FILM
Als Sonja (Déborah François) met haar vijf dagen oude baby thuiskomt, merkt ze dat er vreemden in haar flatje wonen. Haar vriend Bruno (Jérémie Renier), de vader van Jimmy, heeft het appartementje voor een week verhuurd. Dus zit er niets anders op dan twee nachten in een opvangcentrum voor daklozen door te brengen. Sonja neemt het vrij laconiek op, ze is wel meer gewend. Ze wil alleen haar gsm-lader wegens een lege accu. Ondertussen staat Bruno aan een verkeerslicht in het stadscentrum te bedelen terwijl hij z'n jonge handlangertjes in het oog houdt die een oude dame van haar handtas hopen te beroven wanneer ze zo meteen een nabijgelegen bank verlaat. Houd jij de baby even vast, zegt Sonja, wanneer ze Bruno na veel bellen uiteindelijk te pakken krijgt. Maar Bruno heeft nauwelijks interesse voor het huilende kind.

Bruno behoort tot het soort mensen dat liever parasiteert op de samenleving dan werkt voor een inkomen. Dat hij met legaal werk duizend euro kan verdienen, laat hem koud. Ik heb m'n eigen manier om aan geld te komen, is zijn argument. Bruno kent geen regels en geen wetten, hij heeft geen enkele deontologie, of toch: van een ander afpakken wat hij kan te gelde maken voor een nieuwe jekker, een tweedehandskinderwagentje, sigaretten en een makkelijk leventje. Verder reiken zijn ambities niet. Sonja stelt geen vragen. Zij leeft van de bijstand en is blij met Bruno's gezelschap, ook al merkt ze niet dat alles ten dienste staat van zijn egoïstische aard en zijn onwil om zich naar gangbare conventies te voegen. Bestelen, beroven en helen, het zijn voor Bruno doodgewone dingen, zoals voor anderen van negen tot vijf op een kantoorstoel zitten.



Morgen moet je de geboorte van Jimmy op het gemeentehuis laten registreren, zegt Sonja tegen een afwezige Bruno. Als de rij voor het loket tot op straat blijkt te staan, heeft hij er geen zin meer in. Dat kan wachten tot morgen, antwoordt hij droogjes. Sonja besluit om toch haar beurt af te wachten en stuurt Bruno met de baby naar het park voor een wandeling. Een gsm-gesprek met z'n heler brengt hem op ideeën: hoeveel bieden ze ook weer voor een adoptie?, vraagt hij geïnteresseerd. Een uur nadien is de baby afgeleverd en het geld binnen. De kinderwagen neemt hij mee, die kan nog geld opbrengen. Wanneer Sonja belt en informeert waar hij uithangt, geeft hij een ontwijkend antwoord. Misschien ziet hij de bui hangen, maar blijkbaar is hij ervan overtuigd dat ze het wel zal accepteren: we maken er gewoon een nieuwe, zegt hij schijnbaar opgewekt, waarop Sonja tot zijn verbazing flauw valt en opgenomen wordt in het ziekenhuis.

Jean-Pierre en Luc Dardenne staan erom bekend sociaal-maatschappelijke onderwerpen aan te snijden in hun bioscoopfilms. Ze tonen de rauwe zelfkant van de samenleving, de wereld van de outcasts, degenen waarop niemand let of die iedereen zoveel mogelijk uit de weg gaat. De Dardennes registreren zonder een oordeel te vellen. Ze schuwen commentaar of betweterigheid. In L'Enfant zit hun camera het hoofdpersonage Bruno voortdurend op de hielen. Maar het resultaat is geen vereenzelviging, geen begrip vanwege de kijker voor zijn leefomstandigheden en/of zijn gedrag. Bruno wekt verbijstering op, ongeloof en afschuw. Wanneer hij blij als een kind en zonder enige schroom aan Sonja de 5000 Euro toont die hij voor Jimmy heeft gekregen, overtreedt hij alle regels van fatsoen en welvoeglijkheid. Bruno is gevaarlijk, niet omdat hij een dief is, maar omdat alle besef van verantwoordelijkheid in zijn persoonlijkheid ontbreekt. Voor hem hebben de makers geen happy end in petto. Zelfs wanneer hij in de laatste scène van de film in huilen uitbarst, kan hij niet rekenen op pardon, niet vanwege Jean-Pierre en Luc Dardenne en al evenmin vanwege de kijker.

