DOCUMENTAIRE
Elke middag om 16.00 uur zwaaien de deuren van bioscoop Bellaría in de Museumstrasse in Wenen, net achter het Volkstheater, open en stromen de toeschouwers toe om er naar hun geliefde UFA-films uit de periode 1932-1945 te kijken, de naziperiode, jawel, maar het zijn vooral tijdloze romantische komedies met titels als Rosen In Tirol en Es War Eine Rauschende Ballnacht met in de hoofdrollen grote Duitse vooroorlogse sterren als Zara Leander, Johannes Heesters, Willi Gorst, Paul Hörbiger, Heinz Rühmann en Karl Schönböck die de bejaarde mannen en vrouwen naar binnenlokken. Zonder morren leggen ze elke dag 55 Shilling (4 euro) voor de neus van het meisje aan de kassa, geld dat sommigen moeizaam hebben uitgespaard door zuinig en inventief te winkelen, want de meesten hebben maar een klein pensioentje dat weinig ruimte laat voor luxe.

De oude bioscoopzaal Bellaría is de plek waar hun dromen worden waargemaakt. In z'n oude versleten fauteuilles zakken ze weg voor een uurtje ouderwetse nostalgie. Ver van de harde realiteit buiten laten ze zich hier meeslepen door de magie van films die vaak zo oud zijn als zijzelf, of die ze ooit als kind zagen, met hun moeder, in dezelfde zaal, meer dan een halve eeuw geleden. In de Bellaría dromen ze weg naar vroeger, toen films nog braaf en naïef waren. Tegenwoordig tonen ze nog alleen Tsching-Bumm en naaktheid, zegt Barones Lips von Lipstrill, een voormalige zangeres en variétédanseres met afkeer in haar stem, en dat interesseert me niet, voegt ze er schamper aan toe. Zo denken de meeste bezoekers van de Bellaría er trouwens over. Zo ook Ernst Weizmann, de man met de Woody Allen-look, een voormalig revueartiest die in de jaren vijftig grote naambekendheid genoot met een travestieact en meer dan tien jaar in de innercircle van Zara Leander meedraaide. Zijn leven staat helemaal in het teken van het verleden en hij bewaart de oude foto's van zijn diva's en adonissen als relikwieën, net zoals de prullaria van zijn moeder, waarover hij geen kwaad woord wil horen. Een oude bibliotheekarchivaris krijgt de tranen nog in de ogen als hij aan die ene scène met Zara Leander denkt waarin ze door haar vader wordt gedwongen om te trouwen met de man van zijn keuze. Als je het niet doet, verlaat een van ons beiden deze kamer niet levend, zegt de vader met verheven stem. De dochter wijst zijn voorstel radicaal af. De oude man grijpt naar zijn wapen, maar krijgt een dodelijke hartaanval vooraleer hij de haan kan overhalen. Dat een vader zich zo kan opofferen, snottert de archivaris in tranen, dat vind ik zo mooi...



