FILM
Op de dvd Geheimen Van Het Derde Rijk – Volume 2 staat een documentaire over de rol van het Vaticaan tijdens en vooral in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog. Daaruit blijkt dat medewerkers van de Heilige Stoel grote aantallen nazi-misdadigers verborgen hielden voor de geallieerden om ze naderhand via het Midden Oosten spoorloos te laten verdwijnen richting Zuid-Amerika, voornamelijk naar Argentinië, Brazilië, Uruguay en Paraguay. Die medeplichtigheid – van voornamelijk Duitse, Oostenrijkse en Duitsgezinde functionarissen met een Vaticaans persoonsbewijs - is een historisch feit. Bij niet-gelovigen en vrijzinnigen is de problematiek sinds decennia koren op de molen, waarbij vooral de toenmalige paus Pius XII met de vinger wordt gewezen. Toch zijn er ook andere verhalen over de rol van het Vaticaan en zijn bewoners te vertellen, dat van Hugh O'Flaherty (Gregory Peck) bijvoorbeeld, een Iers monseigneur, die zonder het medeweten van Paus Pius XII (John Gielgud) en tijdens de Nazi-bezetting van Rome, meer dan vierduizend joden, anti-fascisten en geallieerde POWs (Prisoners Of War) voor de Duitsers verborgen hield in kloosters, privé-woningen en boerderijen en die zorgde voor hun veilige aftocht naar het buitenland.

Over het kat-en-muis-spel van Hugh O'Flaherty met Nazi-luitenant-kolonel Herbert Kappler (Christopher Plummer), hoofd van de nazi-bezettingsmacht in Rome, gaat deze film. Op een bijzonder boeiende manier wordt hun gevecht op leven en dood in beeld gebracht. Regisseur Jerry London stelt ons O'Flaherty voor als een ruimdenkend, rechtschapen, menslievend en vooral moedig man die geen blad voor de mond neemt en de Duitse bezetter tot op het laatste moment blijft uitdagen en tergen met als enige doel de redding van mensenlevens. Als gevolg van zijn stoutmoedig en nauwelijks verholen optreden staat O'Flaherty op Kapplers prioriteitenlijstje van op te pakken en te liquideren tegenstanders. Tegen elke prijs wil de nazi de Ier in handen krijgen. Jammer genoeg mag hij om diplomatieke redenen de paarse excellentie niet op het grondgebied van het Vaticaan arresteren. Om de grens voor iedereen zichtbaar te maken laat hij ze met witte verf dwars over het Sint-Pietersplein schilderen. O'Flaherty's kan zijn vluchtlijnen evenwel niet open houden zonder voortdurende rechtstreekse contacten in Rome. Hij maakt van de nood een deugd en vermomt zich als postbode, souvenirverkoper, straatveger, bedelaar en zelfs nazi-officier om toch ongemerkt het Vaticaan te kunnen verlaten. Dat is een hachelijke onderneming gezien de Gestapo de opdracht heeft hem zonder meer dood te schieten en nazi-spionnen van zijn laten en doen op de hoogte zijn, zij het dat ze elke keer te laat zijn om hem de terugtocht naar Vaticaanstad te beletten. Na de oorlog krijgt Kappler levenslang en tot zijn dood in 1959 is zijn enige regelmatige bezoeker... u raadt het al.

Gregory Peck levert een verbluffende en indrukwekkende prestatie in deze film en hij brengt de veelzijdigheid van O’Flaherty op de meest natuurlijke wijze aan het licht, niet alleen als moedig redder van hulpeloze mensen in nood, maar eveneens als warme persoonlijkheid en sportman (hij was de Italiaanse kampioen Golf bij de amateurs en voormalig bokskampioen in Ierland). Christopher Plummer is zijn tegenpool, de incarnatie van het kwaad, de carrière-nazi die tot grote misdaden in staat is. Grimmig en met een dodelijke verbetenheid opent hij de jacht op O'Flaherty, een jacht die in zijn nadeel zal eindigen. The Scarlet And The Black is een indringende film over een man die onder de ogen van de paus en de neus van de nazi’s met succes één van de grootste reddingsoperaties uit de Tweede Wereldoorlog opzet op het moment dat een paar honderd meter verderop zijn collega's nazi-misdadigers verstoppen en het land uitsmokkelen. Het Vaticaan als draaischijf voor goed én kwaad.

BEELD EN GELUID
The Scarlet And The Black is rustig van kleur. De chique salons van het Vaticaan, de brede gangen met schuin invallend licht en witmarmeren beeldhouwwerken uit de Renaissance, verdonkerde kapellen en werkkamers vol antieke meubels en mahoniehout, ze lenen zich uitstekend voor donkere passages met een zachte flou. Het contrast met het vele grijs en grauw van de nazi-lokalen, de folterkamers en de gevangeniscellen is hemelsbreed en veroorzaakt een dramatische spanning die voortdurend cresecendo gaat, af en toe onderbroken door zonnige taferelen op straat, beelden van het Sint-Pietersplein, de Trevi-fontein, de Spaanse Trappen en het Colosseum, korte onderbrekingen om de toeschouwer op adem te laten komen. De pellicule is in haar oude glorie hersteld, de kleuren en het contrast zo goed en zo kwaad als mogelijk gerestaureerd met een lichte verbleking van de scènes in volle zon, maar zonder opvallende ongerechtigheden. De panoramische opnamen zijn soms minder scherp met korrelvorming, maar het blijft allemaal binnen de grenzen van het aanvaardbare. De muziek is van Ennio Morricone, de Italiaanse grootmeester die in vier decennia honderden soundtracks bij elkaar componeerde. Zijn score is herkenbaar en zijn hand voelbaar zonder dat er sprake is van de zoveelste karakterloze kopie van eigen materiaal. Zijn muziek is afwisselend zacht, romantisch, dreigend en onheilspellend en zijn instrument is het groot orkest dat gedomineerd wordt door brede lagen violen. De geluidsband staat in stereo, maar de lichtjes toegevoegde surround zorgt voor voldoende ruimtelijke spanning en diepte.

EXTRA'S
Deze dvd bevat geen extra's.

CONCLUSIE
The Scarlet And The Black is gebaseerd op historische feiten, maar is op elk moment een film vol spanning en actie. De acteerprestaties zijn buitengewoon en het scenario is sterk van begin tot einde. Gregory Peck bewijst eens te meer dat hij in staat is om een karakter op een unieke, interessante en boeiende manier uit te diepen waarbij de innerlijke stuwing en de onverzettelijke vastberadenheid van zijn personage Hugh O’Flaherty al heel vroeg aan het licht treden. Peck houdt de touwtjes strak in handen, ook al krijgt hij vrij heftige concurrentie van Christopher Plulmmer als de Duitse luitenant-kolonel Herbert Kappler, een rol met een vergelijkbare kracht en een uitstraling die eveneens tot de verbeelding spreekt. Hun gevecht als David tegen Goliath blijft lange tijd onbeslist, met aan de ene kant de wilskracht van een door de natuur gevormde Ierse doorbijter en aan de overzijde een bikkelharde gehersenspoelde officier, gevormd door een duivelse ideologie. Indrukwekkende persoonlijkheden in een al even impressionante film.