FILM
Na een half decennium waarin alles wat hij aanraakte in kritisch en/of commercieel goud veranderde, kende regisseur Sidney Lumet eind jaren zeventig een kleine terugval. De vertaling van schandaalstuk Equus naar het grote scherm was een pretentieuze flop, The Wiz een ergerlijke musical die door productionele problemen nooit zijn ware gelaat kon tonen, en Just Tell Me What You Want een niet bijster grappige screwballkomedie. In 1981 hervond Lumet echter zijn unieke stem van de jaren zeventig met Prince Of The City. Gebaseerd op een biografisch boek van ex-politieagent Robert Daley stelt de prent Lumet in staat om zijn geliefkoosde thema's corruptie en psychologische druk te combineren met zijn andere grote liefde: de stad New York.

Protagonist van de film is Danny Ciello, leider van een speciaal politiedepartement dat drugstrafiek en georganiseerde misdaad moet oprollen. Het team is bijzonder succesvol, maar neemt het niet te nauw met bureaucratische of ethische regels, zolang het resultaat er maar is. De interne regulatoren van de NYPD vermoeden de frauduleuze praktijken van Ciello en co, maar hebben geen bewijzen. Met de belofte van immuniteit lokken ze Ciello echter: als hij undercover gaat binnen het politieapparaat om de interne corruptie bloot te leggen, zal hij niet vervolgd worden. Ciello, die in acute gewetensnood zit over zijn gedrag, hapt toe, op voorwaarde dat hij zijn directe collega’s niet aan de galg hoeft te praten. Maar de operatie is niet zo eenvoudig en rechtlijnig als de theorie deed uitschijnen, en het besef dat hij zich in een wespennest heeft begeven, waarin vriend en vijand zich tot een grijze schim vermengen, vreet aan Ciello.



Prince Of The City is een opmerkelijke film omwille van het oog voor detail dat Lumet en co-scenariste Jay Presson Allen erin steken. Hun verlangen naar authenticiteit verleent de prent hetzelfde grauwe realisme dat een eerdere film van Lumet, Serpico, ook bevatte. Er zijn wel meer parallellen te trekken tussen de twee films: beide zijn gebaseerd op ware feiten, spelen in New York, hebben een onorthodoxe politieagent als protagonist. Niettemin valt iedere vergelijking tussen de twee in het voordeel van de oudste film uit. Prince Of The City is immers zo begaan met recht te doen aan Ciello's verhaal – in het echte leven heette de man Robert Leuci – dat het aantal scènes in de film epische proporties aanneemt, de lengte opdrijft en de spanning nodeloos verwatert. De oneindige barrage van subplots en personages geeft de prent prachtige diepgang mee, maar doet afbreuk aan de focus van het verhaal. Hadden Lumet en Allen wat zelfcontrole gehad en het script met een derde ingekort, enkele personages samengevoegd, een handvol plots overboord gegooid, dan had Prince of the City een klein meesterwerkje kunnen zijn, i.p.v. een film die continu intrigeert, maar ultiem bezwijkt onder zijn eigen gewicht.

Dat de verveling desondanks nooit toeslaat gedurende een volle 160 minuten, mogen we in de eerste plaats toeschrijven aan het vakmanschap van Lumet. Naar goede gewoonte meet hij zich een no-nonsensestijl aan bij het regisseren. Geen tierlantijntjes, geen onnodige camerabewegingen, geen gegoochel met licht. Wél een sobere regie die als een vlieg op de muur iedere actie observeert, iedere dialoog opslorpt en subtiel, haast onmerkbaar, de kijker bij de hand neemt. De knappe montage versterkt Lumets briljante eenvoud nog door op onverwachte momenten scènes binnen en buiten te stappen en daardoor de kijker steeds op zijn hoede te houden. Muziek is nauwelijks aanwezig op een soundtrack die realisme hoog in het vaandel voert. En wanneer er toch melodieën weerklinken, gaat het vaak om repetitieve variaties op één jazz-achtig thema. De cinematografie stapt niet uit het gareel dat de regisseur voor ogen heeft. New York wordt grauw en onstabiel in beeld gebracht: een prachtige stad die op zijn morele grondvesten wankelt door de interne corruptie.