Regisseur Douglas Wolfsperger heeft met Bellaría een kleine diamant gemaakt. Wat makkelijk een ontluisterend portret had kunnen worden van een stel halfseniele oudjes, krijgt door de voorzichtige en respectvolle aanpak een aureooltje en wordt in de loop van anderhalf uur een aandoenlijke documentaire over bejaarde medeburgers die teruggrijpen naar datgene wat ze vertrouwen inboezemt en vastigheid biedt. Het zijn stuk voor stuk mensen die afgesneden zijn van de realiteit omdat het heden ze niet gelukkig (meer) maakt en ze aan het leven in het verleden zoveel meer (valse) zekerheid en warmte overhouden. Vera Benda, een kopie van onze eigen Rosa Vermeulen, is ondertussen weduwe geworden en ze is gelukkig zo, want haar man was niet meteen een bron van veel vriendschap en genegenheid. Ze koopt alleen voedsel in blik en toont het met enige fierheid, want zo houdt ze genoeg over om elke middag naar de Bellaría te gaan waar ze de dialogen van haar lievelingsfilms kan meezeggen en de liedjes meeneuriën, want ze heeft de films allemaal vele keren gezien. Heinrich Mosch, al meer dan 50 jaar dé filmoperateur van de Bellaría, kent ze allemaal en hij is net zoals de toeschouwers elke dag op post. Thuis heeft hij een ouderwetse massagemachine voor zijn armen en schouders, want op z'n 79ste heeft hij last van artritis vanwege de zware filmrollen die hij om de zoveel minuten moet veranderen. Door een slepende ziekte is hij al vele jaren impotent, maar hij praat wel voortdurend over seks en hij heeft een originele uitleg over het verschil qua seksuele appetijt tussen mannen en vrouwen: mannen gingen jagen en vrouwen bleven in het hol, filosofeert hij, die waren dus minder in de zon.

Hoogtepunt van het jaar in de Bellaría is de handtekeningensessie van de 91-jarige Karl Schönböck, de Duitse Clark Gable zeg maar en de favoriet van alle filmliefhebbers. Als opgewonden kinderen staan ze in de rij voor een handgetekende foto die ze zelf hebben meegebracht. Schönböck weet niet wat hem overkomt, of toch, want als de Tenbuss-tweeling voor zijn tafel verschijnt, kan hij niet snel genoeg de vooroorlogse bioscoopzaal uit zijn. Margaret en Christel Tenbuss, allebei bejaard, maar nog mét pony alsof ze 18 zijn, komen speciaal uit München om het eerbetoon aan Karl Schönböck mee te maken. In de voormiddag hebben ze bloemen afgegeven bij een andere vooroorlogse filmster, Marika Rökk, ondertussen 85 jaar oud, maar de vedette gaf niet thuis en liet haar huishoudster de twee vrouwen wandelen sturen. Karl Schönböck komt er minder goed vanaf, want als de tweeling hem in het vizier krijgt, laten ze hem niet meer met rust, bedelven hem onder een berg complimentjes, helpen hem in zijn jas en geven zelfs de indruk hem tot bij de tramhalte te zullen volgen. Films en filmvedetten van vóór de oorlog slorpen al hun aandacht op en ondertussen zijn ze zelf filmstars geworden: regisseur Niko von Glasow gaf ze in 2004 een bescheiden rolletje in zijn Edelweisspiraten, nadat hij Margaret en Christel in de bioscoopversie van Bellaría aan het werk zag. Het kan verkeren, zei Bredero.



Over het verleden zelf vertellen de Bellaría-bezoekers weinig. De oorlog, de ontbering, de geallieerde verwoestingen, de vluchtelingen en het lot van de Joden, het ontbreekt in hun conversatie. Heel af en toe alluderen ze op Haider, op het feit dat hún stars geen buitenlanders waren, want díe hebben de moderne cinema verknoeid, aldus een oudere man die meent dat de mannen van vroege echte mannen waren, in een tijd toen militairen nog respectvol werden behandeld. Alleen Heinrich Mosch, de filmoperateur, herinnert zich de tijd van de Wochenschau en de propagandafilms, waarin niet altijd de waarheid verteld werd.

