FILM
Voor buitenlandse regisseurs is de overstap naar Hollywood niet eenvoudig. Je hebt er die proberen maar er nooit geraken (Erik Van Looy), die enkel de verkeerde projecten toegewezen krijgen (Christophe Gans) en uiteindelijk degenen die hun talent uit anderstalige films ook naar succes in dé filmstad bij uitstek weten te vertalen. Een van de meest prominente namen uit die laatste categorie is zonder twijfel de Deen Lasse Hallström. Nadat hij in 1987 twee Oscarnominaties kreeg voor My Life As A Dog verkastte de filmmaker naar de Amerikaanse westkust om er circa iedere twee jaar een nieuwe prent uit te brengen. Dat leverde nog een stel Oscarnominaties op én enkele bona fide hits, maar door de switch naar het Amerikaanse systeem verloor Hallström wel een belangrijke troef. Zijn vermogen om comedy en tragedie naadloos in elkaar te laten overlopen maakte immers in films als Chocolat of An Unfinished Life plaats voor sentiment van het meest misselijke soort. Daarom ook is The Hoax, zijn recentste exploot, zo’n aangename verrassing. Want hierin heeft de kundige Deen de juiste tragikomische mix eindelijk weer te pakken.

Het aangenaam gedetailleerde scenario van William Wheeler is een adaptatie van het gelijknamige non-fictieboek van Clifford Irving. De naam is een beetje in de vergetelheid geraakt, maar begin jaren zeventig haalde deze onsuccesvolle schrijver de cover van Time Magazine als de 'zwendelaar van het jaar'. Zijn zonde? Hij had in een poging zijn carrière te redden een grote uitgeverij wijsgemaakt dat de excentrieke miljonair Howard Hughes (de Aviator) hem had uitverkoren om zijn autobiografie neer te pennen. Gestaafd met vervalste, handgeschreven briefjes en gebracht met een stevige dosis duimzuigerij trapte de uitgeverij erin. Naarmate het boek vordert – zo toont The Hoax - wordt het voor Irving en zijn partner in crime echter steeds moeilijker het wijdvertakte web van leugens vol te houden zonder ontmaskerd te worden. Bovendien krijgt paranoia Irving in zijn greep wanneer hij bezwarend materiaal in handen krijgt dat Hughes linkt aan een ongure lening aan de zittende president Nixon.

De premisse van The Hoax is puur goud. Het soort materiaal dat zo ongewoon en intrigerend in elkaar steekt dat geen fictieschrijver het zou durven verzinnen. Die verdienste moeten we dan ook bij Clifford Irving en zijn doorgedreven leugens leggen. Maar zonder het uitstekende adaptatiewerk van scenarist Wheeler had dat niet per se een goede film opgeleverd. Wheeler excelleert in het geloofwaardig maken van de meest vergezochte situaties via een afgemeten gebruik van humor. Van nature is The Hoax immers een dramatisch verhaal, met personages die zwaar door de mangel gehaald worden en kampen met gevoelens die tragische implicaties kunnen hebben. Maar de humor maakt het allemaal makkelijker verteerbaar. De prent voelt dan ook aan als een typische 'heist'-film, waarbij de kraak of roof vervangen zijn door een minder tastbaar maar daarom niet minder aangename buit.



Die lichte sfeer wordt nog versterkt door de fantastische cast, die volledig opgaat in het verhaal. Richard Gere zet in de hoofdrol een van zijn allerbeste performances neer. Hij portretteert Irving niet enkel als een opportunist, maar als een pathologische leugenaar, die liever gelooft in de goede afloop van een in wezen onzinnig plan dan de realiteit te aanvaarden. Dat klinkt zwaarwichtig, maar zoals gespeeld door Gere komt er steeds een kwinkslag om de hoek kijken, waardor je als kijker meteen je wagentje aan zijn personage hangt. Prachtig tegenwerk krijgt Gere van zijn partner in crime Alfred Molina. Diens literaire researcher heeft waarschijnlijk de beste dialogen en handelingen van de film en zorgt voor extra comic relief in scènes waarin de spanning te snijden is. Marcia Gay Harden is echter minder op dreef als Gere’s vrouw, deels omdat haar karakter zo geschreven is, deels omwille van een weinig overtuigend Europees accent. Julie Delpy's minnares is een beetje op drift in de plot, maar Stanley Tucci is voortreffelijk als altijd als de wantrouwige eigenaar van de uitgeverij. Kort draaft bovendien ook Eli Wallach op, zelfs op zijn 91ste en in een kleine rol nog steeds een groots acteur.

