier in mineur waarop dit naar het eind van de film toe wordt afgewikkeld, botst met de rest van het flamboyante werkstuk. Net geen topfilm dus, maar over The Hudsucker Proxy is het laatste woord nog niet geschreven, en de film heeft zeker de verdienste dat de Coens ook eens niet te beroerd zijn om een meer artistieke film los te laten op het grote publiek. Én het is het bewijs dat - tenminste in 1994 - creativiteit in Hollywood nog niet dood was.



BEELD EN GELUID
Tien jaar hebben we moeten wachten op deze film, en in tegenstelling tot enkel andere tiende verjaardag-edities, zoals Four Weddings And A Funeral, komt deze Hudsucker Proxy nogal redelijk kaal uit de vergelijking. Dat het uitbrengen ervan zolang geduurd heeft, heeft ongetwijfeld te maken met de rechtenkwestie - de Amerikaanse distributierechten zijn in handen van Warner, in Europa waren ze in handen van het ter ziele gegane Polygram, en is via een lange omweg uiteindelijk terug bij Universal beland. Ten opzichte van de regio 1-release heeft Universal wél de moeite gedaan om het geluid op te waarderen van Dolby Surround 2.0 naar Dolby Digital 5.1. Belangrijk in deze film is dat je de dialogen goed kan verstaan, want tegen dergelijke woordengoochelarij is zelfs de beste ondertitelaar niet opgewassen. Dat hierdoor de soms wat kitcherig aandoende, maar in dat opzicht geheel bij de film passende veelal symfonische soundtrack van Carter Burwell nog eens beter uit de verf komt, is mooi meegenomen. Een degelijke verbetering van de audio, dus. Het beeld daarentegen is, ondanks het feit dat men voor een double layer heeft gekozen, niet altijd even stabiel. We weten wel dat de sombere teint integraal deel uitmaakt van beeldvertelkunst van de Coens, maar drie zaken zijn ons opgevallen: één: de vreselijke hoeveelheid artefacts in de scène waarin Tim Robbins' personage een persconferentie geeft na het doorbreken van de hoelahoep als rage; twee: de blokvorming aan de randen wanneer diezelfde Norville Barnes voor het eerst zijn borstbeeld in ogenschow neemt; en drie: de colour bleeding bij de hoelahoeps, en dan in het bijzonder bij het exemplaar dat de winkel uitrolt en voor de ogen van een nietsvermoedend jongetje blijft liggen. Gemiddeld is dit echter wel een goeie beelduitgave, met weinig ruis, goede scherpte en - laten we het houden op - een aangepast kleurenpalet, maar enkele schoonheidsfoutjes zoals hierboven vermeld kosten onvermijdelijk punten.



EXTRA'S
Echt jammer is het dat we voor The Hudsucker Proxy helemaal van extra's verstoken blijven. Zo'n cryptische film vraagt toch op zijn minst op een kleine randdocumentaire of toch liever nog een commentaartrack. Misschien is dit ook een bewuste film van de Coens geweest, om hun film zo mysterieus mogelijk te houden en ieder er het zijne van te laten denken... Feit is dat in andere regio's deze release al even kaal is, en dat U dus voor extra's niet hoeft uit te wijken naar andere weilanden. Groener dan het gras hier in de Benelux is wordt het niet.



CONCLUSIE
The Hudsucker Proxy is niet zozeer een film, dan wel een intellectuele uitdaging. Je zou dan gemakkelijkheidshalve de oneerbiedige titel "snobfilm" erover kunnen plakken, maar als je openstaat voor de exuberante filmstijl en de vele boutades van de Coens, zou je er wel wat van kunnen opsteken.