FILM
Berlijn 1943: meestervalsemunter Salomon Sorowitsch (Karl Marcovics) wordt door politie-inspecteur Friedrich Herzog (Devid Striesow) opgepakt in zijn flat, net na een spelletje seks met een aantrekkelijke jonge vrouw die hij van een vals Argentijns paspoort heeft voorzien. Sorowitsch was getipt, de verleiding heeft z'n aftocht vertraagd. Daarmee is het goeie leventje van de joodse crimineel die zich graag met luxe en rijkdom omringt, voorbij. Hij wordt in het concentratiekamp van Sachsenhausen gestopt en mag er veertien uur per etmaal stenen kappen. De behuizing is armtierig, het voedsel schaars en de behandeling beestachtig. Dat verandert wanneer op een ochtend Sturmbannführer Herzog voor zijn neus opduikt en opsnijdt over de promotie die hij kreeg na de arrestatie van 's werelds beste vervalser. Samen met vier medegevangenen, allemaal mannen met een specialiteit in het drukkersvak, komt Sorowitsch in barak 18 en 19 van het concentratiekamp van Sachsenhausen terecht, een zeer geheime plek waar op grote schaal buitenlandse paspoorten, visa en andere belangrijke documenten vervalst worden voor de SS. Herzog stelt z’n Berlijnse stadsgenoot aan als hoofd van de retoucheerafdeling. Sorowitch krijgt de opdracht om binnen de kortste keren de kwaliteit van de vervalste Britse ponden op punt te stellen en het onderscheid tussen echte en namaakbriefjes weg te werken. De SS, de paramilitaire afdeling van de nazi-partij, heeft nl. dringend buitenlandse deviezen nodig voor de aanschaf van brand- en grondstoffen die de oorlog op gang moet houden. Bovendien wil ze de Engelse en in een later stadium de Amerikaanse economie op de knieën krijgen door de geldmarkt te overspoelen met valse ponden en dollars. Operation Bernhard is één van de laatste reddingsboeien van het nazi-regime om de haperende oorlogsmachine op schema te houden.



In ruil voor hun medewerking krijgen de joodse specialisten een menselijke behandeling, voldoende eten en een bed met zachte lakens. Je moet aan de toekomst denken, waarschuwt Herzog zijn joodse gevangene Sorowitsch, dit is je kans om het er levend van af te brengen. De valsemunter en zijn kompanen hebben de keuze tussen collaboratie of de gasovens die verderop in het kamp op volle toeren draaien. Sorowitsch komt snel tot een besluit: hij wil leven, voorlopig van dag tot dag als het moet, maar hij zal alles doen om deze hel te overleven. Meteen gaat hij aan de slag om zijn broodheren datgene te bezorgen waar ze reikhalzend naar uitkijken: perfecte Britse ponden. Er volgen geëxperimenteerd met drukinkten, -technieken en papiersoorten. Een Duitse spion in Zwitserland brengt de eerste lading biljetten naar een vooraanstaande bank en vraag om ze op hun echtheid te controleren. De Zwitserse bank én de specialisten van de Bank of England laten weten dat het om echte Britse ponden gaat. De kampcommandant is opgetogen, Salomon Sorowitsch glundert stiekem. Voorlopig blijft iedereen in leven.