In Bellaría – So lange Wir Leben! scheert Douglas Wolfsperger rakelings langs de problematiek van het ouder worden, de zucht naar vroeger en het verlangen om zich te verbergen in nostalgie en valse zekerheden. De personages die hij opvoert hebben het verleden op hun eigen specifieke manier gefilterd en herleid tot een mooie zwart-witwereld die ze kennen en waarin ze voor zichzelf een zinvolle plaats hebben gecreëerd, ver weg van de problemen van de moderne tijd waarmee ze nog nauwelijks voeling hebben. Wanneer Wolfspergers camera ze in het donker van de Bellaría bespiedt, ziet de toeschouwer gelukkige mensjes die een traan wegpinken of die met kinderlijke onschuld en veel ontzag naar de helden uit hun jeugd kijken. In de loop van het draaiproces vergeten ze hun aanvankelijke aarzeling ten opzicht van de man met de camera en vertellen hem beetje bij beetje wat hun roert en emotioneert, wat de motivering is van hun aparte gedrag. De toeschouwer kijkt met verwondering en vertedering naar Bellaría, maar evenzeer met medelijden, want hoewel niet gespeend van grappige en hilarische momenten, toont Douglas Wolfspergers documentaire ook de zieligheid, de vereenzaming en het isolement van de Bellaría-oudjes.



BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit van deze documentaire is in orde, ondanks te tekortkomingen door onvoorziene omstandigheden en slechte belichtingsmogelijkheden in de Bellaría. Maar het komt de nostalgie en het gevoel van authenticiteit ten goede. Een woord van lof ook voor de prachtige montage van Götz Schuberth. Het geluid staat in stereo 2.0. De stemmen klinken over het algemeen goed en worden ondersteund door een heel erg toepasselijke soundtrack van Hans-Jürgen Buchner die in Duitsland vooral bekendheid geniet als componist van muziek voor tv-series. Jammer genoeg is er geen Nederlandse ondertiteling beschikbaar van de krakende oudjes die zich uiteraard in hun sas voelen in hun sappig Weense dialect. Bellaría is een Duitse release die door de dvd-verdelers in de Benelux nog niet ontdekt is.

EXTRA'S
Een massa extra's op deze dvd, maar jammer genoeg geen Making Of, geen Verwijderde Scènes en geen Gesprek met de Regisseur. Het heeft allicht te maken met budgettaire beperkingen en de wetenschap dat van dit product geen tienduizend exemplaren over de toonbank gaan. Wat krijgt u dan wel? Een Slideshow, zijnde een reeks stills uit de film, een aantal tekstschermen met de Biografie van de regisseur en de samenvatting van een gesprek met de Regisseur over zijn Documentaire Film, een tekstscherm met Kritieken in de Pers naar aanleiding van de première van Bellaría in Wenen en uiteraard ook de Originele Bioscooptrailer, de gewonnen Prijzen (tekstscherm) en een opsomming van de Festivals waar de documentaire is vertoond (tekstscherm). Voorts een gefilmd verslag van de bekroning van Bellaría tijdens de Beierse Filmprijsuitreiking waar regisseur Douglas Wolfsperger de prijs voor de Beste Documentaire in ontvangst mocht nemen en om af te sluiten een aantal Andere Trailers uit het aanbod van Edition Salzgeber waaronder een portret van Kurt Weill, Marlene Dietrich en een documentaire over de afbraak van de W.O.II-bunkers in Berlijn.



CONCLUSIE
Bellaría – So Lange Wir Leben! van de Duitse regisseur Douglas Wolfsperger is een nostalgisch pareltje over een aantal overjarige oudjes die elke dag naar hun lievelingsbioscoop in hartje Wenen trekken om voor even te ontsnappen uit de realiteit en zich te goed te doen aan de films en de filmsterren uit hun jeugd. Ze komen er al decennialang. De teksten kennen ze inmiddels uit het hoofd en de schlagers neuriën ze binnensmonds voorzichtig mee. Hun gerimpelde gezichtjes klaren op bij zoveel moois en bij de finale – zedige – kus pinken de dametjes steels een traantje weg. Bellaría is een ontroerend, aandoenlijk en bijzonder grappig portret van een stel onverbeterlijke bejaarde filmfanaten.

Bellaría – So Lange Wir Leben! vindt u wellicht niet in uw vertrouwde dvd-zaak. U kan zich tot onze welwillende sponsors wenden (zie onze homepage) of tot een Duitse of Oostenrijkse dvd-retailer of het Internet.