SERIE
2063, 100 jaar na John Kennedy's speech waarin de voormalige Amerikaanse president het maanreisprogramma aankondigde. Nathan West (Morgan Weisser) en zijn vriendin Kylen (Amanda Douge) staan op het punt om te vertrekken naar Tellus, één van de nieuwe buitenaardse kolonies op een nieuwe wereld, wanneer ze van hun commandant te horen krijgen dat één van hen wegens overgewicht van de shuttle plaats moet maken voor een groep positief gediscrimineerde "Tanks", in vitro-geborenen die door de goegemeente als "minderwaardige schepsels" worden aanzien. Nathan is uiteindelijk degene die achterblijft, maar als troostprijs krijgt hij wel een aanbeveling voor een opleiding bij de luchtmacht. Daar ontmoet hij onder meer zijn toekomstige collega's Shane Vansen (Kristen Cloke), een weesmeisje wier ouders zijn omgekomen in de A.I.-oorlogen, Tank-recidivist Cooper Hawkes (Rodney Rowland), Vanesse Damphousse (Lanei Chapman) en Paul Wang (Joel de la Fuente); samen worden ze ingedeeld in de 58ste gevechtseenheid. Hun opleiding wordt echter versneld nadat blijkt dat de kolonies aangevallen worden door de Chigs, een oorlogszuchtig ras aliens. De volgende linie die de Chigs willen veroveren is de Aarde zelf en de jonge kadetten worden met niet zo heel veel opleiding achter de kiezen voor de leeuwen gegooid. Hun squadron wordt geleid door de harde maar eerlijke kolonel Tyrus Cassius McQueen (James Morrison), een veteraan die gediend heeft onder de legendarische Angry Angels van het 127ste, die jammer genoeg door de Chigs nagenoeg volledig zijn uitgemoord. Aan boord van de aanvalskruiser Saragota worden ze van de éne dag op de andere gedumpt in de keiharde logica van de oorlog, waar een mensenleven niets waard is.

Space: Above And Beyond was een geesteskind van X-Files-scenaristen Glen Morgan en James Wong, die van het Fox-netwerk krediet kregen om een eigen sf-serie op te starten. De reeks liep (weer eens) maar één seizoen, totdat de bazen van Fox de tijd nog maar eens rijp achtten om het contract voortijdig te beëindigen: in de laatste afgehaspelde aflevering wordt één hoofdpersonage gedood, twee anderen vermist, en een echt vervolg, zelfs geen miniserie of zo, zag ooit nog het daglicht. Ondanks de voortijdige stop heeft de reeks op negen maanden tijd een nogal loyale fanbasis weten op te bouwen. S:AAB heeft zeker wel wat mosterd gehaald bij Paul Verhoevens Starship Troopers, maar is een veel bravere, beslist minder gore variant. De militaire adrenalinepeptalk is nochtans krek dezelfde, vaak een opeenvolging van holle slogans over moed, trouw en zelfopoffering. De vijf piloten die we in deze reeks volgen, West, Vansen, Wang, Hawkes en Damphousse, zijn in elk geval niet zo'n macho's als Johnny Rico, en hun overste kolonel McQueen heeft nog tenminste al zijn ledematen. De kwaliteit van de afleveringen is nogal wisselvallig: geniale plotwendingen wisselen elkaar af met eerder duffe afleveringen waarbij het 58ste volgens het vaste stramien (1) naar een planeet reist, (2) er iets omver schiet, (3) de munitievoorraad/het eten schaars wordt, en (4) ze ternauwernood worden geëxtraheerd. De rode draden die door het verhaal lopen, zijn een opeenvolging van archetypische sciencefiction- en militaire situaties, muiterij, insubordinatie, de eenzame piloot die toch zijn ding doet tegen de bevelen van de oversten in maar daar achteraf nog een bedankje voor krijgt omdat hij toch juist heeft gehandeld; stealth-missies, waarbij als het verkeerd gaat de oversten duidelijk hebben afgesproken dat ze hen niet kennen en onmogelijk hulp kunnen bieden...

