DOCUMENTAIRE
Cinemania volgt een vijftal New Yorkers in hun dagelijkse strijd om zoveel mogelijk films te bekijken, niet op tv of op dvd, maar in de bioscoop. Daarvoor trotseren ze een hortend metrosysteem, baggeren ze elke week door een tiental centimeter folders en flyers en haasten ze zich onder een blakerende zon of door hevige regenbuien naar deze of gene zaal waar ze liefst vijf minuten voor de aanvang van de vertoning aankomen, want ze willen nog graag even naar het toilet of gewoon de gratis folders doornemen.

Jack is 32 en heeft sinds zijn zestiende zo'n 8000 films gezien.. Hij heeft geen tijd voor een uitgebreide vriendenkring, voor begrafenissen of huwelijken, want hij moet elke dag minstens 4 à 5 voorstellingen zien te halen. Net als Bill, een jonge veertiger, houdt hij van Fassbinder, maar Bill houdt alleen van Europese cinema en zou liefst in Parijs leven en wonen. Hij bezoekt Franse café's in New York in de hoop een Française aan de haak te slaan, eentje die ook van film houdt en er tegen kan dat hij elke avond naar de bioscoop gaat. Voor Bill is films kijken een alternatief geworden voor het echte leven. Het geeft hem meer bevrediging dan seks. Daarom heeft hij ook geen carrière nagestreefd, want een carrière vraagt tijd en die heeft Bill niet naast zijn grote passie en hobby. Bill werkt af en toe, maar meestal leeft hij van een uitkering. Dat verplicht hem om spaarzaam te zijn en de voorstellingen zorgvuldig uit te kiezen. Gelukkig zijn Europese films goedkoper, zo'n 5 dollar per voorstelling, terwijl Amerikaanse blockbusters wel 25 dollar kunnen kosten. Daarop heeft Harvey dan weer wat gevonden: hij gaat meestal naar megacomplexen waar de controle niet zo efficiënt is. Hij kan er makkelijk met één kaartje naar drie verschillende voorstellingen. Harvey wordt door zijn collega's Mister Speelduur genoemd, omdat hij de lengte van honderden films uit het hoofd kent. Thuis heeft hij een gigantische stapel soundtracks waarvan sommigen haast unieke exemplaren zijn geworden. Een platenspeler heeft hij (nog) niet. Harvey leeft van de ziektewet, net zoals Roberta en Eric. Roberta is de enige vrouw in het gezelschap. Zij is bejaard en gaat al sinds haar veertiende regelmatig naar de bioscoop. Ze heeft nog alle entreekaartjes en Tia Bonacore van het MOMA vertelt dat ze het ooit met Roberta aan de stok kreeg omdat ze haar ticket had gescheurd. Sindsdien geldt er een toegangsverbod, maar Roberta probeert dat te omzeilen door zich te verkleden en een pruik op te zetten.

Eric is liefhebber van films uit de jaren '50 en '60. Zijn lievelingsactrice is Ginger Rogers en zijn lievelingsgenre Comedy & Musicals. Met een wijde tas gaat hij elke dag op pad. Net zoals Bill en de anderen neemt hij z’n eten mee, want eten ter plekke is hem te duur. Hij neemt ook altijd een warm onderhemd mee voor als de zaal niet verwarmd is, pillen tegen rugpijn en z'n tranquilizers en slaappillen die hij tijdens de eindtitels alvast inneemt. Bill gaat altijd netjes gekleed naar de bioscoop, dat verhoogt het effect van de perfect experience, meent hij. Jack heeft zijn dieet helemaal op zijn hobby afgesteld: om te voorkomen dat hij tijdens een film naar het toilet moet eet hij nooit bonen en zo weinig mogelijk verse groenten. Hij heeft een constiperend dieet ontwikkeld met goede resultaten.

Volgens Jack is vooral Roberta dwangmatig verslaafd. Van elke voorstelling neemt ze gemiddeld 150 folders mee naar huis. Bovendien verzamelt ze alles wat de Studio's als lokkers op de markt gooien: bekertjes, flesjes, speciale boekjes, klevers, pins, etc. Als de camera haar naar huis volgt blijkt de deur van haar flat nauwelijks open te kunnen: de dozen en stapels prullaria staan hoog opgetast in de hall en in de kleine kamer en keuken. Ook bij Eric is het een varkensstal. Bij hem liggen de plasticzakken kniehoog in de kamer met daartussen afval van tafel en andere activiteiten. Ook bij Bill is het één en al rommel. Hij zegt geen tijd te hebben om schoon te maken en op te ruimen, want dan mist hij belangwekkende films.

Elke week is er het gevecht met de brochures van de verschillende bioscoopcomplexen en art cinema's. Jack heeft er een computerprogramma voor geschreven, Bill doet het met de folders, maar raakt stilaan het noorden kwijt; Roberta kiest vooral films uit de rest van de wereld en historische films. Daar leer je iets van bij, zegt ze. Jack beweert dat Harvey helemaal niet kiest en heel veel klote films gaat bekijken. Eric is de enige met een videospeler. Sommige films heeft hij wel 50 keer gezien. Hij kent van elke film de speelduur, de regisseur en de belangrijkste acteurs. Jack is dan weer de enige die met z'n gsm naar de projectiezaak belt wanneer het beeld te wensen overlaat of de klank slecht is weergegeven. Hij schrijft ook de Studio's aan om te klagen over de slechte kopijen die ze in roulatie durven te brengen.

