DOCUMENTAIRE
Nathaniel Kahn is 12 als zijn vader sterft. 25 jaar later maakt hij de documentaire My Architect, een zoektocht naar de man die zijn leven wijdde aan de architectuur en die in tegenstelling tot bekende tijdgenoten nooit echt tot de top heeft behoord, ondanks zijn unieke en eigenzinnige talent. Heel veel grote gebouwen heeft hij uiteindelijk niet kunnen realiseren. Louis I. Kahn was een laatbloeier en het succes kwam pas op zijn vijftigste. Wat er van zijn plannen is uitgevoerd in Amerika en Azië is evenwel indrukwekkende, uniek en zeer origineel en de erkenning van die uniciteit en originaliteit is er jammer genoeg pas na zijn dood gekomen waardoor hij ook vandaag nog invloed heeft op de jonge architectengeneratie, zowel in Amerika als in de rest van de wereld.

Toen Nathaniel jong was zag hij zijn vader eens in de maand, meestal 's nachts. De situatie was ingewikkeld: Louis I. Kahn had een vrouw en een dochter en daarnaast nog twee minnaressen (ex-medewerkers van zijn architectenbureau), de ene met een dochter de andere met een zoon, Nathaniel. De drie gezinnen woonden in Philadelphia en wisten van elkaars bestaan af. Hun eerste ontmoeting dateert van 1974 op de begrafenis van Louis I. Kahn. Zijn levenloos lichaam was een paar dagen eerder teruggevonden in Penn Station in New York en de politie had 72 uur nodig om hem te identificeren en zijn familie op de hoogte te brengen omdat hij z'n thuisadres uit zijn paspoort had geschrapt. De omstandigheden van zijn dood zijn nooit opgeklaard, maar z'n bureau was failliet en liet een schuld van een half miljoen dollar achter.

Nathaniel krijgt pas op latere leeftijd hoogte van het belang van zijn vaders werk en besluit om zich via de bouwwerken die hij achterliet en de mensen die hij heeft gekend een beeld te vormen van wie Louis I. Kahn eigenlijk was en waar hij voor stond. Als directe getuige heeft hij zijn eigen moeder en die andere vrouw, en tot zijn verbazing zijn ze allebei hun oude liefde trouw gebleven, zijn ze geen van beiden hertrouwd of een nieuwe relatie begonnen en pinken ze nog een traan weg bij de herinneringen aan de kleine corpulente man met de brandlittekens in het gezicht die in 1906 (hij was toen vijf) met zijn familie vanuit Estland in de Verenigde Staten arriveerde. Net zoals zijn vele professionele contacten wijzen de beide vrouwen op zijn grote hart voor mensen, zijn charme en jovialiteit. Van wereldberoemde architecten als I. M. Pei en Frank O. Gehry verneemt hij dat zijn vader een man met karakter was die het moeilijk had om toegevingen te doen als het over zijn ontwerpen ging en die wellicht ooit in één adem zal worden genoemd met een Frank Lloyd Wright en een Corbusier. I. M. Pei vindt Kahn een veel betere architect dan hij zelf ooit is geweest, maar Kahn was iemand die zich niet neer kon leggen bij de kritiek van de klant. Liever liet hij een project vallen dan dat hij bereid was er fundamentele veranderingen in aan te brengen.

