FILM
Billy Wilder zou na The Private Life Of Sherlock Holmes nog vier films maken, maar toch kan je zijn liefdevolle pastiche van Arthur Conan Doyles detective als de zwanenzang van de grote cineast zien. De prent is immers de laatste die hij maakte binnen het aloude studiosysteem dat feitelijk al een decennium op apegapen lag. Wilder had nooit een andere manier van werken gekend en hij kon zich niet aanpassen aan een vrijere manier van werken, wat resulteerde in drie teleurstellende, zelfs platvloerse films in de jaren zeventig en eentje in de jaren tachtig. Maar dus niet vooraleer hij het verrukkelijke The Private Life Of Sherlock Holmes met de wereld gedeeld had. De prent bevat alle ingrediënten die Wilders films zo onweerstaanbaar maken: een magische mix tussen humor, drama en romantiek. Wilder en zijn vaste coscenarist I.A.L. Diamond vertrekken niet van de bestaande Holmesverhalen, maar fabriceren een eigen plot.

De film opent op het moment dat de speurneus zich rot verveelt: hij heeft in geen weken een interessante zaak onder ogen gekregen en kompaan dokter Watson moet lijdzaam toezien hij zijn vriend steeds vaker naar de spuit met de zeven-procentoplossing cocaïne grijpt. Na een memorabel avondje bij het ballet – waar een beeldschone topdanseres de geniale Holmes als vader voor haar ongeboren kind tracht te strikken – valt een fascinerende zaak het speurdersduo letterlijk in de schoot. Een onbekende Belgische vrouw, door een koetsier opgevist uit de Thames, vraagt de detective het raadsel van haar verdwenen man (een ingenieur) op te lossen. Holmes heeft nauwelijks aanknopingspunten in de zaak en bijt zich er bijgevolg vol overgave in vast. De speurtocht zal hem, de dokter en zijn cliënt naar Schotland leiden, waar kanaries, dwergen en zelfs het monster van Loch Ness een cruciale rol blijken te spelen in de meest bizarre zaak waarin de detective ooit betrokken raakte.

De situaties die de scenaristen verzinnen, grenzen af en toe aan het randje van de geloofwaardigheid maar ze blijven wonderwel overeind als hommages aan de schrijfsels van Arthur Conan Doyle. Wilder – een levenslange Holmesfan – lardeert het script bovendien met tientallen verwijzingen naar de oorspronkelijke verhalen, waardoor de geest van de klassieke Holmes constant door de film waart. Hoewel de prent regelmatig de draak steekt met Holmes’ ijdelheid en zijn seksuele ambiguïteit, is The Private Life Of Sherlock Holmes beslist geen parodie. Dat is ook de voornaamste reden waarom de film na bijna 40 jaar nog niets van zijn charme verloren heeft. Het respect waarmee de filmmakers de personages en de setting behandelen dwingt namelijk op zijn beurt respect af bij de kijker.

Naast het steengoede scenario – het mysterie is niet louter ironisch, het creëert ook waarachtige spanning – verdient ook de productiecrew een pluim voor het sfeervol imiteren van Victoriaans Londen. Alexander Trauner bouwde schitterende, bijna ongeëvenaarde decors voor de film, van een authentiek Baker Street tot een mistig Schots kasteel. Onvergetelijk is Holmes’ studeerkamer in Baker Street 221b: wellicht de meest perfecte set die ooit voor een film over het personage gemaakt is. Maar niet enkel de glorieuze widescreenbeelden zorgen voor de sfeer, ook Miklos Rozsa’s romantische muziek draagt zijn steentje bij. De score van de veteraan-componist is oerklassiek Hollywood op zijn best en ondersteunt waarachtig de emoties van de karakters.