Het duurt niet lang vooraleer we ontdekken dat de officier van het 58ste, kolonel McQueen, zelf ooit een Tank was die vooral door zijn morele op Spartaanse leest geschoeide leven aanzien heeft weten te verwerven, een aanzien dat hij in zijn jeugd net heeft aangeleerd doordat hij als Tank altijd gepest en uitgesloten werd. De wereld heeft zelfs de eigen variant van de Clone Wars achter de rug: nadat een opstand tegen A.I.'s, voorspelbaar dolgedraaide cybernetische entiteiten die een menscomplex hebben, werden er massaal Invitro's gekweekt die tenimste wél menselijk waren en daarom uitermate geschikt als horig kanonnenvlees om een oorlog te voeren tegen de A.I.'s. Hun overwinning betekende ook echter het begin van een emancipatiebeweging van de Invitro's, die in het begin van de reeks nog zeker niet helemaal overal zonder slag of stoot worden geaccepteerd als volwaardige burgers.

De voorgeschiedenis is wel goed en met zorg samengesteld, alhoewel het soms geen kwaad had gekund om wat meer te tonen van de kolonisatie van de exoplaneten. Uitschieters zijn de dubbelaflevering Never No More/The Angriest Angel waarin het squadron een legendarische Chig-piloot moet neerhalen, Mutiny waarin een pijnlijke etnische breuklijn tussen gewone mensen en Invitro's duidelijk wordt en de slotafleveringen And If They Lay Us Down To Rest/Tell Our Moms We Done Our Best waarin op de valreep toch eindelijk eens wat informatie over de anders zo alomtegenwoordige maar weinig gedetailleerde vijand uitlekt. Het is uiterst jammer dat de serie geen echt goed einde is gegund, net wanneer de rode draden zoals de Operation Roundhammer - het intergalactische equivalent van D-Day - een beetje aan impact winnen is het voorgoed met S:AAB gedaan. Een diepzinnig drama als de recente Battlestar Galactica-reïncarnatie is dit niet, maar er is voldoende moeite gestopt in de uitwerking van de personages, de verhaallijnen en de speciale effecten om toch over de hele lijn de show te laten appreciëren zoals hij is.

AFLEVERINGEN
Disk 1 kant A:
1. Pilot (dubbelaflevering)
Een aanval van de aliens op de buitenposten Tellus en Vesta van de Aarde maakt een totale mobilisatie noodzakelijk. De kadetten van het 58ste worden tijdens hun opleiding als verkenners uitgestuurd om een vitale communicatierobot op Mars te repareren. Daar komt het tot een gewelddadig treffen met een neergestorte buitenaardse verkenner. In het schip dat de kadetten weten te bergen zit een gedetailleerd plan voor een nakend offensief tegen de Aarde. Maar is de informatie betrouwbaar of daar bewust geplant?

2. The Farthest Man From Home
Een search- & rescuemissie vindt van de Tellus-kolonie nog welgeteld één overlevende (French Stewart), die onmiddellijk bij zijn terugkomst op de Saragota onder quarantaine wordt geplaatst. Wanneer Nathan hoort dat er mogelijk nog overlevende kolonisten zijn, trekt hij er op zijn eentje op uit om uit te zoeken of Kylen nog leeft. Dat hij daarbij grootse insubordinatie pleegt, op het randje van desertie, daar veegt hij zijn broek aan. Shane en Cooper reizen hem achterna.

3. The Dark Side Of The Sun
Shane wordt geplaagd door nachtmerries waarin ze Silicaten, androïde soldaten uit de A.I.-oorlogen, haar ouders ziet vermoorden. Wanneer het 58ste een bewakingsopdracht krijgt om op de komeet Bunuel, waar voor het leger essentieel heliumgas wordt gewonnen, wordt het complex onder de voet gelopen door een A.I.-commando onder leiding van Felicity OH 519 (Kimberly Patton), dat de mijn wil plunderen om het helium aan de Chigs te verkopen. Shane neemt zich voor om de overweldigers uit te roeien...

Disk 1 kant B:
4. Mutiny
Het 58ste krijgt een lift van een cargoschip, de SS MacArthur, dat onder meer een lading ongeboren Invitro's vervoert. Wanneer de kapitein, Lewelyn (Tony Amendola) tegen beter weten in tussen twee sterren met veel zonne-uitbarstingen vliegt, valt de reactor op het schip uit door toedoen van een vijandelijk Chig-schip. Om de wapens te kunnen activeren moet de energie omgeleid worden van één van de laadcompartimenten, wat als praktisch gevolg heeft dat de life support van de Invitro's moet worden afgesloten; het alternatief is dat het hele schip door de Chig naar kingdom come wordt geblazen. Het grondpersoneel van de MacArthur, zelf allemaal Tanks, nemen dit niet langer en slaan aan het muiten. Cooper weet niet of hij als Invitro de kant van de muiters moet kiezen of trouw moet blijven aan het commando.

