Deze DVD is onderdeel van de 7 discs tellende Hitchcock Collection. De overige 6 films in de collectie zijn: The Trouble With Harry, The Man Who Knew Too much, Rope, Rear Window, Shadow Of A Doubt en Saboteur.

FILM
Een verouderd motel op de rand van een zandige landweg. Een knipperend neonlicht. Bates Motel: 12 rooms, 12 vacancies. Het geluid van stromend water uit een roestige douchekop in een hagelwitte badkamer. De blonde vrouw stapt in de warme waterstraal en wast de zonde van zich af. Ze merkt niet dat de kamerdeur openzwaait. Het silhouet van een oudere dame tekent zich af tegen het plastieken douchescherm. Haar hand glijdt omineus naar het scherm en schuift het in één ruk opzij. Een door merg en been snijdende gil. Wijd opengesperde ogen van angst. Begeleid door nerveuze, ritmische strijkers doorboort het mes de blanke huid van de douchende blondine. Haar blik verstart. Haar arm graait naar het douchescherm. De haakjes lossen één voor één. Levenloos valt het naakte vrouwenlichaam over de rand van het bad. De waterstraal spoelt het bloed weg door het doucheputje. In het akelige huis op de heuvel naast het hotel weerklinkt de wanhopige stem van een verwarde jongeman: “Mother! What have you done? The blood! The blood!”

Zelfs mensen die Alfred Hitchcocks horrormeesterwerk Psycho nooit hebben gezien, zullen deze scène kennen. Ze zit diep geworteld in ons collectieve bewustzijn, een verdrongen herinnering aan primaire angst van de schrikwekkendste soort. Duizenden mensen, waaronder ster Janet Leigh zelf, zwoeren na het zien van deze ene filmminuut nooit nog een douche te nemen. Het is het soort van compliment waarbij de Master of Suspense achterover zou leunen in zijn bureaustoel en gelukzalig zou glimlachen. Het ultieme bewijs dat zijn duistere complot van onrustwekkende beelden, benauwende muziek en verstikkende montage zijn doel niet was voorbijgestoken. De douchescène, wellicht de beroemdste zestig seconden film sinds de gebroeders Lumière in 1895 hun cinématoscope aan het publiek toonden, verdient alle lof die haar in de loop der jaren is toegezwaaid. Ze toont een grootmeester van de cinema op het toppunt van zijn kunnen. Nog steeds krijg ik tranen in de ogen als ik de scène zie. Tranen van bewondering voor onmetelijke schoonheid en schokkende kracht die tegen 24 of 25 beeldjes per seconde mijn netvlies prikkelt.

Maar Psycho is zoveel meer dan enkel deze ene briljante minuut. Ook de rest van de film is een toonbeeld van filmische perfectie. De wijze waarop Hitchcock het publiek meesleurt in het verhaal, emoties losweekt, sympathie-banden met de personages aanhaalt en weer verbreekt, is impressionant. Van de duizenden films die ik in mijn leven heb gezien, zijn er slechts een handvol die ik kan bekijken en hérbekijken alsof het de eerste keer is. Psycho is een stichtend lid van deze selecte club. En dan te bedenken dat de regisseur de film slechts draaide als een snel en goedkoop tussendoortje. Zijn streven naar constante vernieuwing en experimenten zorgde er alsnog voor dat Psycho zijn meest gevierde werk werd.

Vooreerst is er de pienter uitgedachte structuur, waarbij een personage waarin we ruim 40 minuten emotioneel in hebben geïnvesteerd (Janet Leigh) door Hitchcock vakkundig opzij wordt geschoven. Dit maakt een emotionele transfer naar een ander personage mogelijk, in dit geval naar moederkindje Norman Bates (Anthony Perkins). Dankzij deze techniek voedt de regisseur de ambiguïteit in het karakter van Bates: hij dumpt weliswaar de lijken die zijn moeder achterlaat, in het moeras, maar toch voelen we sympathie voor hem. We kunnen onszelf in zijn situatie indenken. Of liever: Hitchcock plaatst de kijker doelbewust in die situatie. In deze was de keuze voor Anthony Perkins ook een briljante zet. In het boek waarop de film gebaseerd is, was Norman Bates een onsympathieke, perverse dikkerd. De lange, smalle Perkins brengt echter de onschuld en de naïviteit van het filmpersonage naar boven. Zijn acteerprestatie is een indrukwekkende tour-de-force en zet ons aan het denken over het goede en het kwade in iedere mens. Perkins draagt het volledige gewicht van de film op zijn schouders en laat onze aandacht geen moment verslappen.

