CONCERTFILM
What You See Is What You Hear is de dvd-release van het concert dat Wim Mertens op 30 september 2005 in Antwerpen gaf in zaal De Roma, de bijna compleet in zijn oude luister herstelde vooroorlogse bioscoopzaal in Borgerhout. In deze bijzondere locatie treedt hij aan met een klassiek strijkkwintet en een zeskoppig koor voor een ongewone en verrassende tocht door het unieke oeuvre waarmee sinds meer dan 25 jaar de boer opgaat en een ruim en trouw publiek weet te boeien. De Roma was voor de gelegenheid helemaal uitverkocht, maar dat is niet ongewoon, want concerten van Wim Mertens in Vlaanderen zijn altijd uitverkocht.

Het Wim Mertens Ensemble zoals het gezelschap zich die avond noemt, vergast het Roma-publiek, een bonte mengeling van jong en oud, mannen en vrouwen, liefhebbers van pop tot klassieke muziek, niet uitsluitend op een concert waarin Mertens' pianomuziek en de voor de gelegenheid toegevoegde strijkpartijen een belangrijke rol spelen, maar zet ook voor een keer het vocale werk van de meester prominent in het zonnetje. De twee sopranen, twee mezzo-sopranen en twee alten, allemaal vrouwen met een conservatoriumopleiding, werken zich schijnbaar moeiteloos door de niet zo makkelijke en evidente vocale partijen van Wim Mertens, een oeuvre dat niet met woorden, maar vooral met klanken is opgebouwd.



Het werk van Wim Mertens wordt gemakkelijkheidhalve gecatalogeerd bij de Minimalistische Muziek en daar zijn reden voor. In het begin van zijn carrière was de Limburger onder invloed van de tijdsgeest en buitenlandse voorbeelden vooral geïnteresseerd in repetitieve muzikale structuren met een eerder rigide vorm (eenvoudig thema, weinig versiering of verbreding, seriële herhalingen met faseverschuiving, constant tempo). Grondlegger van het genre is de Amerikaan La Monte Young. Internationaal bekende vertegenwoordigers zijn Philip Glass, Steve Reich, John Adams en Terry Riley. In de loop der jaren verlegde Wim Mertens het accent naar meer toegankelijke en rijkere fraseringen, zonder aan intensiteit en originaliteit in te boeten. Zijn werk kwam daarmee in het bereik van een ruimer publiek, niet alleen bij ons, maar ook in het buitland. In Duitsland en vooral in Spaanstalige landen doet de muziek van Wim Mertens het uitstekend.

In De Roma brengt Mertens en zijn ensemble een set van 16 composities. Immer in het zwart gekleed en schijnbaar aangedaan door het spontane enthousiasme van de concertgangers, zet hij In And For Itself, in op piano. De kleine bezetting van strijkers neemt meteen het repetitieve thema over terwijl Mertens hoge en hese stem voor de nerveuze boventoon zorgt. Not At Home uit het gelijknamige debuutalbum (1982) heeft alle kenmerken van minimalistische muziek: het thema is slepend en dan marsachtig met duidelijke accenten in aftelrijmstijl, up tempo en ad infinitum uitgevoerd door krachtige violen en cello’s. Wandering Eyes is breekbaar. De vrouwenstemmen klinken unisono als in een gewijde koorzang, sereen en verheven. Viool en viola nemen het voortouw in de fragiele frasering met de piano als kabbelende onderstroom. Wim Mertens heeft z'n eerste hoogtepunt gescoord. Grilliger en complexer van structuur, maar met dezelfde intensiteit, is A Secret Burning waarin Wim Mertens in dialoog treedt met het koor en de diepe klanken van cello en double bass. De melodie is opnieuw wondermooi met uithalen die naar de hemel reiken. De soloviool mengt zich in de discussie en vlindert voorzichtig tussen de vocalen door. Dan wordt de apotheose ingezet. De piano laat zich niet onbetuigd en de strijkers werken zich uit de naad om de boventoon te krijgen. De conclusie is nadrukkelijk en toch beheerst.

Usura is pure schoonheid, een polyfonie voor ingehouden vrouwenstemmen. In When The Line Grows Thick zetten de cello's met korte rukjes een serieel thema in, knorrig en weerbarstig, dat even later overgenomen wordt door viool en viola. Het koor voegt voorzichtig zijn eigen timbre aan de compositie toe en laat de eenvoudige melodie openbloeien als een bloem met duizend geuren. Ze zijn even weggeweest, maar plots staan Mertens en zijn piano opnieuw in de schijnwerper voor The Fosse, een zeer klassiek aandoende repetitieve compositie voor koor, sopraan en piano met de viool als klagende vertolker van de eeuwige weltschmerz. We Are The Thieves is opgeruimd en up tempo. De vrouwenstemmen klinken helder en soepel als spelende gemzen op hoge rotspunten, engelengeluid tussen gouddraad en broze violen. De tempovertraging is als een weelderige wals, de eindeloze afdaling naar het dal, voorzichtig en toch sierlijk, in de richting van de groene vlakte waar de mijmerende herder wacht.

