Na de plotse dood van zijn vader erft Aaron Fleischman de slagerij waar hij opgroeide in het oude centrum van Jeruzalem. Hij gooit het bedorven vlees uit de koelkasten en uit de toonbank in een plastic bak, brengt het afval naar een container en hangt een bordje aan de deur: slagershulp gevraagd. Zonder veel enthousiasme wordt Aaron slager, terwijl alles erop wees dat hij voor het ambt van rabbijn in de wieg gelegd was. ’s Ochtends kapt en maalt hij het vlees, maakt de bestellingen van de klanten klaar en ’s middags zegt hij z’n rituele gebeden, gewoon achter de toonbank, waar niemand vreemd van opkijkt in Mea Shearim, een conservatieve wijk van Jeruzalem. Tijdens een felle stortbui komt de 22-jarige Ezri bij toeval in z’n winkeltje terecht: uitgeregend, verkleumd, op zoek naar een telefoontoestel en naar een baantje om z’n studie aan een yeshiva te betalen. Maar Aaron ziet niks in een slagershulp zonder ervaring en dus hij stuurt Ezri weg. Die is evenwel naar Jeruzalem gekomen om er zijn oude vriendje op te zoeken, maar Ephraïm blijkt niet meer zo happig nu hij in de plaatselijke gemeenschap van rechtschapen en fundamentalistische joden is opgenomen. Hij wil niks meer te maken hebben met z’n oude maat en lover. Dus slaapt Ezri die eerste nacht op een harde bank in de synagoge, waar Aaron hem de volgende ochtend versuft en hongerig aantreft.

 

Ezri wordt slagersjongen in de zaak van de familie Fleischman en tot hij een flatje heeft gevonden, slaapt hij in de kamer boven de slagerij. Aaron keert na z’n dagtaak terug naar zijn vrouw en vier kinderen in een ander deel van de wijk voor het avondeten en de familiale verplichtingen. Hij houdt zich aan de regels en aan de wet, maar leven doet hij niet echt. Zo merkt Ezri dat Aaron sinds vele jaren de stad niet uit is geweest en helemaal opgeëist wordt door zijn werk en studie in de synagoge, z’n familieleven en de slagerij. Na een paar dagen in Ezri’s gezelschap fleurt Aaron op. Hij lacht af en toe. Hij heeft er een kameraad bij. Dan ziet hij op een avond hoe z’n medewerker in een steegje ruzie maakt met Ephraïm. Hij ziet hoe Ezri de andere man teder aanraakt, maar brutaal weggeduwd wordt. Een gevecht en een afrekening volgen. Die nacht slaapt Aaron onrustig. Hij zal de beproeving, zoals hij datgene noemt wat hem vanaf dan in de ban houdt, zolang mogelijk op een afstand houden: het is tegen de regels, tegen zijn geloof, tegen het feit dat hij getrouwd is en vader van vier kinderen. Maar Aaron heeft zich lange tijd niet meer zo gelukkig gevoeld. Ik heb hem nodig, zegt hij tegen z’n collega-rabbijn als die hem opzoekt en vraagt om schoonschip te maken, plots leef ik weer...

 

Einayim Petukhoth of Eyes Wide Open is het debuut van de Israëlische regisseur Haim Tabakmans op tekst en scenario van Merav Doster. Het is het verhaal over een homoseksuele relatie binnen de joods-orthodoxe gemeenschap van Jeruzalem, een streng gelovig milieu dat de Torah naar de letter interpreteert. Relaties tussen mannen zijn er not done en overtreders worden afgeschilderd als zondaars die een gevaar vormen voor de jeugd en voor de wijk als leefgemeenschap. Zowel Aaron als Ezri zijn zich daarvan bewust en dus proberen ze hun verhouding voor de buitenwereld te verstoppen. Haim Tabakman voert beide personages op als gelovige en toegewijde Joden. Aaron is midden dertig en heeft geen tijd om zich vragen te stellen over z’n diepere gevoelens. Hij wordt geleefd door de omstandigheden. Zohar Shtrauss (Lebanon, 2009) voert een rustige Aaron Fleischman ten tonele, een man die beseft dat hij met vuur speelt, maar die ook gemakkelijk als orthodoxe gelovige optreedt als hij de opdracht krijgt om anderen terecht te wijzen omdat ze de rites van het milieu overtreden. Voor hem is er duidelijk geen uitweg en de oplossing die hij voor ogen heeft, vindt geen genade in zijn omgeving. Ezri (Ran Danker) is tien jaar jonger dan Aaron, maar hij is niet de uitbundige antagonist van deze film, niet de macho die het van de daken schreeuwt, die het onrecht aan de kaak stelt of de confrontatie met de omgeving aangaat. Danker speelt de rol op een ongedwongen en melancholische manier. Over zijn verleden vernemen we alleen dat ie ooit van school is gegooid wegens te veel goede daden, wat dat ook moge betekenen. Aaron verdedigt z’n jonge medewerker in een gesprek met rabbijn Vaisben (Tzahi Grad), maar hij weet niet dat de seksuele geaardheid van Ezri al over de tongen gaat.

