FILM
Een verouderd motel op de rand van een zandige landweg. Een knipperend neonlicht. Bates Motel: 12 rooms, 12 vacancies. Het geluid van stromend water uit een roestige douchekop in een hagelwitte badkamer. Een blonde vrouw stapt in de warme waterstraal en wast de zonde van zich af. Ze merkt niet dat de kamerdeur openzwaait. Het silhouet van een oudere dame tekent zich af tegen het plastic douchescherm. Haar hand glijdt omineus naar het scherm en schuift het in één ruk opzij. Een door merg en been snijdende gil. Wijd opengesperde ogen van angst. Begeleid door nerveuze, ritmische strijkers doorboort het mes de blanke huid van de zich douchende blondine. Haar blik verstart. Haar arm graait naar het douchescherm. De haakjes lossen één voor één. Levenloos valt het naakte vrouwenlichaam over de rand van het bad. De waterstraal spoelt het bloed weg door het doucheputje. In het akelige huis op de heuvel naast het hotel weerklinkt de wanhopige stem van een verwarde jongeman: “Mother! What have you done? The blood! The blood!”

Zelfs mensen die Alfred Hitchcocks horrormeesterwerk Psycho nooit hebben gezien, kennen deze scène. Ze zit diep geworteld in ons collectieve bewustzijn, een verdrongen herinnering aan primaire angst van de schrikwekkendste soort. Duizenden mensen, waaronder ster Janet Leigh zelf, zwoeren na het zien van deze ene filmminuut nooit nog een douche te nemen. Het is het soort van compliment waarbij de Master of Suspense achterover zou leunen in zijn bureaustoel en gelukzalig glimlachen. Het ultieme bewijs dat zijn duistere complot van onrustwekkende beelden, benauwende muziek en verstikkende montage zijn doel niet is voorbijgeschoten. De douchescène, wellicht de beroemdste zestig seconden film sinds de gebroeders Lumière in 1895 hun Cinématoscope aan het publiek toonden, verdient alle lof die haar in de loop der jaren is toegezwaaid. Ze toont een grootmeester van de cinema op het toppunt van zijn kunnen. Nog steeds krijg ik tranen in de ogen als ik de scène zie. Tranen van bewondering voor de onmetelijke schoonheid en de schokkende kracht die tegen 24 of 25 beeldjes per seconde mijn netvlies prikkelt.

Maar Psycho is zoveel meer dan enkel deze ene briljante minuut. Ook de rest van de film is een toonbeeld van filmische perfectie. De wijze waarop Hitchcock het publiek meesleept in het verhaal, emoties losweekt, banden van sympathie met de personages aanhaalt en weer verbreekt, is impressionant. Van de duizenden films die ik in mijn leven heb gezien, zijn er slechts een handvol die ik kan bekijken en hérbekijken alsof het de eerste keer is. Psycho is een stichtend lid van deze selecte club. En dan te bedenken dat de regisseur de film slechts draaide als een snel en goedkoop tussendoortje. Zijn streven naar constante vernieuwing en experimenten zorgde er alsnog voor dat Psycho zijn meest gevierde werk werd.

Vooreerst is er de pienter uitgedachte structuur, waarbij een personage waarin we ruim 40 minuten emotioneel  hebben geïnvesteerd (Janet Leigh) door Hitchcock vakkundig opzij wordt geschoven. Dit maakt een emotionele transfer naar een ander personage mogelijk, in dit geval naar moederskindje Norman Bates (Anthony Perkins). Dankzij deze techniek voedt de regisseur de ambiguïteit in het karakter van Bates: hij dumpt weliswaar de lijken die zijn moeder achterlaat, in het moeras, maar toch voelen we sympathie voor hem. We kunnen ons in zijn situatie plaatsen. Of liever: Hitchcock plaatst de kijker doelbewust in die situatie. In deze was de keuze voor Anthony Perkins ook een briljante zet. In het boek waarop de film gebaseerd is, was Norman Bates een onsympathieke, perverse dikkerd. De lange, smalle Perkins brengt echter de onschuld en de naïviteit van het filmpersonage naar boven. Zijn acteerprestatie is een indrukwekkende tour de force en zet ons aan het denken over het goede en het kwade in iedere mens. Perkins torst het volledige gewicht van de film en laat onze aandacht geen moment verslappen.