Wound To Wound doet roffelend zijn intree. De piano is kortaangebonden en zelfzeker. De violen en cello's bijten van zich af, de discussie is heftig en confronterend, dan bereiken ze een mate van overeenstemming als paarden die dezelfde cadans vinden, filmische muziek als voor een tocht door barokke straten en langs historische gevels, ruisende parken, bruisende fonteinen en via eindeloze trappen naar grote en kleine salons vol gotische verhalen over koningen en prinsen, zenuwachtig en haastig verteld alsof de paleiswacht elk moment kan binnenstormen Their Duet krijgt een perfecte articulatie op piano en strijkinstrumenten. De vrouwenstemmen lijken wel vlinders op een bloemenveld in de vroege lente met Wim Mertens als het kereltje met het vangnet, hollend van de ene plek naar de andere in de hoop zo’n geel fladderding te pakken te krijgen.

Tijd voor de klassiekers. Maximizing The Audience hoeft geen krans. De compositie die voorzichtig wordt ingezet op piano, stuiterend maar zelfzeker, neemt het koor op sleeptouw voor een bezoek aan Richard Wagner en Bayreuth, rustig bij aanvang, dan, na de muzikale break, met meer overtuiging, meestemmig en jachtig, in de richting van een ultiem crescendo. Mains is een pianowerk voor vier handen. Annemarie Honggokoessoemo ruilt haar plaats bij het koor in voor een pianokrukje en speelt de solopartij terwijl Wim Mertens voor ritme en cadans zorgt. Het tempo ligt hoog, de vingers waaieren over de toetsen uit, de verschuivingen zijn talrijk en de melodiewisselingen eveneens: een meesterproef. Struggle For Pleasure, het Proximusdeuntje van weleer, is een waardig bisnummer en wordt op applaus verwelkomd. Mocht ie het geschreven hebben voor Coca Cola of Mercedes Benz, dan had de naam Wim Mertens beslist een andere klank en stond hij niet in De Roma maar in L'Olympia en The Royal Albert Hall. Maar de compositie is er niet minder mooi om en klinkt als een prettige versie van het orgastische gevecht met de engel. En dan is het tijd voor de afsluiter Close Cover, het geluidje waarmee de VRT-nachtradio jarenlang z'n lange stille tocht naar de ochtend inzette. Bloedmooi is de perfecte omschrijving voor een compositie die klinkt als eenzame regendruppels tegen een slaapkamervenster op een zwoele ochtend in de vroege herfst, verfrissend, kort en dan weg.



PLAYLIST
In And For Itself
Not At Home
Wandering Eyes
A Secret Burning
Usura
When The Line Grows Thick
The Fosse
We Are The Thieves
Wound To Wound
Their Duet
Hedgehog’s Skin
Maximizing The Audience
Mains
Struggle For Pleasure
Watch!
Close Cover

BEELD EN GELUID
De Roma is een prachtig ouderwets decor voor een dvd-opname. De Ben Hurversiering aan de muren, de hoge zoldering, het parochiezaalachtige decor, de eenvoudige achtergrond met de lange gordijnen, nergens is hetzelfde effect te bereiken als in deze nostalgische omgeving waar ook filmprojecties een onvergetelijke ervaring zijn. De opname van het concert is perfect. Er is gebruik gemaakt van meerdere camera’s en het hele verloop is netjes in een scenario uitgeschreven: geen onregelmatigheden qua beeldwisseling, geen verrassingen voor de muzikanten, perfecte inserts en precieze close ups op het juiste moment, alles zoals het hoort, professioneel en met smaak afgewerkt. Het geluid staat in stereo en 5.1 waarbij de achterste kanalen wel degelijk aanvoer van voldoende divers geluid krijgen om het verschil te maken. Het is een zeldzaamheid bij concertregistraties en meestal ook overbodig door de brijvorming die heel vaak ontstaat wegens te veel en te luid. In dit geval zorgt de opsplitsing van piano, strijkers en koor voor een hoorbare meerwaarde naast het stevige stereo-effect.



EXTRA'S
De dvd bevat geen extra's. De bisnummers zijn meteen in het concert gemonteerd.

CONCLUSIE
Wim Mertens – What You See Is What You Hear is een concertregistratie van het werk van de Limburgse artiest, opgenomen in De Roma in Borgerhout. Op het repertoire staan 16 sterke composities. Wim Mertens zingt en speelt piano, een zeskoppig koor en een vijfkoppig strijkkwartet zorgen voor de charme, de emotie, de sfeer, het vuurwerk en uiteraard ook de begeleiding. Fans hoeven niet te worden overtuigd, alle andere muziekliefhebbers van pop over rock tot klassiek zijn gewaarschuwd: dit is Vlaams, dit is van ons, dit is van zeer hoog niveau.