Adolf Burger (August Diehl), een Praagse drukker die verantwoordelijk is voor de kwaliteit van de finale afdrukken, heeft het moeilijk met de samenwerking met de Duitsers. We steunen de Duitse oorlogsinspanningen, verwijt hij Sorowitsch. Burgers vrouw en kinderen zijn afgevoerd naar Auschwitz wegens communistische propaganda tegen de nazi's en hij is voorstander van een opstand in het kamp als signaal van hun weerbaarheid. Wanneer Herzog met een bevel komt om de Amerikaanse dollar te vervalsen, gaat Sorowitsch met zijn team aan de slag, maar bevredigende resultaten blijven uit. Het is de gelatine, oppert hij tegen Herzog, de gelatine smelt te snel. Het wordt de medegevangenen evenwel gauw duidelijk dat Burger de boel saboteert. Ze brengen ons allemaal om, waarschuwen zijn collega’s, maar Burger weigert alle medewerking. Ongeduldig omdat de operatie niet opschiet, duidt Sturmbannführer Herzog vijf joodse medegevangen aan die de kogel krijgen als er over vijf dagen geen doorbraak is. Sorowitsch staat voor een dilemma: Burger verraden of hem ervan overtuigen mee te werken. Wanneer hij Burger opzoekt voor een gesprek van man tot man, wacht hem slecht nieuws: de drukker heeft net bericht gekregen dat zijn vrouw in Auschwitz is doodgeschoten na een mislukte ontsnappingspoging.

Die Fälscher van de Oostenrijkse regisseur Stefan Ruzowitzky is gebaseerd op waargebeurde feiten uit de Tweede Wereldoorlog die tot nog toe weinig bekendheid genoten en die opgetekend zijn door de inmiddels 90-jarige Adolf Burger die zijn kampervaringen in 1983 neerschreef in het boek Des Teufels Werkstatt: Im Fälscherkommando des KZ Sachsenhausen. Daarin vertelt hij vrij gedetailleerd over de vervalsingoperatie, de operettemuziek om de gevangen te motiveren, de pingpongtafel als cadeau vanwege Herzog na de geslaagde Britse pondvervalsing, de carnavalfeestjes en de wekelijkse douchebeurten in ruil voor hun medewerkingen. Niet Burger, de marxist en de man met een duidelijke visie over goed en kwaad is het hoofdpersonage in Die Fälscher, maar de beroepscrimineel Salomon Sorowitsch. In hem vindt Ruzowitzky de perfecte tegenstelling tussen een man van de wereld met een uitgesproken overlevingsdrang en een op het eerste zicht gevoelloze en rücksichtslose crimineel die ten slotte gewetensproblemen krijgt wanneer hij getuige is van de brutale manier waarop het kamppersoneel zijn lotgenoten behandelt en ze meedogenloos laat sterven indien onnuttig, overbodig of hinderlijk voor de goede gang van zaken.



Die Fälscher is een atypische film over W.O.II en de concentratiekampen. Het oorlogsgeweld en het leed van de gefolterde kampbewoners komen vooral auditief aan bod, via de geluiden van inslaande bommen, artillerievuurgeluiden en kreten van mishandelde en gefolterde mensen. De camera beperkt zich hoofdzakelijk tot de werkzaamheden in de ateliers, de slaapvertrekken en de overdekte binnenplaats tussen de barakken waar de joodse gevangenen zich tijdens de pauzes en in het weekend ophouden, pratend, rokend of converserend in de buurt van de pingpongtafel. In plaats van een oorlogsfilm construeert Rudowitsky langzaam een spannende thriller waarin de psychologische spanning tussen Sturmbannführer Herzog en Salomon Sorowitsch centraal staat. De handheld-camera zit Sorowitsch, Burger en een paar andere personages altijd heel dicht op de huid als in een documentaire film (een ondertussen uitgemolken maar - voorlopig nog - effectief procédé). Bijgevolg zijn lange monologen of omstandige uiteenzettingen niet nodig en kan de regisseur zich concentreren op de subtiele veranderingen in de gemoedstoestand van de personages en hun voortdurende innerlijke strijd omtrent het eigenbelang en de morele verantwoordelijkheid.

