FILM
Tim Burton is altijd een regisseur geweest die het vooral van zijn visuele flair moet hebben. Zo camoufleerden de groteske gotische decors van Batman de onervarenheid van de cineast met het coördineren van publieksvriendelijke actiescènes. De excentrieke, dromerige wereld van Edward Scissorhands maakte de problemen met het scenario irrelevant. En als hij eens een film draait waarin zijn visuele brein zichzelf laat beperken door een flinke dosis realiteit, zoals in Big Fish, voel je meteen dat hij zijn grootste troef niet ten volle heeft uitgespeeld. In die optiek is Sleepy Hollow misschien wel Burtons grootste moment van glorie. In geen enkel ander werk uit zijn oeuvre heeft hij zich ooit creatief zo kunnen uitleven, krijg je het gevoel. En dat levert, ondanks enkele onaangename minpunten op andere vlakken, een waar festijn voor de ogen op.

New York 1799. Politie-inspecteur Ichabod Crane krijgt de opdracht het slaperige stadje Sleepy Hollow een bezoekje te brengen. Een aantal personen heeft daar de voorbije tijd letterlijk het hoofd verloren in een serie mysterieuze moorden, en de hoop is dat Crane’s onconventionele onderzoeksmethodes licht op de zaak kunnen schijnen. Al gauw komt hem de legende van de Hoofdloze Ruiter ter ore, een mythische spookfiguur waarvan het dorp vermoedt dat hij achter de onthoofdingen zit. De nuchtere Ichabod Crane verwerpt nonchalant deze stelling, tot hij oog in oog komt te staan met de Ruiter en het bovennatuurlijke als feit moet beschouwen. Hij ontdekt echter dat diepgewortelde, aardse geheimen in Sleepy Hollow ook een hand hebben in de macabere gebeurtenissen in het dorp. Samen met Katrina Van Tassel, dochter van een plaatselijke notabele, tracht hij het drieste complot te ontsluieren voor hij of zijn geliefde Katrina er het hoofd bij verliezen.

Sleepy Hollow is gebaseerd op een 18de-eeuwse vertelling van Washington Irving, maar de scenaristen hebben heel wat vrijheden genomen met het bronmateriaal. Het oorspronkelijke kortverhaal werd uitgediept met diverse subplots en met de grove borstel aangepast aan de behoeften van een hongerig blockbusterpubliek, dat compacte, afgeronde plots verwacht. Hierin schuilt dan ook de grootste ontgoocheling van de film. Andrew Kevin Walker, nochtans schrijver van o.a. Se7en, en Kevin Yagher verbinden simpelweg de puntjes op een voorspelbare verhaalweg, met weinig verrassingen en een te actievolle, te ridicule, anticlimactische derde act. Waar het eerste half uur van de film nog sfeervol en met een bewonderenswaardig gevoel voor tempo de personages, de setting en het verhaal introduceert, verzandt het script vanaf de dertigste minuut in ongeloofwaardige set-ups, te netjes afgehaspelde subplots en een overdaad aan SFX-horror.

Gelukkig is het scenario zowat het enige punt van kritiek, want ieder ander aspect van de film scheert hoge toppen. Tim Burtons regie bijvoorbeeld heeft in het decennium sinds hij doorbrak met Beetlejuice gigantische sprongen voorwaarts gemaakt. Hij kiest steevast de juiste composities, zijn kadrages verhogen de emotionele impact bij de kijker en het regisseren van actiescènes boezemt hem op het eerste gezicht geen angst meer in. De talrijke hommages aan de Hammer horrorfilms uit de jaren vijftig en James Whales Frankenstein zijn slechts de kers op zijn cineastentaart. Burton wordt overigens geflankeerd door een team uitmuntende experts in zijn crew. Goede vriend Rick Heinrichs veroverde terecht een oscarbeeldje voor zijn angstaanjagende, sfeervolle production design. Hij weet macabere, gebroeders Grimm-achtige sets te injecteren met vergane romantiek en een tastbare, ruwkorrelige realiteit. Ook Colleen Atwoods periodekostuums brengen fantasievol een 18de-eeuws Amerika tot leven. Verbluffende prestaties zijn er eveneens van Emmanuel Lubezki en Danny Elfman. De eerste filmt een adembenemend palet van grauwe, onverzadigde kleuren en doorspekt dat met de vuurroodste, meest in het oog springende bloeddruppels ooit op film vastgelegd. De tweede componeerde een speelse, overdadig bombastische score die zich enerzijds aan de conventies van horrormuziek overgeeft en anderzijds onverkende, fascinerende wegen inslaat.

