FILM
Jaren na zijn dood is Steve McQueen nog steeds een icoon van sub-zero coolheid voor de babyboom generatie. In zijn filmcarrière, die amper twee decennia duurde, speelde de acteur altijd de man met branie, de glimlachende held, voor wie niet de vangst van tel was, maar de jacht. McQueen deed er overigens alles aan om voortdurend de show te stelen, zowel op het scherm als in zijn dagelijkse leven. Op filmisch vlak is wellicht de bekendste anekdote de waanzin waar hij Yul Brynner toe dreef op de set van The Magnificent Seven door voortdurend met zijn cowboyhoed te prullen. En naast de set liet de acteur steeds zijn status gelden: hij was een superster en iedereen rondom hem moest dat weten. Het mag dan ook niet verwonderen dat de personages die hij neerzette meestal variaties waren op de mens McQueen. En in The Getaway is dat soms een pijnlijk zicht: het portret van een man die hardnekkig zijn oude leven en imago in stand tracht te houden, maar niet door heeft dat de wereld rondom hem veranderd is.

In de film speelt McQueen de bankrover Doc McCoy, die na jaren van vergeefse paroolaanvragen dan toch de gevangenis mag verlaten. Hij stort zich meteen in de armen van zijn geliefde Carol, niet wetende dat zij met een plaatselijke corrupte sheriff de koffer in dook om hem vrij te krijgen. En de sheriff heeft nog een ander verzoek: hij wil dat McCoy een bank berooft voor hem. De dief heeft weinig keus en voert de eis van de sheriff uit. Maar de overval gaat niet zoals gepland. Een aantal kompanen vindt de dood, McCoy ziet zich genoodzaakt de sheriff neer te schieten en slaat op de vlucht met Carol en het geld. Rudy, een medeplichtige die Doc voor dood achterliet, zet de achtervolging in. En ook de politie zit het ontsnapte duo dicht op de hielen. Haastig trachten Doc en Carol Texas te doorkruisen, richting de Mexicaanse grens, waar ze hopen een nieuw leven op te bouwen.

The Getaway is niet bepaald een toonbeeld van originaliteit. Het verhaal van bankrovers op de vlucht met de buit nog op zak is al zo oud als de cinema zelf. Dat betekent echter niet dat dit soort producties niet amusant kan zijn. Integendeel: doorgaans ben ik een grote fan van heist-films die zichzelf niet al te serieus nemen. Maar juist daar ligt het probleem met The Getaway: de film slaat een veel te ernstige toon aan, waarbij nauwelijks ruimte is voor humor. De reden hiervoor is tweeërlei. Ten eerste is dit een op en top jaren zeventig film. Onverbloemd rauw realisme was de orde van de dag en speelde in op een cynisch Amerika, dat het trauma van de Vietnamoorlog nog moest verwerken. De beste prenten uit de era wisten dit gegeven te combineren met een publieksvriendelijk entertainmentgehalte, zonder aan de realistische kern te verzaken. Films als Klute, MASH of The French Connection deden dit. Maar The Getaway hoort zeker niet in dit rijtje geslaagden thuis.

Een tweede reden voor de compromisloze grauwheid van de prent is de man die in de regiestoel plaatsnam. Sam Peckinpah, de koning van bruut geweld in Hollywood, was er nooit de persoon naar een simpel entertainend filmpje in te blikken. In de meeste van zijn prenten druipt het cynisme van de pellicule en deze film is geen uitzondering. De verdorvenheid van de menselijke ziel komt nog het meest tot uiting in een bevreemdende subplot, waarin achtervolger Rudy een dierenarts kidnapt en een seksuele relatie begint met diens vrouw. Deze verhaallijn blinkt uit in banaliteit en geeft een degoutante kritiek op de schroomloze partnerruil die toentertijd schering en inslag was in progressief Amerika. Mede hierdoor komt The Getaway bijwijlen als hopeloos gedateerd over. Teleurstellend is eveneens het geweldquotum van de film. Slechts in het laatste kwartier laat Peckinpah in stukjes en beetjes zijn talent als actievirtuoos zien, en zelfs dan slaat de actie als een tang op een varken. Gekoppeld aan het handvol inspiratieloze auto-achtervolgingen levert dit beslist geen Peckinpah grand cru op.

Een ander groot probleem met de prent is de wijze waarop conformisme wordt afgewisseld met innovatie. De eerste tien minuten werden bijvoorbeeld gemonteerd in een elliptische stijl, die een modern publiek zal herkennen als potentiële inspiratiebron voor de kleinere films van Steven Soderbergh. Maar vervolgens laat de cineast deze methode varen voor een veel traditionelere vertelstijl, een voorspelbare plot die het lineaire omarmt. Geen van beide slaagt er trouwens in de kijker adequaat aan het scherm te kluisteren. Misschien dat de muziek van Peckinpahs vaste componist Jerry Fielding soelaas had kunnen brengen, maar die werd na beluistering afgewezen door Steve McQueen, die recht op final cut had. De vervangende score van Quincy Jones is overduidelijk een kind van de jaren zeventig, waardoor de oubollige perceptie van de prent nog extra in de verf gezet wordt. De fotografie oogt onopvallend en slaagt er bovendien niet altijd in op doeltreffende wijze de breedbeeldratio van het scherm efficiënt te gebruiken. Andere technische bijdragen zijn solide, maar stijgen nimmer boven de middelmaat uit.