 

Tabakman toontde kijker het dilemma van Aaron Fleischman: z’n aantrekkelijke en lieve vrouw Revka (Tinkerbell, artiestennaam van Ravit Rozen) en hun vier kinderen, een perfect gezin dat aan niets tekort heeft, maar dat in opspraak wordt gebracht door z’n omgang met Ezri. Tegelijk kan de regisseur de kijker een blik gunnen op typisch joodse gebruiken zoals de rituele reiniging en het paasmaal. Revka merkt als eerste de verandering in haar echtgenoot en niet veel later ziet ze de pamfletten en wordt ze geconfronteerd met de roddel op straat. Als gelovige maakt ze zich zorgen om Aarons heil en vraagt ze zich af of hij hun huis niet heeft bezoedeld door zijn zondig gedrag. Tinkerbell (what’s in a name?) brengt een aantrekkelijk interpretatie van de rol van joodse echtgenote en huismoeder. Ze maakt niemand verwijten en als ze op een keer in de slagerij tegen Ezri zegt dat hij zich wel eenzaam moet voelen als vrijgezel, geeft ze heel even toe aan haar eigen wanhopige gevoelens.

 

Regisseur Haim Tabakman maakt van Eyes Wide Open een stille film met af een toe een streepje muziek en spaarzame dialogen. Niet alles wordt uitgelegd of getoond en de intieme scènes tussen Aaron en Ezri zijn nauwelijks schokkend of confronterend. Tabakman kiest voor ruime shots, afgewisseld met intense close-ups. Als tegenhanger van de relatie Aaron-Ezri verwerkt hij een kleiner verhaal in de film over Sarah, een jonge vrouw die een geheime relatie heeft met de jongen van wie ze houdt, maar met wie ze niet kan trouwen omdat ze beloofd is aan een oudere man. Sarah zal buigen voor de druk van haar vader en z’n vrienden. Aaron, die de huwelijksceremonie van op straat gadeslaat, beseft dat hij net als zij geen keuze heeft.

De regisseur hanteert een realistisch kleurenpalet met veel wit in de slagerij, grijs en grauw op straat, felle tinten voor het ommeland van Jeruzalem en veel bruin en geel voor de interieurs (huiskamer van Revka, synagoge). De huidtinten zijn zacht en de details zijn scherp bij een uitstekend zwartniveau. De gebruikte master is zo goed als vrij van ongerechtigheden, behalve in twee scènes in het begin van de film waarin een digitale compressiefout optreedt die het beeld heel kort in vierkantjes opdeelt (ook tijdens de replay). De soundtrack van de Franse componist Nathaniel Méchaly is zeer minimalistisch qua opbouw en uitvoering en creëert soms een wat vervreemdende sfeer. Voor de aftiteling heeft hij een prachtige pianomelodie geschreven. Veel belangrijker in deze film is de stilte tussen de spaarzame dialogen met op de achtergrond de kakofonie van stadsgeluiden. Zeer regelmatig hoort u ook joodse kinderliedjes en meer religieus geïnspireerd materiaal (in de synagoge en tijdens het paasmaal).

In The Making of Eyes Wide Open (22 min.) vertellen Zohar Shtrauss en Ran Danker over hun ongewone rol in deze film. Om geen foute indruk te wekken zegt Shtrauss nadrukkelijk dat hij uit z’n ervaring als hetero heeft geput om de intieme scènes te spelen. De regisseur praat over de samenwerking met de Franse (ARTE) en Duitse (ZDF) producers en hun inbreng in het tot stand komen van het project. De documentaire bevat scènes uit de film, heel veel setopnamen en eindigt met een impressie van de voorstelling van de productie op het Festival van Cannes.

 

Eyes Wide Open is een beetje een afstandelijke, maar intense film met drie sterke hoofdacteurs in wat meer wil zijn dan een doordeweekse homofilm. Regisseur Tabakman kiest voor een rustige en integere aanpak zonder het typische gayparadesfeertje dat in Amerikaanse films vaak als excuus wordt gebruikt voor veel seks, veel naakte torso’s en vuil taalgebruik. Eyes Wide Open is m.a.w. een arthousefilm die homoseksualiteit in een orthodoxe gemeenschap centraal stelt zonder overbodig drama, en die z’n beslag krijgt in een zuinige 90 minuten. De kwaliteit van het materiaal is goed, de bonussectie mager.