FILM
Voor The Good German strijkt Ocean's-regisseur Steven Soderbergh in Berlijn neer anno 1945, net na de val van het regime. Met weinig technische middelen en geïnspireerd door de stijl van Amerikaanse zwart-witfilms uit de jaren '40, tekent hij het portret van een bezette stad en de moeilijke leefomstandigheden van haar inwoners, getraumatiseerd door de vernietigende bombardementen van het eindoffensief, schuldig aan actieve of passieve medeplichtigheid en vechtend tegen de armoede die alom tegenwoordig is. Berlijn ligt in puin en administratief is de stad opgedeeld in vier bezettingszones. De Russen, zwaar getroffen door Hitlers invasieoorlog, ontmantelen fabrieken en spoorwegcomplexen en nemen het materiaal mee naar Moskou als betaling voor de aangerichte schade op het thuisfront. Geschrokken door de Amerikaanse atoombommen op Japan, doen ze er alles aan om Duitse ingenieurs in handen te krijgen voor de uitbouw van een eigen nucleaire industrie. De Amerikanen, met een aanzienlijke vertraging in Berlijn gearriveerd, zijn vooral bezig met de voorbereidingen van de processen tegen nazi-misdadigers en proberen op discrete manier zoveel mogelijk Duitse wetenschappers en hooggekwalificeerd personeel uit de handen van de nieuwe vijand te redden. Tegen die achtergrond arriveert legerkapitein Jacob Geismer (George Clooney) in de Duitse hoofdstad om er als journalist verslag uit te brengen over de onderhandelingen op de Conferentie van Potsdam - in de Russische bezettingszone – waar Josif Stalin (U.S.S.R.), Harry Truman (U.S.A.) en Winston Churchill (G.B.) elkaar ontmoeten om afspraken te maken over de toekomst van Duitsland.

Geismer is bij het uitbreken van de oorlog naar de VS teruggekeerd en heeft in Berlijn zijn medewerkster en minnares Lena Brandt (Cate Blanchett) achtergelaten. Van zijn tijdelijke verblijf in de Duitse hoofdstad wil hij gebruik maken om de jonge vrouw op te zoeken. Tot zijn verbazing heeft de jonge chauffeur Patrick Tully (Tobey Maguire) die hem door het Amerikaanse leger ter beschikking wordt gesteld, een verhouding met Lena. Is dat toeval of wordt er een spelletje gespeeld? Geismer krijgt de tijd niet om het tot op het bot uit te zoeken, want op een avond, niet lang na hun kennismaking en een kort handgemeen, vissen Russische grenswachten Tully’s lijk uit de rivier met 50.000 DM op zak. Geismer vraagt Lena om uitleg, want was zij niet de laatste persoon die met Tully was gezien? De jonge Duitse beweert van niets te weten en wanneer Geismer haar aan de tand voelt over haar echtgenoot die blijkbaar de interesse heeft gewekt van Tully, de Russen én de Amerikanen, vertelt ze hem dat Emile Brandt zes maanden eerder als SS-er is gesneuveld. Bovendien is ze niet echt opgetogen met de aanwezigheid van haar voormalige minnaar in Berlijn: je was beter niet teruggekomen, Jacob, zegt ze terwijl ze hem dreigend een revolver tegen de buik drukt.

[spoilers]Geismer geeft evenwel niet af. Hij voelt zich schuldig. Na de intocht van de Russen is Lena Brandt zoals de meeste vrouwen en jonge meisjes in het oosten van Duitsland meermaals verkracht. Om te overleven is ze in de prostitutie gestapt. Pas op met Lena, waarschuwt haar vriendin Hannelore (Robin Weigert) de Amerikaan, ze kan best een ziekte hebben. Jacob Geismer is het evenwel niet in de eerste plaats om seks te doen, hij wil Lena helpen om uit Duitsland weg te komen, want dat wil ze zelf bovenal. Navraag bij zijn Amerikaanse broodheren leert Geismer dat er een dossier over Lena is aangelegd wegens activiteiten tijdens het nazi-regime. Omdat Lena ook daarover zwijgzaam is en de zaak afdoet als onbelangrijk, maar wellicht de kans loopt opgepakt te worden, brengt Geismer haar onder op een geheim adres. Ondertussen ontdekt hij dat de vermoorde Patrick Tully een duistere deal had gesloten met de Russen ter waarde van 200.000 DM en hem, Jacob Geismer, tegelijk voor zijn Amerikaanse bazen diende te bespioneren: beide kampen zijn opzoek naar de – volgens Lena – overleden Emile Brandt. Geismers snuffelwerk komt zijn eigen hiërarchische meerderen slecht uit, want klaarblijkelijk zijn noch Tully, noch Brandt het onderwerp van hun belangstelling, maar degene die verantwoordelijkheid was voor de ontwikkeling van de zeer geheime en gesofistikeerde Duitse wapentechnologie tijdens de nazi-tijd.

