MÜNCHEN '72
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2006-02-19
DOCUMENTAIRE
In 1967 breekt de oorlog uit tussen Israël en zijn buurlanden. Mochten die een glazen bol hebben gehad, ze waren er wellicht nooit aan begonnen. De Israëlische overmacht is groot, té groot voor de slecht uitgeruste en slecht getrainde Arabische troepen. Na een paar dagen is het conflict achter de rug. Met Egypte en Jordanië komt het nadien min of meer goed via onderhandelingen en gezond verstand, met andere buurlanden (Libanon, Syrië en de Bezette Jordaanoever) blijft het conflict smeulen. Vooral de Palestijnen zitten met grote frustraties, opgesloten in de Gazastrook en onder Israëlisch militair toezicht tot aan de Jordaan, zonder dat er voor hun zaak internationale aandacht of begrip wordt getoond.
In 1967 proberen ze met de kaping van een SABENA-toestel op de luchthaven van Tel Aviv de aandacht van de wereldpers te trekken. Een interventiegroep over leiding van Ehu Barak bevrijdt de gegijzelden en schiet de terroristen dood. Die blijken tot een splintergroep van
Zwarte September te behoren en hun actie is opgezet door een goede vriend van Yasser Arafat, Ali Hassan Salameh. Een paar weken later is er nieuwe actie op hetzelfde vliegveld waarbij 24 doden vallen, waaronder alle Palestijnse terroristen. Omdat hun acties op Israëlische bodem weinig succesvol zijn – de Israëlische premier Golda Meir heeft gezworen nooit voor terreur te zullen buigen – verplaatsen de Palestijnen hun acties naar een ander terrein. Hun volgende doelwit is het Olympisch dorp in München. Daar gijzelen ze op 4 september 1972 elf Israëlische atleten en doden er twee. Wanneer terroristen en gijzelaars het land proberen te verlaten komt het tot een schietgevecht waarbij alle atleten om het leven komen. Van de 8 terroristen vallen er drie levend in handen van de Duitse politie. Het failliet van de actie wordt door de Mossad (Israëlische Geheime Dienst) toegeschreven aan amateurisme langs de kant van de Duitse politiediensten (zie ook
One Day In September).
Op 29 oktober 1972 wordt een Lufthansavliegtuig gekaapt en de inzittenden geruild tegen de drie Palestijnse terroristen uit München. Daarmee is Duitsland van ze af, maar in Tel Aviv is men over deze operettevoorstelling van de Duitse autoriteiten niet te spreken. Golda Meir overlegt met haar adviseurs en komt tot het besluit dat Israël zelf de daders zal achtervolgen en liquideren. Daarvoor richt ze een speciale moordbrigade op en
Operatie Gods Wraak gaat van start. In de komende maanden en jaren wordt alles op alles gezet om iedereen die met de organisatie en/of de uitvoering van de aanslag in München iets te maken heeft op te ruimen. Israël deinst er niet voor terug om daarvoor fundamentele internationale afspraken te schenden en geheime commando’s naar bevriende en vijandelijke landen te sturen om het voorgenomen plan uit te voeren.
München '72 is als het ware de non-fictieversie van Steven Spielbergs
Munich. De documentaire leidt de toeschouwer gedurende 10 minuten doorheen de gijzelingsaffaire op de Olympische Spelen in München en doet nadien uitgebreid het verhaal van de Israëlische wraakactie tegen de vermeende verantwoordelijken voor het bloedbad in Arabische en Palestijnse kringen. Met foto's, footage en interviews reconstrueren de makers een aantal spectaculaire missies van de Israëlische moordcommando's in het buitenland. Wanneer de Mossad op het spoor komt van drie Palestijnen in een appartementsgebouw even buiten Beiroet, wordt een commando via de zee op de Libanese kust gedropt en opgewacht door anonieme auto’s die hun ter plekke brengen. De terroristen worden vermoord en de daders terug naar het strand gebracht De hele operatie duurt exact 30 minuten. Een eclatant succes. De internationale politieke wereld is geschokt. Ongeveer hetzelfde scenario een tijdje later in Lillehammer bij Oslo: de prooi is Ali Hassan Salameh, de man achter de aanslag in München. Maar men maakt een fout en vermoordt een Palestijnse kelner. Een vluchtauto wordt opgemerkt door de Noorse politie en de inzittenden in de haven opgepakt. Golda Meir zit met een probleem: één van de agenten, Dan Erbel, een man die lijdt aan claustrofobie, verraadt het plan aan de Noren. Voor het eerst is er bewijs van de illegale Israëlische praktijken. De operatie Gods Wraak wordt afgeblazen. De beide incidenten worden via een vinnig montage van televisiebeelden en reconstructie verteld. De definitieve afrekening met Ali Hassan Salameh, een aantal jaren later, met een bomauto die van op afstand tot ontploffing is gebracht, wordt met dezelfde zin voor suspense en feitelijke accuratesse in beeld gebracht.
München '72 heeft de vaart en de intensiteit van een speelfilm. Het scenario is zakelijk en zonder bijkomstigheden. Het verhaal vertelt over de haast onvoorstelbare efficiëntie van de Israëlische moordbrigades, de gewelddadigheid waarmee ze te werk gaan, over de koppigheid waarmee Golda Meir en haar entourage de opgezette wraakactie ten uitvoer brengen. Dat daarbij onschuldige slachtoffers vallen is nauwelijks een punt. Desnoods worden de nabestaanden vergoed, maar de Israëlische autoriteiten houden de lippen op elkaar als het er om gaat schuld te bekennen voor de gepleegde moordpartijen.
BEELD EN GELUID
Het beeld van deze documentaire is van wisselende kwaliteit door het gebruik van archiefmateriaal, historische beelden, foto’s, interviews en reconstructies. Soms is het beeldmateriaal onherroepelijk beschadigd door slechte conservatie of veelvuldig gebruik, andere keren is er sprake van troebel beeld en heftig bewegende camera's, te weinig lichtbronnen, ontbrekende geluidsbanden. De speciaal voor de documentaire gemaakte opnamen met getuigen en specialisten zijn van zeer goede kwaliteit, zowel qua camerawerk, kleuren, contrast als details. Voor de reconstructies zijn filters gebruikt en dan krijgt de documentaire filmische aspecten. Het geluid is veelzijdig, eveneens van diverse kwaliteit, met sporadische muziekfragmenten die gevaar en snelheid suggereren. Het stereo-effect is beperkt, ondanks de pogingen om het geluid te differentiëren.
EXTRA'S
Deze dvd bevat geen extra's.
CONCLUSIE
München '72 is minder groots opgezet dan
One Day In September, de documentaire over de gijzelingsactie in het Olympisch dorp zelf, en toch even sterk en veelzijdig wat betreft de informatie over de Israëlische wraakacties nadien. De documentaire overlapt een heel klein beetje met die andere film, maar is er voor het overige de
sequel van, het vervolg, het tweede deel dat het verhaal helemaal afmaakt. Wie
One Day In September heeft gezien, wil beslist ook
München '72 niet missen.