Voor de hoofdrol had Billy Wilder oorspronkelijk Peter O’Toole in gedachten, maar die kon zich niet vrijmaken. Vervanger Robert Stephens toont zich echter een waardige Holmes. Zijn vertolking neigt geregeld naar het vrouwelijke – en voedt zo de ook in de film geopperde geruchten als zouden vrouwen niet zijn ‘glaasje thee’ zijn – maar wijkt nimmer af van de geest van het karakter. Zijn Holmes is ijdel, arrogant en niet van zijn stuk te brengen, maar dankzij Stephens’ nuances ook een mens van vlees en bloed, iets wat in andere Holmesinterpretaties soms ontbreekt. Colin Blakely is ideaal gecast als dokter Watson. Hij balanceert perfect op de slappe koord tussen humor en ernst, zoals het een echte Watson betaamt. Veel van de beste scènes uit de prent – de meest memorabele is een dans waarin vrouwelijke ballerina’s langzaam vervangen worden door mannelijke – worden dan ook aan hem opgehangen. In de nevencast (waarin geen ruimte is voor Scotland Yardspeurder Lestrade, noch ‘Napoleon der Misdaad’ Moriarty) herkennen we ook nog Geneviève Page als de mysterieuze Belgische cliënte en Christopher Lee als Holmes’ oudere broer Mycroft.

The Private Life Of Sherlock Holmes mag dan niet de allerbeste film zijn uit het superieure oeuvre van Billy Wilder, het is beslist een van zijn meest charmante, en voor Holmesliefhebbers een onmisbare prent. De pracht van de film mag kortom zeker niet vergeten worden in het mysterie dat de productie omringt. Want de oorspronkelijk versie van The Private Life Of Sherlock Holmes duurde een uur langer, bevatte twee extra subplots en ging dieper in op de vriendschappelijke relatie tussen de twee protagonisten. Fragmentjes van deze oerversie bestaan nog, maar een volledige print is nooit teruggevonden. Daarom deze oproep aan alle amateurspeurders: ga op zoek naar de verloren gewaande versie van deze film. Misschien kan die immers een steengoede film doen uitgroeien tot een onweerstaanbaar meesterwerk.

BEELD EN GELUID
Veel van de glorieuze schoonheid van de film gaat verloren in een transfer die niet de hoogste toppen scheert. Sommige sequenties ogen verrassend helder, met een uitstekende scherpte en dito contrasten. Maar evenveel scènes zijn wazig, grauw en ongeïnspireerd. Grain duikt ook geregeld in storende mate op. De soundtrack bestaat uit een degelijk monospoor dat de dialogen verstaanbaar weergeeft, maar te weinig dynamiek puurt uit de muziek van Miklos Rozsa.

EXTRA’S
Wie deze prent een warm hart toedraagt, krijgt tranen in de ogen bij het bekijken van de bonussectie. De dvd bevat immers de nog overblijvende restanten van de legendarische roadshowversie van de film. De beelden van The Dreadful Business of the Naked Honeymooners (12 min.) bleven bewaard, maar de soundtrack is nog steeds vermist, dus om deze leuke verwijderde scène (waarin Watson detective speelt) te volgen, zijn  ondertitels toegevoegd. Van drie andere segmenten - Prologue (9 min.), The Curious Case of the Upside-Down Room (25 min.) en The Adventures of the Dumbfounded Detective (4 min.) – bestaan louter nog geluidsfragmentjes, scriptpagina’s en setfoto’s. Die zijn op deze dvd samengevoegd om een zo volledig mogelijk beeld te schetsen van de verloren gegane sequenties. Ook inzichtelijk is het Interview met monteur Ernest Walter (29 min.). Hij gaat dieper in op de versie die Wilder eerst voor ogen had. Een ander interview, met Christopher Lee (15 min.), focust vooral op de samenwerking met de regisseur en minder op de film zelf. Afrondend bevat de schijf een Trailer (2 min.).

CONCLUSIE
The Private Life Of Sherlock Holmes is een van de beste interpretaties van de speurder die ooit op film is vastgelegd. De prent is meer een hommage dan en parodie en kan bogen op uitstekende vertolkingen, prachtige decors en een ontroerende muzikale score. Beeld en geluid stellen teleur, terwijl de bonussectie een intrigerende blik gunt op de film die had kunnen zijn.