De Dardennes houden hun hoofdpersonage op een veilige afstand. Op geen enkel moment laten ze de toeschouwer in het hoofd van Bruno kijken. Jérémie Renier zien we van begin tot einde in de ondankbare rol van de underdog, maar die legt hem geen windeieren, want zijn spel is naturel en intrigerend, getuige zijn optreden in Dikkenek (2006) van regisseur Olivier Van Hoofstadt en Nue Propiété (2006) van Joachim Lafosse, waarin hij een vergelijkbaar opstandig en losbandig personage mag neerzetten en toch altijd voor honderd procent overtuigt. Déborah François, de berekende en bikkelharde jonge ex-pianiste uit La Tourneuse De Pages (2006) van regisseur Denis Dercourt, krijgt in L'Enfant nauwelijks ruimte om haar grote talent te tonen. Haar personage staat helemaal ten dienste van Jérémie Renier. Haar reacties zien we voortdurend door zijn ogen. Sonja is een eerder landerig en naïef tienermoedertje dat pas van zich afbijt als het eigenlijk al te laat is. De kleine Jimmy speelt evenmin een beduidende rol. Nooit tonen de Dardennes de baby in close up. Wat we door de ogen van Bruno zien is koopwaar die geld kan opleveren.



L'Enfant moet het zonder de bekende dramatische opbouw van een klassieke speelfilm stellen. Jean-Pierre en Luc Dardenne schetsen het beeld van de roekeloze handel en wandel van Bruno aan de hand van diverse anekdotes uit zijn dagelijkse doen. Centraal staat de verkoop van de baby, maar we zien Bruno ook uitgebreid in zijn omgang met de handlangertjes, zijn leugenachtig verweer tegen de politie als hij wordt opgepakt in het ziekenhuis, de stoutmoedige manier waarop hij naar het politiekantoor stapt als z'n handlanger wordt ingerekend en finaal zijn zeer verrassende schuldbekentenis. De Dardennes tonen ons een hoofdpersonage dat zeer verschillende gevoelens bij de toeschouwer opwekt, zij het nooit eentje van sympathie, want daarvoor is Bruno te weinig voorspelbaar of betrouwbaar, zonder enige wroeging. Het is een dappere beslissing van Jean-Pierre en Luc Dardenne om van de ingeslagen weg en de gemaakte keuzen op geen enkel moment af te wijken. L'Enfant blijft tot lang na de aftiteling op de maag liggen als een bitter sprookje met een onafwendbaar unhappy end.

BEELD EN GELUID
De sfeer in de films van de gebroeders Dardenne is altijd een beetje smerig qua achtergrond en milieu. L'Enfant is opgenomen in één van Wallonië's meest grauwe buurten. Het landschap wordt gedomineerd door roestig ijzer, vervallen industriegebouwen, eindeloze modderpoelen en kraakpandachtige flats, waar werkloosheid hoogtij viert en de helft van de bewoners van een uitkering of een minimuminkomen leeft. De mentaliteit is er een van grote uitzichtloosheid. Hier zit niemand op het zoveelste Marshallplan van de minister-president te wachten. Hier probeert iedereen te overleven. De personages zijn stuk voor stuk marginalen met een haperende opvoeding, een gebrekkige opleiding en nauwelijks gezonde voorbeelden om zich een beeld te vormen van hoe het anders ook kan. L'Enfant krijgt bijgevolg overwegend donkere en grauwe kleuren. Vooral de decors zijn deprimerend van uitzicht, tijdloos ook, want de situatie in het Waalse industriebekken is al decennialang weinig hoopgevend. Af en toe verschijnt er wat kleur in de garderobe van de personages, maar altijd met mondjesmaat. De cameraman hanteert de camera vaak van op de schouder. Het geeft de film een documentaireachtig uitzicht en een grote directheid. Deze werkwijze bepaalt de kwaliteit van het licht en de geluidsopnamen, maar ze is uitermate effectief. De geluidstrack staat in stereo en in 5.1, maar heel veel apart geluid valt er niet te beluisteren in deze film. Dat is al even uitgekleed als de filmbeelden zelf.



EXTRA'S
De dvd bevat de Originele Bioscooptrailer en nog een aantal Andere Trailers uit het aanbod van Cinéart.

CONCLUSIE
L'Enfant van de gebroeders Dardenne is geen hartverwarmende film. Z'n bekroning met de Palme d'Or staat in schril contrast tot het alom bekende mondaine en geldverslindende karakter van het Filmfestival van Cannes. L'Enfant vertelt een verhaal over de schaduwkanten van onze maatschappij. De sfeer is bedrukt en donker, ondanks de sporadische speelse scènes waarin de beide hoofdpersonages heel even verwikkeld raken, want het zijn nog kinderen, behept met de ondeugden van een meersporige maatschappij. Afkeer en verontwaardiging, maar ook ontroering om de zorg waarmee het piepjonge meisje haar baby omringt, ze krijgen allemaal een plaatsje in deze weerspannige en bijzondere film.