The Hoax had met deze elementen puur een leuke komedie zonder veel denkwerk kunnen zijn, maar onder impuls van regisseur Hallströms gebruik van archiefmateriaal is de prent ook een reflectie op de vroege jaren zeventig geworden, meerbepaald op het beleid van Richard Nixon en de invloed die dat had op de huidige regering Bush. Dat maakt de cineast maar al te duidelijk als hij een oude nieuwsclip oprakelt waarin Nixon George Bush Sr. feliciteert met zijn verkiezing in de Senaat. De links die gelegd worden tussen het verhaal van Irving en de inbraak in het Watergatehotel intrigeren eveneens, hoewel de waarheid hierachter wel nooit volledig naar boven zal komen. Hallström omringt zich bovendien met een capabele crew, die de jaren zeventig met beperkte middelen levendig doet herrijzen en het tempo van de montage snedig houdt. De prent maakt veelal gebruik van populaire muziek op zijn soundtrack – 'Here Comes The Sun' vormt zelfs een soort leitmotiv – maar toch is het Carter Burwells frivole instrumentale thema dat het langst in het geheugen blijft hangen.

Hoewel deze film voor Hallström vast en zeker een terugkeer is naar zijn vroeger vorm, en het gebrek aan sentimentaliteit verfrissend is voor de Deen, laat hij de productie in de laatste dertig minuten nog bijna ontsporen. Hierin komt de groeiende paranoia van Clifford Irving immers naar voren en dat levert een aantal sequenties op die qua sfeer en aanpak nauwelijks te rijmen zijn met de toon van de rest van de film. Gelukkig is dit slechts een kleine smet op een voor het overige hoogst entertainende prent. En wie wil weten wat er met het manuscript voor die valse Hughesbiografie is gebeurd: Irving hoopt nog steeds het ooit gepubliceerd te krijgen. Ik hoop van harte dat hem dat lukt, want zoals een van de personages in de film terecht opmerkt: 'Enkel iemand van het niveau van Shakespeare zou een verhaal als dit uit zijn duim kunnen zuigen'.

BEELD EN GELUID
Bij het beoordelen van een intieme film als deze heb je als reviewer soms de neiging om van nature geen al te hoge scores te geven voor beeld en geluid, gewoon omdat er weinig epische scènes vol bravoure het scherm vullen. In die val ga ik hier echter niet vallen, want het beeld van The Hoax ziet er prima uit. Goede zwartniveaus, een lovenswaardig contrast en kleuren die perfect het gekozen, seventiesachtige palet weergeven. De aanwezigheid van een DTS-spoor is een milde verrassing, vooral omdat die track niet veel meer te bieden heeft dan de uitstekende Dolby 5.1-track. Ook aanwezig is een Dolby Surroundspoor.

EXTRA’S
De R1-versie van deze dvd zit tjokvol extra's, van een uitgebreide making-of tot audiocommentaren en reflecties op de ware feiten. Het is dus een grote teleurstelling op de Beneluxuitgave een zeer karige bonussectie aan te treffen. De Interviews (6 min.) met acteurs en regisseur zijn te kort om dieper in te gaan op de film dan wat promotionele trivia, terwijl de B-Roll geen twintig minuten duurt zoals de cover belooft, maar slechts drie. De Trailer (1 min.) is bovendien slechts een teaser.

CONCLUSIE
The Hoax is een heerlijke luchtige tragikomedie over een fascinerend, bijna vergeten stukje recente geschiedenis. Fijne vertolkingen, een goed uitgebalanceerd scenario en een Lasse Hallström in topvorm maken dit dan ook tot een van de aangenaamste verrassingen van het jaar tot nu toe. Beeld en geluid zijn daarenboven in prima conditie. Wel een rode kaart krijgt de release voor het niet overnemen van de overvloedige extra's van de R1-disk.