Ook de technische kant van Psycho is een triomf. Na twee grandioze Technicolor-spektakels (Vertigo en North By Northwest) kiest Hitchcock opnieuw voor zwart-wit en toont hij zich een meester in het uitspelen van contrasten tussen donker en licht. Ook in de cameravoering is een schizofreen contrast voelbaar. Enerzijds gebruikt de regisseur veelvuldig het subjectieve shot, anderzijds nemen ook vogelperspectiefshots een cruciale plaats in. Beide technieken hebben echter eenzelfde doel: het manipuleren van de kijker. Daarom ook is de montage een essentiële medespeler in de film. De spanningsopbouw in Psycho is niet voor niets aan iedere filmschool ter wereld verplichte leerstof. In direct verband hiermee staat Bernard Herrmanns legendarische muzikale score die enkel het strijkerssegment van het orkest gebruikt. Het is misschien wel de meest geïmiteerde soundtrack uit de geschiedenis. En imitatie is nog steeds het grootste compliment.

Nog uren zou ik kunnen doorbomen over andere aspecten van de film: de Oscar-genomineerde art direction, de freudiaanse achtergrond van Norman Bates' moedercomplex, Hitchocks dodelijke obsessie met blondines en de invloedrijke erfenis die Psycho heeft achtergelaten voor generaties aspirant-filmmakers. Maar dit zou ons maar afleiden van de hoofdzaak en die is dat Psycho een van de belangrijkste, meest angstaanjagende en beklijvende films is uit de geschiedenis van de zevende kunst, een mijlpaal uit de carrière van de meest getalenteerde regisseur die ooit over de straten van Hollywood liep, een film om elk jaar opnieuw te bekijken en zo iets te zien wat zelden ons netvlies bereikt. Perfectie.

BEELD EN GELUID
In vergelijking met een eerdere dvd-release van de prent, is de beeldkwaliteit op deze Blu-ray ronduit verbluffend. Met name de scherpte van het beeld is een streling voor het oog. Maar ook de complete afwezigheid van grain en printbeschadigingen zorgt voor een uiterst aangename kijkervaring. Voeg daarbij een quasi perfect contrast en een uitgebalanceerde weergave van de zwarte en grijze tinten en je krijgt een print die -  voor een film van vijftig jaar oud - gerust van referentiekwaliteit genoemd mag worden. Maar hoe goed het beeld ook is, de soundtrack is nog sterker. Naast het correct weergegeven originele monospoor bevat de disk namelijk een gloednieuw DTS-spoor dat op sfeervolle wijze alle boxen in de 5.1-setup gebruikt. Doorgaans sta ik afkerig tegenover de opwaardering van monotracks, maar wat de geluidstechnici hier presteren, doet mij die mening in één klap herzien.

EXTRA'S
Ter gelegenheid van het gouden jublieum van Psycho krijgt de film een uitgebreide bonussectie op deze Blu-ray. De voornaamste extra is zonder twijfel The Making of Psycho (93 min.), een retrospectieve documentaire van Laurent Bouzereau die van pre- tot postproductie alle belangrijke levensfasen van de film tot leven brengt met interessant archiefmateriaal en dito interviews. Voor wie dat niet genoeg is, bevat de schijf ook een informatief Audiocommentaar door Psycho-kenner Stephen Rebello. Daarnaast is er de fascinerende, maar veel te korte docu In The Master's Shadow: Hitchcock's Legacy (26 min.) waarin tal van filmmakers de invloed van de cineast onder de loep nemen, waaronder John Carpenter en Martin Scorsese. Hitchcock/Truffaut (15 min.) bevat fragmenten uit de beroemde interviewreeks van de twee filmmmakers, begeleid door beelden uit Psycho en in Newsreel Footage (7 min.) wordt de ingenieuze promotiecampagne van de film uit de doeken gedaan. Om de nieuwe 5.1-soundtrack in het voetlicht te plaatsen, toont Psycho Sound (8 min.) hoe dat in zijn werk is gegaan, terwijl The Psycho Archives een massa oud publicitair materiaal met de kijker deelt. Wellicht de beroemdste scène uit de filmgeschiedenis kan je met of zonder Bernard Herrmanns muziek bekijken in The Shower Scene (2 min.) en ook de Storyboards (4 min.) van Saul Bass voor die sequentie zijn te raadplegen. Alle Trailers voor de verschillende releases van de prent vinden eveneens een plek op de schijf. De exhaustieve bonussectie wordt afgerond met een aflevering van de tv-reeks Alfred Hitchcock Presents: Lamb to the Slaughter (25 min.) uit de jaren vijftig.

CONCLUSIE
Vijftig jaar na de eerste release is Psycho nog steeds in staat te schokken. De oerslasher is bovendien één lange les in filmisch meesterschap, van de technische bravoure en de grensverleggende regie tot de doorleefde vertolkingen en de onvergetelijke soundtrack. De klassieker ziet er op Blu-ray beter uit dan ooit en het als 5.1-track geremasterde audiospoor klinkt ronduit verbluffend. De inzichtelijke en uitgebreide bonussectie vormt de kers op de taart.