Als het puur op talent achter de camera aankwam, hadden velen Prince Of The City wellicht het te lange, gedetailleerde scenario volledig vergeven, maar het is een bevreemdende, schizofrene vertolking van Treat Williams als Danny Ciello die je geregeld aan de tekortkomingen herinnert. Williams is een goed acteur en er zijn scènes zat in de film die dat bewijzen. Helaas zijn het niet allemaal scènes uit dezelfde film. Nu eens acteert Williams immers terughoudend, dan weer met flair, vervolgens op zijn Brando’s. Danny Ciello krijg je dan ook niet als één coherent personage te zien, maar met verschillende interpretaties van sequentie tot sequentie. Soms de clown, soms de held, soms de doodgewone, angstige mens. Die wisselvalligheid in Williams performance – of het Lumets bedoeling was, weet ik niet – laat je nooit toe volledig in zijn karakter te geloven. Gelukkig is de nevencast wel perfect uitgekozen, een mix tussen veteranen/karakterkoppen – Jerry Orbach, Lane Smith, James Tolkan, Lance Henriksen – en jong talent – Cynthia Nixon, Lindsay Crouse, Lionel Pina.



Prince Of The City weet heel goed welk verhaal hij wil vertellen en met welk gevoel de kijker moet achtergelaten worden als de eindgeneriek rolt. De scènes zijn dikwijls van topniveau, de opgeworpen dilemma’s beklijvend en de creativiteit lovenswaardig. Maar als geheel overtuigt de prent niet. Te veel personages, te veel locaties, te veel verhalen die overlappen met andere verhalen en waarin wie goed of slecht si ambigu blijft. Aan het cv van Sidney Lumet is Prince Of The City zeker een mooie toevoeging en als voorbeeld voor zijn manier van filmen is de prent een uitstekend studieobject. Maar zijn meest coherente werk is het zeker niet.

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit van Prince of the City valt moeilijk in één zin te beoordelen. Er is namelijk een duidelijk verschil tussen de daglichtscènes en de nachtelijke sequenties. De eerstgenoemde zijn uitstekend op disc geperst, met een opvallend goede scherpte en een prima, zij het bewust grauwe, kleurenweergave. Grain is aanwezig, maar stoort nooit. Dat is anders in de nachtscènes. Hier is contrast een groot probleem en dat heeft ook zijn weerslag op de scherpte en de zwartlevels. Een schizofreen beeldniveau dus, dat samengevat echter boven de middelmaat scoort. Het geluid bestaat uit de originele monotrack. Die ontbeert het aan dynamiek, deels omwille van Lumets van nature ascetische aanpak, maar deels ook omdat de geluidsmix te vaak op veilig speelt. Een gebrek aan degelijkheid is echter iets wat je het geluidsspoor niet kan aanwrijven.

EXTRA'S
Wie omwille van de dubbele disc verwacht dat Prince Of The City een resem extra's bevat, komt bedrogen uit. De film zelf is immers over de twee schijven verspreid, en iedere disc bevat slechts één extra. Op dvd 1 is dat een weinig overtuigende Trailer (2 min.), op dvd 2 een uitstekende retrospectieve documentaire van Laurent Bouzereau, getiteld Prince Of The City: The Real Story (28 min.). In docu komen zowel acteurs als crewleden aan bod, maar de interessantste spreker is zonder discussie Sidney Lumet, wiens kennis van filmische technieken me iedere keer weer blijft verbazen.



CONCLUSIE
Prince Of The City combineert de favoriete thema's van cineast Sidney Lumet in een entertainend en intrigerend politiedrama dat echter nooit naar de hoogste versnelling kan schakelen omwille van een te lang uitgesponnen scenario en een wisselvallige hoofdrol voor Treat Williams. Beeld en geluid zijn beide goed te noemen voor een 25 jaar oude film, maar de bonussectie is te beperkt voor een dubbele disc.