5. Ray Butts
De Saragota pikt de chagrijnige commandant Ray Butts (Steve Rankin) op die door de ruimte zweeft in een net niet doorzeefd ruimteschip. Butts heeft papieren van het Opperste Comando op zak, waardoor hij in feite iedereen in rang passeert. In die hoedanigheid eist hij het commando van het 58ste op voor een geheime missie op een Chig-planeet. Met zijn morbide ingesteldheid lijkt het echter alsof hij een zelfmoordmissie van plan is.

Disk 2 kant A:
6. Eyes
Alle verloven van het 58ste worden ingetrokken wanneer de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Chartwell (Bill Hunter), wordt vermoord. Het 58ste krijgt de opdracht om de twee voornaamste kandidaten voor zijn opvolging te bewaken: de Franse lul Nicholas Chaput (Goerge DelHoyo) en de blinde, meelijwekkende Diane Hayden (Harriet Sansom Harris). Omdat Chartwell door een Tank is vermoord en Chaput niet echt een voorstander voor gelijkberechtiging van Invitro's is, worden de beveiligingsmaatregelen opgeschroefd en zowel kolonel McQueen als Cooper Hawkes moeten een vernederende loyaliteitstest ondergaan. West krijgt bovendien te horen dat Hayden, als voorzitster van de raad van bestuur van AeroTech, moet geweten hebben dat de kolonies op Vesta en Tellus bedreigd waren...

7. The Enemy
Een herbevoorradingsopdracht op een onherbergzame planeet wordt een hele klus voor het 58ste. Nadat ze nog op het nippertje aan het spervuur van een krankzinnige marinier (Bob Koherr) kunnen ontkomen, worden ze blootgesteld aan een nieuwsoortig Chig-wapen dat een zeer extreme paranoia opwekt.

Disk 2 kant B:
8. Hostile Visit (1)
De Saragota kan een relatief onbeschadigd Chig-schip bergen. Sewell (Michael Mantell) en zijn AeroTech-personeel wil het toestel tot het laatste schroefje uit elkaar halen om zoveel mogelijk over de technologie van de Chigs te leren. Kolonel McQueen heeft echter een ander idee: omdat de origine van het schip in de boordcomputer staat opgetekend, moet het een koud kunstje zijn om het schip terug te sturen en de basis van de nietsvermoedende Chigs naar het stenen tijdperk te bombarderen. Gesteld dat de crew uiteraard op tijd kan uitvissen hoe het schip bestuurd wordt, liefst voordat het lanceervenster verstrijkt. De missie heeft bovendien het signatuur van een zelfmoordmissie.

9. Choice Or Chance (2)
De reddingscapsule met het 58ste is neergestort op Cerus. Kolonel McQueen en Hawkes kunnen zichzelf in veiligheid brengen, maar de vier anderen worden door AI's die voor de Chigs werken, gevangen genomen en gedeporteerd naar een Chig-strafkamp. Terwijl Wang stevig onder handen genomen wordt door een AI, Elroy EL (Doug Hutchinson), en Shane en Vanessa voor een luguber dilemma worden geplaatst, ontmoet West in het kamp een oude bekende die hij nooit verwachtte levend terug te zien: Kylen. Allemaal té toevallig...

Disk 3 kant A:
10. Stay With The Dead
Nathan wordt als enige overlevende opgepikt tijdens een reddingsmanoeuver waarbij het 58ste de overlevenden van het 61ste moest extraheren, maar waar klaarblijkelijk niemand levend is uitgekomen. Omdat West zo halsstarrig vasthoudt aan de bewering dat zijn medesoldaten nog leven, meent zijn behandelende arts, dr Kanellos (Steven Anderson), dat hij een trauma hem zal blijven geplaagd tenzij chirurgisch dat deel van zijn herinneringen wordt verwijderd. Als Nathan echter gelijk zou hebben, verdwijnt elke kans op redding van het 58ste samen met zijn geheugen!

11. The River Of Stars
Op kerstavond 2063 verliest het 58ste de controle over zijn transportschip en drijft stuurloos door de ruimte, ver van de route waar de Search And Rescue-teams hun zullen zoeken, met een boordtemperatuur die alsmaar zakt en een zuurstofvoorraad die alsmaar slinkt. Tenzij er een héél groot mirakel gebeurt, ziet het ernaar uit dat dit hun laatste kerst wordt.