De Oostenrijkse steracteur Stefan Markovics levert een bijzonder sterke prestatie, vergelijkbaar met de krachttoer van Ulrich Mühe als Hauptman Gert Wiesler in Das Leben der Anderen (2006). Als Salomon Sorowitsch is hij de arrogante bon vivant die met geld alles denkt te kunnen kopen; in Sachsenhausen houdt hij zich gedeisd, de beste methode om het vege lijf te redden. Hij mag dan een misdadiger zijn, toch straalt hij een zekere fierheid uit en houdt hij er zekere principes op na, zij het dat die aan de omstandigheden aanpasbaar zijn. Zijn belangrijkste tegenspeler Sturmbannführer Friedrich Herzog, nazi om den brode en met grootse plannen voor later, houdt op elk moment de situatie onder controle. Hij beslist over leven en dood, is scherpzinnig wat de sabotageacties van Burger betreft, maar laat de oplossing aan Sorowitsch over, een man die hij haat omdat hij jood is en respecteert omdat hij een mens is. August Diehl ten slotte (Lichter (2003), Die Liebe In Gedanken (2004) en Der Neunte Tag uit 2004), is het denkende hart van de barak, het niet aangetaste geweten dat tot opoffering bereid is uit principe, compromisloos en gespeend van alle sentimentaliteit of zelfbehoud, maar die heeft dan ook geen bruikbare toekomst meer.

BEELD EN GELUID
In Die Fälscher is er alleen in het begin en op het einde sprake van uitbundige en geprononceerde kleuren. Die reserveert Stefan Ruzowitzky voor het rijke luizenleventje van zijn hoofdpersonage Salomon Sorowitsch in Monte Carlo vóór en na de oorlog, een leven dat hij slijt in het casino tussen diep uitgesneden décolletés en strakke tuxedo’s, zwoele parfums en dure sigarenrook. Het decor en de aankleding van de personages, van beige en goud tot donkerbruin, ze suggereren uitbundige luxe, hoogmoed en morsige erotiek. Nadien maakt het bonte palet plaats voor tinten van grijs, grauw en wit, met sepiatinten in de ateliers door de primitieve verlichting en voor de rest veel donkere kleuren en diepe schaduwen in de nauwelijks verlichte slaapvertrekken en douches. De beeldkwaliteit is goed, ook op grote schermen, soms wat vlak met beeldruis en met een acceptabele zwart-witverhouding. Van ongerechtigheden of beschadigingen is geen sprake. Het geluid staat in een 5.1-versie. De stemmen zijn goed verstaanbaar over het midden en de subwoofer heeft de handen vol met de diepe tonen van de zeer vaak aanwezige en slepende tangomuziek, rustig en eenvoudig uitgevoerd op een minimum aantal instrumenten zonder de typische Zuid-Amerikaanse overdaad. Tussendoor operettemuziek in de ateliers en kleine geluidjes van onzichtbare stemmen, gehuil en ontploffingen in de surround.



EXTRA'S
De dvd bevat Weggelaten Scènes (3 min.), een Making of (10 min.) waarin naast de regisseur en de hoofdvertolkers ook de echte Adolf Burger aan het woord komt over zijn kampervaringen. Prime Interview is een bijna vijf minuten durend interview met regisseur Stefan Rudowitsky over de film (in het Engels en Nederlands ondertiteld), TV Spot is een korte reclametrailer voor de dvd (20 sec.). U krijgt ook nog een drietal Andere Trailers als afsluiter.

CONCLUSIE
Die Fälscher van de Oostenrijkse regisseur Stefan Ruzowitzky is een indringend en bekijvend menselijk drama tegen de achtergrond van de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal is authentiek, geloofwaardig en prachtig in beeld gebracht. De ingehouden, maar sterke acteerprestaties van Karl Marcovics, August Diehl en Devid Striesow staan garant voor een spannend en thrillerachtig spektakel over morele waarden en overlevingsdrang in oncomfortabele en levensbedreigende omstandigheden. Die Fälscher kreeg in 2007 de Gouden Filmprijs in Berlijn en in 2008 de Oscar voor de Beste Buitenlandse film en dat is een verdiende eer voor deze indrukwekkende productie.