Cinemania portretteert vijf mensen die geobsedeerd zijn door films. Angela Christlieb en Stephen Kijak, de regisseurs, peilen naar het waarom van hun manie en hoe het zover is kunnen komen. Alle vijf ontkennen dat het om een abnormaliteit zou gaan. Wat maakt hun anders dan huisvrouwen die de hele dag naar soaps of mannen die alleen naar voetbalmatchen kijken? Of iemand die fanatiek elke dag gaat joggen? Wat is 'normaal', vraagt Jack zich af: in de gevangenis is het normaal dat je elkaar verkracht. Normaal heeft dus iets van doen met de omstandigheden, filosofeert hij. Christlieb en Kijak komen nauwelijks tussenbeide in deze documentaire (die ze overigens zelf comedy noemen). Hun vragen zijn grotendeels weggesneden en ze peilen niet naar de mening van de vijf filmfreaks over de films die ze elke dag zien. Ze registreren hun dagelijks sleur van de ene naar de andere bioscoop, hun onderlinge gesprekken en hun humor, want die hebben ze wel, allemaal, veel humor en zelfs een grote mate van zelfrelativering. Het is bijzonder vreemd dat geen van hen filmrecensent is geworden. Jack is degene die daar het meest voor in aanmerking komt, hij schijnt goed opgeleid, denkt veel na, filosofeert over zijn dwangmatig handelen, maar hij heeft er de tijd niet voor en heeft het ook niet nodig. Van een familielid heeft ie geld geërfd waarmee hij het de rest van zijn leven wel zal uitzingen, beweert hij, indien ik het niet bij de hoeren achterlaat...

Wat voor mensen zijn Jack, Bill, Harvey, Eric en Roberta eigenlijk? Zijn het zonderlingen? Zijn ze gek of hebben ze een psychische afwijking? Ze zijn in elk geval ongevaarlijk, want voor hetzelfde geld vielen ze kinderen lastig of beroofden ze oude vrouwtjes van hun handtas. Ze hebben alleszins een gezond gevoel voor humor, de hele film door, en dat komt nog het best tot uiting wanneer de regisseurs hen Cinemania in voorpremière tonen in een klein zaaltje, alleen voor hen afgehuurd. Na afloop zitten ze glimlachend te grinniken in hun stoelen. Roberta vindt dat ze er niet goed uitkomt, de rest vindt van wel. Harvey zegt dat hij vreesde dat de goeie passages over hem zouden weggesneden zijn en Jack zegt dat hij maar moet wachten op de zes uur durende director's cut die hem is beloofd. Ze gaan joelend en lachend de zaal uit. Iedereen blij.

BEELD EN GELUID
Gezien het over een documentaire gaat heeft het beeld de kwaliteit van het moment unique, elk beeld is uniek en niet over te doen. De gemiddelde kwaliteit is goed genoeg om deze film rustig uit te kijken. De iets saaiere interviewbeelden worden afgewisseld met kleurige beelden uit het New Yorkse straatleven, met posters van filmvoorstellingen, soms met een archieffragment uit een film. De opname is op video gebeurd en dus helemaal vrij van onregelmatigheden. Het geluid krijgt dezelfde beoordeling mee. De titelsong van Cinemania is van de Duits-Franse cultgroep Stereo Total met een tekst die alleen maar namen van grote internationale acteurs, actrices en regisseurs bevat. Apart.

EXTRA'S
Bij de extra’s is er sprake van een indrukwekkende reeks Weggelaten Scènes, waaronder nogal wat grappige fragmenten die wegens de beperkte speelduur van deze film over boord gegooid, maar best leuk zijn, o.a. Roberta's pleidooi om het geluid tijdens films minder luid te zetten, een fenomeen dat volgens haar te wijten is aan de vroegtijdige doofheid van sommige jongeren als gevolg van hoofdtelefoons en luide popmuziek. Ook heel grappig is de persconferentie naar aanleiding van de Première van Cinemania op het Film Festival van New York in aanwezigheid van de vijf filmfreaks, opnieuw een fragment dat getuigt van hun grote gevoel voor humor. Voorts staat er op deze dvd nog de Originele Bioscooptrailer en een aantal Weblinks.

CONCLUSIE
Cinemania is op zijn zachtst gezegd een zeer originele documentaire, aandoenlijk, grappig en onderhoudend rond het wel en wee van vijf filmfreaks die hun hart zouden verpanden voor een paar uurtjes cinema. Angela Christlieb en Stephen Kijak brengen het eigenaardige vijftal met veel sympathie voor de camera en proberen hen op geen enkel moment te debiliseren. Jack, Bill, Harvey, Eric en Roberta zijn niet meer dwangmatig verslaafd als iemand die om het uur zijn handen wast, zijn brilglazen afveegt, om het kwartier een sigaret opsteekt of er voor zorgt elke dag om 1700 uur voor de buis te zitten voor de zoveelste aflevering van zijn/haar lievelingsprogramma.

Zoals hoger aangegeven betreft het hier een dvd die in Duitsland is uitgegeven mét Nederlandse ondertiteling. Voor zover bekend is hij nog niet in onze contreien gesignaleerd. Bestellen via Internet is dus de boodschap.