FILM
Nadat het eerste kwartier van Hustle & Flow je overstelpt met vloekende pooiers, cocaïne snuivende hoertjes en retro hiphopmuziek zal niemand het je kwalijk nemen vooroordelen te hebben over de verdere ontwikkeling van het verhaal. Zwartgallige hiphopdrama’s over de troosteloze toekomst van zwarte Amerikanen beginnen immers allemaal zo. Maar plots is er een kentering: een ontroerende klassieke aria, die zelfs protagonist D-Jay tot tranen toe beweegt. Dergelijke scène verwacht je niet in een moderne blaxploitation film. De toon is meteen gezet voor een productie die enerzijds clichés omarmt en ze anderzijds met een moker neerhaalt. En dus ontwikkelt Hustle & Flow zich tot een prent die zijn genre overstijgt, zonder de connectie met zijn urbane roots te verliezen.

D-Jay woont in een verpauperde wijk in Memphis en knoopt de eindjes aan elkaar door op kleine schaal drugs te verkopen en pooier te spelen voor een stel vrouwen en meisjes dat bij hem inwoont. Maar net zoals die andere man uit Memphis heeft hij een droom. Hij wil in de voetsporen treden van Skinny Black, een plaatselijke rapper die internationaal doorbrak. Wanneer D-Jay in het bezit komt van een keyboard nestelt de oude microbe zich opnieuw in zijn vel. Hij bouwt zijn huis om tot een amateuristische opnamestudio en knutselt met oude schoolvriend Key en blanke bonenstaak Shelby een demotape in elkaar. Het plan is om de tape te overhandigen aan Skinny Black wanneer die een verrassingsbezoek brengt aan zijn thuisstad en stamcafé. Tot die tijd probeert D-Jay zijn twee carrières met elkaar te verzoenen. Het pooien en het rappen: hustle en flow.



Hustle & Flow is in veel opzichten een compromislozer, minder mainstream bastaardbroertje van Eminems 8 Mile. Het scenario gaat controverse niet uit de weg, toont de protagonisten in wrange, duistere situaties en geeft hen slechts een ambigue verlossing in de laatste act. Maar de prent wentelt zich toch niet in kommer en kwel. Temidden alle miserie schijnt voortdurend de hoop op een beter leven door. En de personages klampen zich daaraan vast om hun dromen te verwezenlijken. Het feit dat deze opbeurende boodschap afgewisseld wordt met scènes die bijzonder cru en suikerloos zijn – het onverbiddelijk op straat gooien van een hoertje en haar baby, het gratis uitlenen van een ander meisje in ruil voor een dure microfoon – verleent Hustle & Flow een aangenaam realisme, dat nooit in zeemzoete feelgood-wateren beland.

Veel heeft dit ook te maken met de verdiensten van een sterrenloze maar steengoede cast. Terence Howard – die explosief doorbrak in 2005 met ook nog prominente rollen in oscarwinnaar Crash en in een andere John Singleton film, Four Brothers – kreeg een oscarnominatie voor zijn vertolking van pooier D-Jay. De naïeve verbetenheid waarmee hij het personage gestalte geeft, creëert grote empathie voor een karakter dat van nature onsympathiek is. Anthony Anderson doorbreekt zijn lange cyclus van ongrappige komische sidekickrollen met een beheerste vertolking, zonder toeters of bellen. Taryn Manning is dan weer het typische hoertje met het hart van goud, maar ze houdt haar performance dankbaar ver weg van al te groteske stereotypes. Hetzelfde kan gezegd worden van die andere archetypische rollen: Taraji P. Hensons zwangere-vrouw-die-haar-man-in-goed-en-kwaad-bijstaat en succesvolle rapper Ludacris, die een variatie op zijn eigen leven speelt. Afrondend dient ook de ongedwongen bijdrage van D.J. Squalls geprezen te worden, een acteur die mij sinds zijn debuut in Road Trip blijft intrigeren.