De cast slaagt er evenmin in The Getaway uit het moeras van ouderwetse saaiheid te sleuren. Steve McQueen zet een van de meest enigmatische, maar daardoor ook minst energieke vertolkingen uit zijn carrière neer. Hij speelt het personage van McCoy bovendien veel te droog en pseudo-ernstig, waardoor je als kijker weinig kans krijgt mee te leven met dit van nature reeds antipathieke karakter. Sporadisch rolt er eens een goede oneliner van McQueens tong, maar die momenten zijn op de vingers van één hand te tellen. Tevens oogt de acteur ontzettend oud en weinig vitaal in zijn rol. Ouderdom kan je Ali MacGraw dan weer niet verwijten, een gebrek aan charisma des te meer. Als McQueens liefje wordt ze steevast naar de achtergrond gedwongen en krijgt ze niet de kans een gamma aan uiteenlopende emoties tentoon te spreiden. Verbazingwekkend is trouwens hoe weinig de chemie tussen de twee knettert, als je bedenkt dat MacGraw en McQueen een langdurige relatie begonnen tijdens de opnames. In de nevenrollen werken nogal wat acteurs op de zenuwen. Vooral het drietal Al Lettieri, Sally Struthers en Jack Dodson (als respectievelijk Rudy, de dierenarts en zijn vrouw) doet je navel zich spontaan in je buik terugtrekken. Onder de noemer ‘campy maar plezant’ valt dan weer de veredelde cameo van Slim Pickens te klasseren.

The Getaway is niet zozeer een mislukking als wel een film wiens wortels zo stevig in de jaren zeventig verankerd zitten, dat een modern publiek er nog moeilijk warm voor te maken is. Het geweld en de maatschappijkritiek die Sam Peckinpah in het verhaal verweeft is inmiddels voorbijgestreefd en doet nu oubollig en naïef aan. Voor iemand die de jaren van de Flower Power en de daaropvolgende ontnuchtering bewust heeft meegemaakt, valt de prent misschien nog te verteren, maar iedereen onder de dertig zal moeite hebben niet in slaap te vallen. Het redelijk entertainende laatste kwartier (niet toevallig het meest Peckinpah-eske segment van de film) slaagt er nog enigszins in enkele meubelen te redden, maar dempt toch vooral de put als het kalf reeds verdronken is. Enkel aan te raden voor de die-hard Steve McQueen fans dus. En zelfs die zullen in drommen teleurgesteld afdruipen, vermoed ik.

BEELD EN GELUID
Het beeld oogt redelijk verzorgd, zonder opmerkelijke printbeschadigingen of vuiltjes. Beeldruis is daarentegen wel continu aanwezig. In daglichtscènes zijn scherpte, contrast, kleuren en zwartniveaus doorgaans van een beter dan gemiddelde kwaliteit. Maar eenmaal in de schaduw of de nacht doorgedrongen, vermindert de kwaliteit en worden de imperfecties van het beeld duidelijk naar voren gebracht. Op audiovlak werd de originele mono soundtrack op de schijf geperst. Het spoor vertoont nauwelijks ruis en geeft adequaat dialogen en muziek weer, in een goed afgestemde mix. Net als het beeld van het geluid dus best met de term ‘solide’ te quoteren.

EXTRA’S
Een drietal bonussen zijn terug te vinden op deze dvd van The Getaway. Eerste in lijn, en beste, is het Audiocommentaar van een viertal filmkenners, Peckinpah-biografen en researchers. Zij schetsen een goed beeld van het verloop van de productie, de meningsverschillen tussen ster en regisseur, en geven ampele achergrondinfo. Een twee, minder inzichtvol ‘Virtueel’ Commentaar (10 min.) duurt één filmspoel lang en bundelt audiofragmenten van McQueen, Peckinpah en MacGraw. Tenslotte is ook de Trailer aanwezig, die de film zeer slecht verkoopt en feitelijk niet meer is dan een losse aaneenknoping van een stel scènes uit de prent.

CONCLUSIE
The Getaway is op dertig jaar tijd hopeloos verouderd geraakt en zal bijgevolg weinig interesse kunnen losweken bij een modern publiek. Het is een van de zwakkere titels op de filmografieën van zowel de regisseur als de hoofdrolspeler, dankzij een voor het grootste deel inspiratieloze, humorloze en spanningsloze plot. Beeld en geluid blinken niet uit, maar ogen en klinken niettemin goed, terwijl de extra’s er ook niet in slagen de kijker warm te maken voor de prent.