Disk 3 kant B:
12. Who Monitors The Birds?
Hawkes krijgt de aanbieding van zijn leven van schietinstructeur majoor Jack Colquitt (Dale Dye)op voorwaarde dat hij hem wil vergezellen op een missie op de onherbergzame Tigris, in een poging om de Chig-officier neer te schieten die het bevel had gegeven voor de vernietiging van Vesta. Voor Hawkes is de prijs niet onaantrekkelijk: hij kan er, als verplichte Invitro, een Eervol Ontslag aan overhouden. D'r is echter één kleingheidje als het mis mocht gaan: de missie heeft nooit bestaan, zal nooit bestaan en alle betrokkenheid erover wordt ontkend. Hawkes kiest toch voor de missie en hij zal het geweten hebben: vlak na de landing worden hij en Colquitt in val gelokt, Colquitt sterft en Jack staat er op zijn eentje voor. Zonder hulp. Met hopen Chigs die patrouilleren. En tot overmaat van ramp triggert dit de stress waardoor hij geplaagd wordt door visioenen uit zijn verleden.

13. Level Of Necessity
Vanessa krijgt in een tunnel een visioen waarin ze de soldaten van het 46ste ziet sterven én waardoor ze op het nippertje een slachting onder het 58ste kan voorkomen, alhoewel ze daarvoor wel een daad van insubordinatie moet plegen. De legerleiding stuurt onderzoeker kolonel Matthew Burke (Richard Kind) op pad. Die moet nagaan of Damphousse al dan niet over paranormale gaven beschikt. Omdat hij vermoedt dat die gaven geactiveerd worden in stresssituaties, stuurt hij het 58ste terug de tunnels in om een Chig-munitiedepot op te blazen.

Disk 4 kant A:
14. Never No More (1)
Shane vliegt vrijwillig mee op een missie met een ander squadron, waarin ook John Oakes (Michael Reilly Burke) zit die haar op de high school prom ten huwelijk vroeg, maar die ze heeft afgewezen. Ze moeten een belangrijke geostationaire satelliet plaatsen, maar worden daarbij gehinderd door een experimenteel Chig-toestel dat onzichtbaar blijkt te zijn voor radar.

15. The Angriest Angel (2)
Om de mysterieuze Chig, die de bijnaam Chiggie Von Richterhofen heeft gekregen, definitief uit de lucht te blazen, komt Aerotech met een nieuwsoortig wapen voor de dag, gebaseerd op dezelfde technologie als waarmee de voortstuwing van het Chig-toestel werkt. Sewell (Michael Mantell) geeft de opdracht om hier een raket mee te ontwerpen; de vraag is alleen wie ermee gaat vliegen. McQueen geeft zich op als vrijwilliger, maar wordt op medische gronden afgekeurd. Ook zit er een saboteur aan boord die de raket wil vernietigen.

Disk 4 kant B:
16. Toy Soldiers
Nathan West is in alle staten wanneer zijn broertje blijkt getekend te hebben en als verkenner "kanonnenvlees" wordt uitgestuurd. Bovendien zit hij in een peleton waarvan Nathan weet dat de drilsergeant Herrick (Dabid Barrera) een carrièregefrustreerde is die maar wat graag een heldendaad zou verrichten - al dan niet ten koste van zijn manschappen - om zichzelf eeuwige roem te bezorgen. Wat een simpele verkenninsmissie had moeten worden, ontaardt in een vreselijke nactmerrie.

17. Dear Earth
Het arriveren van de post is altijd weer een heugelijke gebeurtenis - behalve dan voor de Tanks als Cooper Hawkes en ksolonel Tyrus, die nooit post ontvangen, en meestal het mikpunt zijn van schunnige grappen. Deze keer is er echter wat anders aan de hand: ze krijgen een brief met de boodschap om (onder lichte dwang) mee te werken aan een televisieuitzending over Tanks in het leger. Nathan probeert zijn ouders te verwittigen dat hun zoon Neil dood is, En Damphousse krijgt helemaal géén opbeurend nieuwtje. Door een oogletsel kan ze de bief van haar verloofde niet lezen en vraagt ze Paul om dat te doen.