Schrijver-regisseur Craig Brewer – het feit dat hij blank is, maakte het ontzettend moeilijk de film gefinancierd te krijgen – laat er nooit een twijfel over bestaan dat Hustle & Flow een onafhankelijke productie is, en filmt in een groezelige stijl zonder veel franje, wat het realisme van de prent zeer ten goede komt. De betrokkenheid van producent John Singleton garandeert dan weer de knipoogjes naar seventies blaxploitation, gaande van de funky soundtrack tot het lettertype van de opening credits. Ook de overige technische prestaties zijn uitstekend en creëren knap een herkenbare uitzichtloze wereld.



Beste van al zijn de songs die D-Jay op tape vastlegt en die de prent injecteren met een geweldige escapistische energie. Het aanzwellen van de beats, het vinden van een juiste hook, het uitbrullen van een naar een emotionele climax opbouwende raptekst: alle machinaties van de opnamesessies komen uitgebreid aan bod. Als een hiphopsong erin slaagt een kijker die een afkeer heeft van het genre – zoals ik – probleemloos mee te sleuren in het verhaal, weet je dat de opzet geslaagd is. It’s Hard Out Here For A Pimp won tijdens de recentste oscars zelfs een gouden beeldje voor beste song. Three 6 Mafia, de dolgelukkige rappers die het nummer concipieerden, zorgden in een onverstaanbare maar enthousiaste speech voor hét topmoment van de nacht. Of, zoals MC Jon Stewart glimlachend de score bijhield: 'Oscars voor Three 6 Mafia: één. Oscars voor Martin Scorsese: nul'.

Hustle & Flow schippert voortdurend tussen een conventioneel feelgoodverhaal en een urbaan drama maar –mede door de aanstekelijke muziek – vindt de film de juiste toon. Een grootste prent is het niet geworden, daarvoor is het middendeel te repetititief en de climax net niet treffend genoeg, maar wel een fascinerende stijloefening in onafhankelijk filmmaken. Producent John Singleton – die zelf het stilistisch verwante Four Brothers regisseerde in 2005 – werpt zich via dit soort films meer en meer op als dé stem van de nieuwe generatie zwarte cineasten, met één oog op een hoopvolle, racismevrije toekomst en een ander op de baanbrekende blaxploitation van de jaren zeventig. Als het van deze reviewer afhangt, mag die stem door velen gehoord worden.

BEELD EN GELUID
Met zijn releases van recente films legt Paramount de lat de laatste jaren erg hoog, en dat blijkt ook in de dvd-presentatie van Hustle & Flow. Het beeld vertoont tekenen van een onafhankelijke productie (groezelige beelden, minder goed contrast) maar is voor het overige uitstekend digitaal omgezet. Het hoogtepunt is echter niet het beeld, maar het geluid. De 5.1-soundtrack maakt verrassend knap gebruik van àlle boxen, zet de subwoofer stevig aan het werk en creëert een geluidsomgeving die je meteen meesleurt in het verhaal.

EXTRA'S
Scenarist-regisseur Craig Brewer praat moeiteloos een Audiocommentaar vol dat bol staat van de interessante weetjes, achtergronden en anekdotes over wat duidelijk een project is dat hem na aan het hart ligt. Behind The Hustle (27 min.) is een goede making-of documentaire, die de voornaamste leden van cast en crew aan het woord laat. In twee featurettes worden vervolgens aparte aspecten van het productieproces nader belicht. By Any Means Necessary (15 min.) heeft het over de moeizame financiering van de film, terwijl Creatin’ Crunk (14 min.) focust op het belang van muziek in de prent. Homevideobeelden geven een beeld van hoe de Memphis Home Town Premiere (5 min.) er uitzag. En zes Promotional Spots (4 min.) profiteren van de inclusie van speciaal voor de promotie opgenomen monologen van de belangrijkste castleden.



CONCLUSIE
Hustle & Flow lijkt in het eerste kwartier een typische hippe prent over en voor zwarte Amerikanen te worden, maar verrast dan door te transformeren in een universele, emotioneel geladen oproep voor het nastreven van dromen. De catchy muziek, de prima vertolkingen en de blaxploitationstijl dragen bij tot een goede film met enkele kleine tekortkomingen. Beeld en geluid tonen en klinken uitstekend, terwijl ook de bonussectie aardig gevuld is.