Ook de technische kant van Psycho is een triomf. Na twee grandioze Technicolor-spektakels (Vertigo en North by Northwest) kiest Hitchcock opnieuw voor zwart-wit en toont hij zich een meester in het uitspelen van contrasten tussen donker en licht. Ook in de cameravoering is een schizofreen contrast voelbaar. Enerzijds gebruikt de regisseur veelvuldig het subjectieve shot, anderzijds nemen ook shots in vogelperspectief een cruciale plaats in. Beide technieken hebben echter eenzelfde doel: manipulatie van de kijker. Daarom ook is de montage een essentiële speler in de film. De spanningsopbouw in Psycho wordt niet voor niets aan iedere filmschool ter wereld als verplichte leerstof. gedoceerd. In direct verband hiermee staat Bernard Herrmanns legendarische muzikale score, die enkel het strijkerssegment van het orkest utiliseert. Het is misschien wel de meest geïmiteerde soundtrack uit de geschiedenis. En imitatie is nog steeds het grootste compliment.

Nog uren zou ik kunnen doorbomen over andere aspecten van de film: de Oscar-genomineerde art direction, de freudiaanse achtergrond van Norman Bates' moedercomplex, Hitchocks dodelijke obsessie met blondines en de invloedrijke erfenis die Psycho heeft achtergelaten voor generaties aspirant-filmmakers. Maar dit zou ons maar afleiden van de hoofdzaak. En dat is dat Psycho een van de belangrijkste, meest angstaanjagende en beklijvende films is uit de geschiedenis van de zevende kunst. Een mijlpaal uit de carrière van de meest getalenteerde regisseur die ooit over de straten van Hollywood liep. Een film om elk jaar opnieuw te bekijken en zo iets te aanschouwen wat zelden ons netvlies bereikt. Perfectie.

BEELD EN GELUID
Zowel beeld als geluid zijn een redelijke teleurstelling. Voor een klassieker van dit formaat mag, nee, moet je hoge eisen stellen en Universal faalt jammerlijk. De print is van een erg oneven kwaliteit. Sommige fragmenten lijken recent nog over de vloer van een montagekamer te zijn gesleurd, terwijl andere nagenoeg vrij zijn van beschadigingen. Een overkoepelend kenmerk is echter een gebrek aan scherpte en contrast, terwijl ook de filmgrain in bepaalde scènes onrustwekkende vromen aanneemt. Ik zal niet beweren dat de beeldkwaliteit bedroevend is, maar een grondige restauratie zou Psycho, en filmfans over de hele wereld, een uitstekende dienst bewijzen. De mono audiotrack blinkt ook niet uit, maar blijft tenminste gespaard van storende fouten. Ruis is doorgaans slechts minimaal aanwezig en dialogen en muziek klinken helder en scherp. Een nieuwe, dynamischere mix zou ook in dit geval echter niet misstaan.

EXTRA’S
Psycho is niet alleen een buitenbeentje in het oeuvre van Alfred Hitchcock, maar valt eveneens op, in negatieve zin dan nog, in de Hitchcock Collectie waar de disc deel van uit maakt. Geen diepgravende documentaire ditmaal, noch posters of storyboards. Wel een zeer vermakelijke Trailer (6’30”) waarin de Master of Suspense zelve het publiek op zijn gekende macaber-ironische manier doorheen het Bates-huis en Bates Motel gidst. Ook Production Notes en Biografieën van Cast en Crew zijn op de dvd terug te vinden, maar van zulke beeldschermvullende droge teksten krijg ik het warm noch koud. Één prangende vraag ligt slechts op mijn tong: waar is de anderhalf uur durende documentaire die de R1-versie van deze dvd opvrolijkt?

CONCLUSIE
Hoewel iedereen verplicht een kopie van het meesterwerk Psycho in huis zou moeten hebben, kan ik deze versie niet direct aanraden. Beeld en geluid zijn immers van een te lage kwaliteit voor een film van deze allure en naar degelijk bonusmateriaal moet je ook al met een loep zoeken. Mijn advies: wacht tot de onvermijdelijke Special Edition uitkomt of importeer de op alle vlakken superieure R1-editie. En huur in de tussentijd, eens om de zoveel maanden, Hitchcocks zwart-wit horrorpareltje in je plaatselijke videotheek. Veel beter dan aan een film als Psycho kan je je geld immers niet spenderen.