Steven Soderbergh vertelt het verhaal over The Good German achtereenvolgens vanuit het standpunt van Patrick Tully, Jacob Geismer en tenslotte Lena Brandt. Dat maakt het voor de kijker niet makkelijk om het verhaal te volgen en grip te krijgen op de karakters. Tully is dood vooraleer we zijn bedoelingen min of meer leren kennen en Jacob Geismer blijft tot op het einde van de film een buitenstaander die de gebeurtenissen vaststelt, maar er weinig of geen vat op heeft. George Clooney krijgt nauwelijks de kans om zijn personage diepgang te geven. Zijn rol als Jacob Geismer staat voortdurend in de schaduw van de centrale verhaal lijn en de vele zijdelingse anekdotes die de regisseur inlast om de bijzondere overlevingsomstandigheden in het naoorlogse Berlijn in beeld te brengen. Hetzelfde geldt voor Cate Blanchett die door Soderbergh in een geheimzinnige en gesloten rol wordt gehesen en die evenmin uitnodigt tot inleving. Zij is de koele en afstandelijke feniks, een kruising tussen Greta Garbo en Marlène Dietrich, mondain ondanks haar bittere armoede, gevoelloos en berekend. Maar wellicht ligt het grootste manco van The Good German in de historische context die niet alleen zeer ingewikkeld, maar bovendien grotendeels onbekend is bij het hedendaags publiek en die Soderbergh nauwelijks uitlegt. Wie zegt de naam Werner von Braun nog iets, wie kan er zich een gezicht bij voor de geest halen en een internationaal gezaghebbende autoriteit bij voorstellen en wie weet nog dat diezelfde Werner von Braun zowat op z'n eentje de vader is van het complete Amerikaanse ruimteprogramma tot en met de Spaceshuttle?[/spoilers]

The Good German is een film noir naar klassieke voorbeelden. Ondanks de mankementen is het een technisch goedgemaakte en inhoudelijk spannende thriller. Wie in staat is het verhaal van a tot z te volgen wordt beslist tot in de laatste minuut aan het tv-scherm gekluisterd, want Steven Soderbergh weet hoe hij een spannend verhaal moet vertellen, af en toe en stipje van de sluier oplichtend en ondertussen de geheimzinnigheid onverminderd opvoerend.

BEELD EN GELUID
Voor het draaien van deze film heeft Steven Soderbergh een beroep gedaan op technieken en camera’s die in de jaren '40 beschikbaar waren. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat The Good German eruit ziet als een kruising tussen The Third Man van Carol Reed (Wenen anno 1949) en The Maltese Falcon (1941) van John Huston. Soderbergh ensceneert hetzelfde spel van licht en donker, van licht en tegenlicht, met fel en haast verblindend wit en echt zwart, waardoor het contrast met het newsreel-materiaal nauwelijks opvalt, behalve dat dit laatste soms iets waziger en korreliger is van kwaliteit, maar waardoor het verschil tussen fictief en niet-fictief materiaal altijd zichtbaar blijft. De bij momenten aparte camerastandpunten staan volledig in functie van de spanning en de dreiging die wel degelijk aanwezig zijn en die jammer genoeg bij de release van de film door de meeste critici over het hoofd werden gezien of niet onderkend. De transfer is zo goed als perfect. Voor de bioscooprelease werd een versie in de verhouding 1.66 gebruikt, voor de dvd koos Soderbergh voor een 1.33-uitvoering zoals die in de jaren veertig gebruikelijk was. Uiteraard is daar rekening mee gehouden bij de opnamen en op geen enkel moment krijg je als kijker het gevoel wat te missen door de ontbrekende stroken links en rechts. Het newsreel-materiaal laat zich bovendien perfect integreren bij deze verhouding.
Het geluid is direct opgenomen zoals dat zestig jaar geleden het geval was met ouderwetse boommicrofoons. Die geven een heel ander resultaat dan wat we vandaag gewend zijn: opvallend luide voetstappen, krakende deuren, piepende fietswielen, etc., allemaal heel normaal toen, maar tegenwoordig systematisch vervangen door nasynchronisatie. De filmscore is lekker ouderwets met dikke lagen strijkers, helemaal in de sfeer van die nostalgische zwart-witfilms uit opa's tijd.

EXTRA'S
De dvd bevat geen extra's.

CONCLUSIE
The Good German is inhoudelijk geen perfecte film. Toch is hij door de internationale kritiek harder aangepakt dan nodig. Steven Soderbergh is origineel qua technische aanpak en levert een thriller af die voldoende werkt om hem hierbij warm aan te bevelen. De karakters blijven een beetje vaag en op afstand, maar het verhaal zelf blijft overeind, met voldoende spanning en geheimzinnigheid om de liefhebbers van dit genre over de streep te trekken.