Disk 5 kant A:
18. Pearly
Het 58ste zit geblokkeerd op een belegerde planeet. Ze ontmoeten er een gestrande officier die er al maanden vastzit.

19. R & R
De mariniers van het 58ste krijgen verlof om de Bacchus, een plezierschip, te bezoeken en zich te ontspannen; ze moeten echter paraat blijven. Cooper heeft een kalmeermiddelenverslaving ontwikkeld die bijzonder schadelijk is voor InVitro's.

20. Stardust
Het 58ste wordt aan de grond gehouden voor een speciale missie, waarbij ze een transportschip moeten begeleiden tot aan een Chig-planeet. Een Navajo-generaal (Robert Crow) die tot over zijn oren in de geheime operaties zit, vraagt hen om zijn bevelen zonder de minste aarzeling op te volgen, maar het zijn redelijk rare commando's die ze voor de kiezen krijgen.

21. Sugar Dirt
Bij de verdediging van de langingsstrook op een planeet zetten de Chigs al hun beschikbare troepen in en laten een strategische planeet met daarop hun uitvalsbasis, Ixios, onbewaakt achter. De legerleiding beslist om alle beschikbare troepen in de aanval tegen Ixios in te zetten, maar dan moeten ze het 58ste achterlaten en hun ergste vijand behalve de Chigs is daar ondervoeding.

Disk 5 kant B:
22. And If They Lay Us Down to Rest... (1)
Als voorbereiding op Operation Roundhammer moet het 58ste een missie uitvoeren op één van de manen van de Chigs. Daar komen ze een buitenaards wezen tegen waarvan ze vermoeden dat het het laatste van zijn soort is en ze willen het waarschuwen dat de maan op het punt staat te worden vernietigd.

23. ...Tell Our Moms We Done Our Best (2)
Vredesgesprekken met de Chigs leiden tot de vreselijke ontdekking waarom ze het per sé op de Aarde gemunt hebben. De Chigs zijn bereid om als teken van goede wil de gijzelaars van Tellus en Vesta, waaronder Kylen, vrij te laten. De vredesonderhandelingen draaien echter op niets uit en het 58ste moet proberen de gijzelaars veilig naar de Saratoga te brengen vooraleer de Chigs komen.

BEELD EN GELUID
Space: Above And Beyond dateert nog van vóór de breedbeeldhausse voor televisiereeksen en is bijgevolg nog geschoten in 1.33:1. Omdat de makers bewust hebben gekozen voor een eerder bescheiden en donker kleurenpalet dat allesbehalve vibrant kan worden genoemd, is het videobeeld hier en daar wat soft met een hoop ruis en is de diepte van het zwartniveau van de oneindige ruimte niet zo afgetekend. Scènes die zich afspelen in een nachtelijke omgeving zien er vaak wat ongedetailleerd uit. Toch is dit grotendeels een bewuste artistieke keuze: als u uw sciencefictionseries liever lust met kleurrijke exotische wezens, een pastiche van buitenaardse tintjes en fel oververzadigd, raden we u eerder een reeks als Farscape aan. De Dolby Surround 2.0-track is misschien geen substituut voor een volledig uitgebouwde Dolby Digital 5.1-track, maar ook hier heeft men gekozen om het geluid eerder een realistisch tintje te geven (in de ruimte is er helemaal geen geluid!) en niet om de gierende motoren van Star Wars te kopiëren. Desondanks zit er toch nog voldoende surroundinformatie in de twee frontkanalen en horen we links-rechtseffecten. Technisch een goed gemiddelde.

EXTRA'S
De afleveringen zijn verspreid over vijf dubbelzijdige disks; kant A van disks 1 en 5 zijn double layers waarop er meer dan 2 afleveringen staan, terwijl alle andere zijden telkens 2 afleveringen bevatten. Vermits de disks over 3 slimlines verdeeld zijn, is het raar dat er niet gekozen is voor een 6 diskset met gewone dvd-9's. Wel staan zo alle tweedelige afleveringen op eenzelfde kant van eenzelfde disk. Wie de dvd's koopt voor retrospectief bonusmateriaal is eraan voor de moeite. Het enige wat we terugvinden is een reeks tv-spots op disk 5.

CONCLUSIE
Space: Above And Beyond is een redelijke maar te vroeg beëindigde sciencefictionserie die niet de kans heeft gekregen om tot volle groei te komen. De disks bevatten mooi de volledige reeks, maar ook niets meer.