FILM
Het zit marshall Will Kane niet mee. Net op de dag dat hij in het huwelijksbootje stapt, wordt Frank Miller, de bandiet die hij enkele jaren eerder oppakte, uit de staatsgevangenis ontslagen. De man stapt op de eerste trein richting Hadleyville, waar drie oude kompanen hem reeds opwachten om wraak te nemen op Kane. Die heeft slechts anderhalf uur de tijd om een stel deputy's rond zich te verzamelen om het op te nemen tegen Miller wanneer die om exact twaalf uur van de trein zal stappen. Dat blijkt geen sinecure, want de ene helft van de stad ziet de terugkeer van de bandiet wel zitten, terwijl de andere kant door een plotse vlaag van lafheid getroffen wordt. Zelfs Will Kanes kersverse bruid laat de marshall in de steek, want zij wil de stad verlaten met dezelfde trein die Frank Miller naar Hadleyville brengt. Wanneer de klok twaalf uur slaat en de bandiet en zijn bende de stad binnenkomen, staat Will Kane er dan ook helemaal alleen voor.

Alleen al uit de synopsis blijkt dat High Noon een dijk van een western is, die de klassieke tegenstelling tussen goed en kwaad briljant nuanceert tot een palet van moreel relevante grijswaarden. De prent heeft in de vorm van Will Kane bovendien een ideale (anti-)held gevonden: iemand die perfect de brug slaat tussen het soort cowboy dat John Wayne gestalte gaf en de getormenteerde sheriffs die het komende decennium zouden domineren. De film geeft de liefhebbers van het genre alles wat hun hartje verlangt: een intrigerend centraal conflict, een westernstadje bevolkt met norse salooneigenaars, te jonge deputy's en wijze revolverhelden, een koele grijnzende vijand en uiteraard een afsluitend revolverduel. Als High Noon kortom louter als een standaard western beschouwd zou worden, dan zou de film al erg hoog scoren in 'best of'-lijstjes van het genre.

Maar High Noon overstijgt het genre omdat onder het stoffige woestijnzand en achter de houten huizen van Hadleyville een ronduit geniale subtext verscholen zit. High Noon is namelijk gefilmd in het begin van de jaren vijftig, in de hoogdagen van senator McCarthy en zijn heksenjacht tegen communisten in Hollywood. Het scenario van Carl Foreman is dan ook een onverbloemde allegorie voor de honderden Hollywoodsterren die laf de andere kant opkeken toen sommigen van hen - de befaamde Hollywood Ten - door McCarthy genadeloos aan de schandpaal genageld werden. Het onvermogen van Will Kane om medestanders te vinden om de slechterik uit de stad te verdrijven, is een niet mis te verstane vingerwijzing van de scenarist, die door zijn opvallende statement zelf op de zwarte lijst terechtkwam. Niet verwonderlijk, want High Noon bulkt van de scènes waarin de subtext de algemene lijnen van het script niet alleen diepgang geeft, maar de westernplot vaak zelfs overweldigt.

Niet enkel scenario en ideologie zijn echter van topniveau, ook de rest van het artistieke en technische pakket van de film is prachtig om te aanschouwen. Fred Zinnemanns regie is nochtans onopvallend: op een vechtpartij halverwege de prent en de climax na, gebruikt hij vooral statische shots, als nam hij gewoon af en toe een foto van wat er zich afspeelt in Hadleyville. Dat is uiteraard geen toeval: de shots geven perfect het immobilisme van de inwoners weer wanneer Will Kane hun hulp verwacht. De grote kracht van High Noon zit echter niet zozeer in de shots, maar in de manier waarop die aan elkaar geplakt worden. Vijftig jaar voor het 'innovatieve' 24 gebruikte deze film immers reeds het real timeprincipe: zowel film als vertelling duren immers ongeveer anderhalf uur. Door de prent hangen overigens steeds klokken prominent in beeld, zodat de kijker voortdurend met de neus op de hoogdringendheid van Will Kanes missie wordt gedrukt. Hét hoogtepunt van de sublieme montage vormen de twee minuten voor twaalf uur, waarin het bange afwachten van alle inwoners een ongeziene suspens creëert. Hieraan draagt ook de perfect passende, extreem ritmische muziek van Dimitri Tiomkin bij. Zowel de montage als de muziek en de titelsong kregen dan ook enkele van de meest verdiende Oscars uit de geschiedenis.

Het vierde gouden beeldje dat High Noon in de wacht sleepte, ging naar de man die het gewicht van de film op zijn schouders torst: Gary Cooper. Als marshall Will Kane zet hij een van de meest beklijvende vertolkingen van de jaren vijftig neer. De zware druk waaronder hij voortdurend gebukt gaat, staat continu op zijn gezicht te lezen, maar vindt ook zijn weerslag in een ineengekrompen lichaamshouding. Straf is hierbij dat de trotsheid die bij een marshall past in Coopers briljante vertolking nooit verloren gaat. Hoewel de acteur de prent domineert, levert ook de nevencast een puike prestatie. Vooral Katy Jurado, als Kanes ex-liefje, vindt de gulden middenweg tussen eerlijke pathos en opgekropte emoties. Grace Kelly, in een van haar eerste schermrollen, heeft niet de meest uitgewerkte rol - die van Gary Coopers bruid - maar maakt veel goed met haar charme. Daarnaast herkennen we o.a. een jonge Lloyd Bridges en - in een dialoogloze bandietenrol - westernicoon Lee Van Cleef.

Het belang van High Noon voor de filmgeschiedenis valt nauwelijks te overschatten: de prent vormt de missing link tussen de traditionele western à la Stagecoach en bereidde zo de weg voor latere psychologische meesterwerken als Shane en The Searchers. Daarnaast staat de film op gelijke voet met Citizen Kane wat betreft vormelijke invloed, vooral dan in de wijze waarop montage en muziek de spanning opdrijven. Maar wat High Noon voor altijd cementeert als een van de honderd beste films ooit gemaakt, is toch de moed van het scenario om in een vijandige tijd openlijk het Amerikaans beleid aan te vallen, op te komen voor de verdrukten en dat alles zonder het entertainmentgehalte van de prent te compromitteren. High Noon is kortom meer dan grootse klasse, de prent is kunst met de potentie om levens te veranderen.

BEELD EN GELUID
Grain is in bepaalde scènes duidelijk aanwezig en ook de scherpte durft in een enkele sequentie al eens niet optimaal zijn, maar voor het overige is deze zwart-witprint van High Noon zeer aangenaam om naar te kijken. De hoeveelheid vuiltjes en beschadigingen werd tot een minimum herleid, de contrasten halen een hoog niveau en de zwartlevels zijn heerlijk donker. De originele monotrack bezit niet de dynamiek van moderne geluidssporen, maar bezit een zeer goede mix, die de verrukkelijke cohesie tussen dialoog, geluidseffecten en muziek ten volle benut.

EXTRA'S
Deze disk bevat helaas geen extra's.

CONCLUSIE
High Noon is nagenoeg de filmische perfectie. Een van subtext doordrongen scenario vormt de katalysator, maar het zijn vooral de briljante hoofdrol van Gary Cooper en de zelden geëvenaarde intelligente én emotionele fusie van beeld en geluid die de prent wellicht tot de beste western ooit maken. Beeld en geluid halen voor een film die de zestig nadert een prima niveau, maar de bonussectie blijft frustrerend leeg.