FILM
Die Weisse Rose van de Duitse regisseur Michael Verhoeven is de allereerste en nauwkeurige reconstructie van de activiteiten van de gelijknamige ondergrondse weerstandgroep van studenten aan de universiteit van München. Die sprak zich in de periode 1942-43 via vlugschriften uit tegen de nazidictatuur en riep op tot verzet tegen een systeem dat honderdduizenden Joden terechtstelde en minstens zoveel jonge Duitsers de dood in joeg in veldslagen in Rusland, Noord-Afrika en West-Europa. Verhoeven baseerde zich in hoge mate op het boek dat Inge Scholl kort na de feiten schreef over de veroordeling van haar oudere broer Hans en zus Sophie die kort daarop geguillotineerd werden. De Film Die Weisse Rose gaf de eerste aanzetten tot een hernieuwde belangstelling voor het lot van de leden van de verzetsgroepen tegen de nazi's tijdens W.O.II en luidde een nieuwe periode van wetenschappelijk onderzoek in naar hun activiteiten op Duits grondgebied. In 2005 verscheen Sophie Scholl - Die Letzten Tage, een film van Marc Rothemund op basis van nieuw bewijsmateriaal dat sinds de Val van de Muur (1989) aan het licht kwam na de publicatie van de Stasi-archieven. Dié film bevat o.a. een nauwkeurigere reconstructie van de ondervraging van Hans en Sophie Scholl, materiaal waarvan het bestaan ten tijde van de productie van Die Weisse Rose van Michael Verhoeven nog onbekend was.



Naast het boek van Inge Scholl verwerkte Michael Verhoeven materiaal uit gesprekken met vrienden, voormalige Weisse Rose-medestanders én de ouders van Hans en Sophie Scholl in zijn film. De aanpak was puur biografisch en Verhoeven deed er alles aan om sensatie en onnauwkeurigheden te vermijden: anno 1982 was de controverse omtrent de rol en het belang van de vaderlandse verzetsgroepen (o.a. ook de Keulse Edelweiss Piraten) nog groot. Verhoeven verwees in zijn film o.a. naar de contacten tussen Die Weisse Rose en de betrokkenen bij de mislukte coup tegen Hitler in Berlijn (1942) en hun leidende rol in de organisatie van een overkoepelend netwerk van verzetsgroepen in heel Duitsland, feiten die pas veel later zijn bewezen aan de hand van het Stasi-archiefmateriaal.

Het verhaal van Die Weisse Rose loopt grotendeels parallel met dat van de film Sophie Scholl, maar legt de nadruk op de beginperiode van de verzetsgroep: Alexander Schmorell (Oliver Siebert), een begaafd student geneeskunde en tevens een getalenteerd muzikant en zijn vriend Hans Scholl (Wulf Kessler), eveneens een student geneeskunde, stichtten Die Weisse Rose in de zomer van 1942. Zij konden al heel gauw rekenen op de steun en de hulp van Jürgen Wittenstein en Christoph Probst (Werner Stocker), vader van drie kinderen en Willi Graf (Ulrich Tukur) die om religieuze redenen weigerde toe te treden tot de Hitlerjugend. Hans woonde samen met zijn zusje Sophie (Lena Stolze), een biologie- en filosofiestudente. Eerder toevallig ontdekte zij het verband tussen de vlugschriften die ze op de universiteit vond en de leesgewoonten van haar broer Hans. Pas in een later stadium zou Sophie hand- en spandiensten leveren voor Die Weisse Rose. De allereerste vlugschriften van de beweging waren vrij onschuldig, pas later riepen ze openlijk op tot actief verzet tegen de nazi’s en tot sabotage. Heel belangrijk voor de verzetsgroep was de participatie van Kurt Huber (Martin Benrath), docent Filosofie en Psychologie aan de universiteit van München, die zijn medewerking verleende aan het vijfde vlugschrift, het zesde helemaal alleen schreef en die daarnaast ook voor wapens zorgde. In februari 1943 trokken Hans, Willi en Alexander erop uit om ’s nachts slogans als Weg met Hitler, Vrijheid en Hitler Massamoordernaar te schilderen op de muren in de Ludwigstrasse, de belangrijkste toegangsweg tot de universiteit, een gevaarlijke en riskante onderneming waarbij ze zich moesten beschermen tegen de naziknokploegen die op de loer lagen.