Waar de crew ontegensprekelijk de bovenhand haalt in Sleepy Hollow, mag de sublieme cast echter niet zomaar onder de mat geveegd worden. Alle acteurs bezondigen zich weliswaar in meer of mindere mate aan overacting, maar op een goedgemutste wijze, alsof ze de tijd van hun leven meemaakten tijdens de draaidagen. Johnny Depp speelt nog maar eens een zonderlinge eenzaat voor regisseur Burton en hij formuleert in zijn vertolking een synthese van Basil Rathbones intelligente ernst en Peter Cushings intense pathos. Christina Ricci moet niet veel meer doen dan de damsel-in-distress gestalte geven, maar oogt ravissanter dan we haar ooit op het witte doek zagen. Plezantste van al zijn echter de tongue-in-cheek rollen van de supporting cast, veelal Britse acteurs trouwens. Christopher Lee, Michael Gambon, Ian Griffiths, Jeffrey Jones en Ian McDiarmid spuien hun volzinnen met een aandoenlijk, humoristisch genoegen. Enkel Casper Van Dien en Miranda Richardson vallen wat uit de toon. Van Dien omdat hij simpelweg de saaie heldenrol toegeschoven kreeg, Richardson omdat zij zodanig over the top gaat in haar vertolking dat haar geloofwaardigheid als personage een fatale knauw krijgt.

Sleepy Hollow had een meesterwerk van horror en verbeelding kunnen zijn, maar valt ultiem ten prooi aan een ondermaats scenario. De film is dan ook een wijze les voor toekomstige Hollywoodproducties: in de zoektocht naar goed popcornentertainment volstaat oscarwaardige, geniale visualiteit niet. Het belang van een script dat durft de paden van het cliché en de verwachting te verlaten, mag nooit onderschat worden. En zo blijft wat eigenlijk Tim Burtons briljante sleutelfilm had moeten zijn, hangen in een bos van voorspelbaarheid. Ook al stralen de boombladeren van dit bos een gevarieerde, intense, ontroerende kleurenpracht uit.

BEELD EN GELUID
Paramount levert werkelijk schitterend werk af in deze presentatie van Sleepy Hollow op dvd. De prachtige composities van regisseur Burton en cameraman Lubezki komen zinderend tot leven in een nagenoeg foutloze beeldtransfer. De grauwe, monotone kleuren bevolken contrastrijk het scherm en de sporadische rode bloeddruppels hebben de allure van glorieus Technicolor. Scherpte en zwartniveau’s vormen nergens in de duistere film een probleem en ook voor filmgrain of compressiefouten moet je elders zijn. Een visueel sublieme film als Sleepy Hollow krijgt met andere woorden de behandeling die hij verdient. Ook de audiotrack is kwalitatief hoogstaand. De achterste kanalen worden subtiel en intelligent gebruikt om angst te s(t)imuleren, hoewel de film toch vooral de voorste boxen utiliseert. Bastonen vormen een constant aanwezige dreiging, niet in het minst in Danny Elfmans prima muzikale score.

EXTRA’S
De bonussectie steekt van wal met een Audiocommentaar. Tim Burton is gekend als niet bepaald de getalenteerdste spreker op dergelijke sporen en laat ook hier blijken waarom. Hij geeft slechts sporadisch concrete informatie over het creatieproces van de film en laat continu lange stiltes vallen. Het duo aanwezige Trailers (4’) is gelukkig van een beter kaliber. Zowel de teaser als de finale trailer gebruiken volop de typische Burtonsfeer om de film efficiënt aan het publiek te slijten. Vrij standaard is dan weer Sleepy Hollow: Behind the Legend (29’), een gladde making-of, die bestaat uit de bekende mix van interviews, setopnames en filmfragmenten. Een significant deel van de docu behandelt de speciale effecten van de productie. Cast and Crew Interviews (10’) sluit naadloos bij de vorige extra aan en bundelt de visies van Burton en zijn cast over de film. Afsluitend zijn er nog een Fotogalerij met een twintigtal kiekjes en enkele beknopte Biografieën van de cast op de dvd geperst. Al bij al een aangename zak vol extra’s dus, maar een beetje gierig wat diepgang betreft.

CONCLUSIE
Sleepy Hollow is op visueel vlak een van de verbluffendste films ooit geproduceerd, maar schiet schromelijk tekort in het departement scenario. Gelukkig zijn beeld en geluid op de dvd van uitzonderlijke kwaliteit, zelfs al laten de extra’s je veeleer op je honger. Iedereen die echter geïntroduceerd wil worden in de wondere wereld van Tim Burtons verbeelding kan zich geen betere auteursfilm indenken.