Nathaniel neemt de toeschouwer mee naar een paar grote realisaties van zijn vader: het Kimbell-museum in Texas en het Salk Instituut in La Jolla. Het wordt hem meteen duidelijk dat het hier om architectonische meesterwerken gaat, grote monumentale constructies, nauwelijks onderbroken door ramen of andere openingen, op een regelmatig grondplan rond een plein of een waterpartij, indrukwekkende beton- of baksteenformaties die een sfeer van tijdloosheid uitstralen. Louis I. Kahn had aanvankelijk weinig succes met zijn modernistische bouwontwerpen. Na een reis naar Rome en Egypte raakt hij onder de indruk van de kolossale volumes die hij daar ziet en gaat zich die stijl eigen maken. Uit gesprekken die Nathaniel Kahn ter plekke met oude bekenden van zijn vader voert en via de indrukken die de gebouwen op hem maken, groeit stilaan een beeld van de man die eens per maand aan zijn bed zat. Vervolgens reist hij naar Bangladesh waar zijn vader de plannen ontwierp voor het regeringsgebouw van de kersverse staat na de afscheiding van West-Pakistan begin jaren '70. Volgens de plaatselijke vertegenwoordiger was er in Bangladesh eerst het regeringscentrum als symbool van de democratie en kwam de democratie nadien, dank zij Louis I.Kahn, die hun het project voor weinig geld leverde en er voor zorgde dat het via de handenarbeid van de straatarme bevolking kon worden opgetrokken. De bouw zou uiteindelijk 25 jaar duren en Kahn heeft het nooit afgewerkt gezien. Het regeringsgebouw van Bangladesh is een uniek meesterwerk in het midden van een meertje. De verticale constructies, op een cirkelvormig en veelhoekig grondplan, zijn bijzonder spectaculair met grote geometrische openingen zonder glas. Door hun weerspiegeling in het water ontstaat er een tromp-l’oeil effect waarbij de volumes nog hoger en breder lijken dan in werkelijkheid het geval is. Het regeringsgebouw van Kahn lijkt tijdloos en voor de eeuwigheid.

Maar het pièce de résistance houdt Nathaniel Kahn voor het einde van zijn documentaire. Wie nog niet overtuigd is van de grootsheid van het talent van zijn vader neemt hij mee naar de Phillips Exeter-bibliotheek in New Hampshire. Wanneer de camera het gebouw binnenrijdt en ons de grote hall toont met de ruime gaanderijen is er reden tot verbazing, maar die staat niet in verhouding tot wat er gebeurt wanneer de camera vervolgens langzaam in de richting van de zoldering evolueert en ons een onvoorstelbaar eenvoudige en tegelijk monumentale betonnen koepel toont als van een futuristische kathedraal, de sci fi-toegangspoort tot een andere dimensie, adembenemend en indrukwekkend.

Nathaniel Khan is de beste gastheer die de toeschouwer zich op deze ontdekkingstocht kan wensen. Zijn verhaal is lineair, dat betekent dat het is opgebouwd als een roadmovie, met prachtig camerawerk van Robert Richman. Die laat Nathaniel zelf meermaals voor de lens verschijnen wanneer hij mensen aanspreekt op straat en informeert naar zijn vader. Hij doet dat met een dusdanige spontaneïteit en eerlijkheid dat je als toeschouwer niet anders kan dan de man meteen in je hart sluiten en tegelijk blijft hopen dat hij zoveel mogelijk over zijn vader aan de weet komt.

Een terechte Oscarnominatie voor Beste Documentaire.

BEELD EN GELUID
My Architect dankt zijn prachtige beeld in eerste instantie aan het uitstekende camerawerk. Grote aandacht is besteed aan de compositie van het beeld, de kadrering en het visualiseren van de gebouwen. De kleuren zijn realistisch en genuanceerd. De originele opname is een videoregistratie en dat garandeert een schone kopie zonder veel irriterende storingen. Het geluid is dat van een documentaire, het stereo-effect stelt niet zoveel voor.

EXTRA'S
Deze dvd bevat een interview, opgebouwd als een Vraag en Antwoord met de Regisseur tijdens de voorstelling van de documentaire in New York Het is gespekt met materiaal dat uiteindelijk niet in de documentaire is terechtgekomen wegens moeilijk te plaatsen. Voorts de Originele Bioscooptrailer.

CONCLUSIE
Documentaires zijn populair tegenwoordig. Eentje die zeker de moeite waard is maar bij ons de bioscoopzalen niet heeft gehaald is de voor de Oscar genomineerde non-fiction My Architect van de hand van Nathaniel Kahn die op zoek gaat naar de man die hem als bastaard de wereld instuurde, de bij ons minder bekende architect van wereldformaat Louis I. Kahn. Door de originele aanpak en de verrassende effecten heeft deze documentaire bijna de sfeer van een echte film en is ie in elk geval zeer onderhoudend. Door de combinatie van biografie, ontdekkingstocht en roadmovie is er sprake van een veelzijdige productie.