De beweging verstuurde in de loop van haar bestaan duizenden pamfletten naar universiteitsprofessoren, studenten en zelfs cafébazen om het gedachtegoed uit te dragen, eveneens een heikele onderneming wegens de overheidscontrole op briefomslagen, zegels en wit papier. Vooral Sophie Scholl bleek een essentiële schakel te zijn in het bemachtigen van deze noodzakelijke werkinstrumenten. Tijdens het leggen van pamfletten in de grote hall van de universiteit van München werden Hans en Sophie Scholl betrapt door de conciërge die er de nazitoezichthouder bijhaalde. Na een korte ondervraging voerde men broer en zus af naar de gevangenis. Een week later werden ze terechtgesteld: een waarschuwing voor de medestudenten aan de universiteit die eerder al betrokken waren bij een kleine opstand. Sophie was 21 en haar broer Hans 24 jaar oud.



Michael Verhoeven brengt het verhaal van Die Weisse Rose zonder fictieve of speculatieve toevoegingen. Het resultaat is een vrij authentieke en tegelijk zakelijk film met een maximum aan informatie over de activiteiten van de verzetsbeweging en het tragische lot van een aantal van haar belangrijke leden. Ondanks zijn goede bedoelingen oogstte de regisseur alleen maar kritiek en werd de film jarenlang verboden in de vestigingen van het Goethehaus in het buitenland en op Duitse middelbare scholen en mocht hij alleen na een grondige voorlichting getoond worden aan hogeschoolstudenten. Michael Verhoeven bleef niet bij de pakken zitten en confronteerde zijn tegenstanders: de bekrachtiging van de moord op Hans en Sophie Scholl door de Hoogste Duitse Rechtbank in 1943 noemde hij ondemocratisch en uitgevoerd onder druk van de nazipartij. Het Bundesgerechtshof weerlegde de kritiek van Verhoeven, maar onder druk van de nabestaanden van Die Weisse Rose wijdde de Bundestag (het Duitse parlement) in 1985 een speciale zitting aan de zaak en gaf Michael Verhoeven en zijn medestanders volmondig gelijk. Een heel vreemde situatie eigenlijk, want de leden van Die Weisse Rose en andere verzetsgroepen tegen de nazi's waren ondertussen bij het publiek al geruime tijd uitgegroeid tot Duitse helden.

BEELD EN GELUID
Verhoevens film is perfect gerestaureerd voor deze dvd-release, getuige het verschil met de korte fragmenten die in de extra's zijn verwerkt. Uiteraard is dit een beetje een donkere film, maar de kleurenbalans is helemaal hersteld, het overvloedige blauw weggewerkt en de schaduwen getemperd. Die Weisse Rose ziet er opnieuw aantrekkelijk en fris uit zoals bij de release 25 jaar geleden. Het geluid is zeer acceptabel van kwaliteit, met af en toe wat ruis. Over het algemeen is er sprake van een redelijke prestatie waarbij de muziek van Konstantin Wecker voor het nodige effect zorgt. Deze dvd is uitgegeven door ARTE, maar jammer genoeg alleen in Duitsland en Oostenrijk, waardoor ondertitels (ook Duitse voor gehoorgestoorden) ontbreken.



EXTRA'S
Bij de extra's vindt u een Originele Bioscooptrailer en een vrij lang Interview met Michael Verhoeven, gemaakt ter gelegenheid van de DVD-release in 2004 waarin hij het heeft over het boek van Inge Scholl, zijn gesprekken met nabestaanden, de wil om een authentiek en biografisch correct verhaal te brengen en zijn inzet om de veroordelingen van de leden van de verzetsgroepen tegen de nazi's ongedaan te maken. Voorts de Biografie van Michael Verhoeven (tekstschermen) en een overbodige Fotogalerij.

CONCLUSIE
Die Weisse Rose van regisseur Michael Verhoeven is vandaag minder controversieel dan 25 jaar geleden, want over de behandelde materie zijn ondertussen meer details aan het licht gekomen sinds de opening van de Oost-Duitse Stasi-archieven in 1989. Het verhaal vertoont veel overeenkomsten met Sophie Scholl – Die Letzten Tage en gunt ons tegelijk een blik op een aantal activiteiten van de verzetsbeweging die regisseur Marc Rothemund veel minder aan bod laat komen in zijn film.