FILM
Wie denkt aan Disney, denkt ongetwijfeld meteen aan prachtige sprookjes vol prinsen op witte paarden, prachtige prinsessen en sprekende dieren. Hoewel Fantasia zeker een plaatsje gekregen heeft in de uitgebreide lijst van Disney-klassiekers is deze film toch helemaal anders dan wat we gewoon zijn van het bedrijf. Fantasia, een animatiefilm uit 1940, was eigenlijk een experiment. Het was de bedoeling om beelden te plakken op klassieke muziek. De film, die overigens iets meer dan twee uur duurt, is onderverdeeld in verschillende stukken. Elk onderdeel wordt ingeleid door Deems Taylor die achtergrondinformatie geeft over het muziekstuk dat we te horen krijgen. Daarna is het uiteraard aan het Philadelphia Orchestra onder leiding van Leopold Stokowski om het nauwkeurig uitgekozen klassieke werk uit te voeren bij het door Disney voorziene beeldmateriaal. Al vanaf het begin vertelt Deems Taylor ons dat er drie verschillende soorten muziek zijn, namelijk muziek die een verhaal vertelt, muziek die bepaalde beelden oproept en muziek die louter om de muziek gaat. Alle drie de soorten zullen tijdens Fantasia aan bod komen.


Het eerste werk dat aan bod komt is de Toccata en Fuga in d-moll van Johann Sebastian Bach. Dit stuk wordt uitsluitend begeleid door beelden van het orkest en allerlei lichtpatronen of door vrij abstracte werken van de Duitse kunstenaar Oskar Fischinger. Niet meteen het meest toegankelijke onderdeel om mee te beginnen dus. Bij het tweede werk daarentegen ligt de drempel een stuk lager. We horen de Notenkrakersuite van Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Bij deze muziek tekende Walt Disney en zijn medewerkers dansfragmenten waarin planten, dieren en andere wezens zoals feeën centraal staan. Het derde deel van Fantasia is wellicht het meest bekende. Aan de hand van de muziek van Paul Dukas wordt het verhaal verteld over de tovenaarsleerling Mickey Mouse. Als leerling mag Mickey nog niet al te veel echte tovenaarskunsten laten zien. Eigenlijk bestaat zijn job erin water te halen voor zijn meester. Maar wanneer deze even een dutje doet, komt Mickey op het geweldige idee om de bezem te betoveren zodat die zijn taken kan uitvoeren. Jammer genoeg wordt het al snel duidelijk dat Mickey de magie nog niet echt onder controle heeft.


In Le Sacre du Printemps van Igor Stravinsky wordt het ontstaan van de aarde en de eerste levensvormen beschreven. Daarna komt het rijk van de dinosauriërs aan bod met het uitsterven van deze machtige soort als eindpunt. Ondertussen zijn wel een aantal van de aangebrachte ideeën achterhaald, wat even weer in de verf zet hoe oud Fantasia eigenlijk wel is.


Na dit vierde deel verlaten de muzikanten het podium en wordt er als het ware een korte pauze ingelast. Als de musici terugkeren, heerst er een wat uitgelaten sfeer en wordt er zelfs een stukje jazz gespeeld. Daarna krijgt het publiek wat uitleg over de werking van geluidsgolven. Het tweede deel van Fantasia begint met mijn absolute favoriet De Pastorale. Hoewel het Beethovens bedoeling was een prachtige dag op het platteland te beschrijven, heeft Disney er een andere vorm aan gegeven. Tijdens dit prachtige werk zien we een Grieks mythologisch landschap met centauren, vliegende paarden en een aantal Griekse goden. Hoewel dit onderdeel blijkbaar niet in de smaak viel in de jaren veertig van de vorige eeuw, kan ik met zekerheid zeggen dat ik er nu nog evenveel van geniet als toen ik acht jaar was.


De Urendans (Amilcare Ponchielli), die volgt op De Pastorale, is samen met de Tovenaarsleerling het bekendste stuk van Fantasia. Wie heeft immers nog nooit de beelden gezien van de dansende olifanten en de nijlpaarden die zich als prima ballerina’s in de lucht laten gooien door de krokodillen. Het laatste onderdeel van Fantasia is een tweeluik bestaande uit Nacht op de Kale Berg (Modest Mussorgsky) en Ave Maria (Franz Schubert). In het eerste stukje zien we de nachtelijke escapades van de demon Chernabog en zijn volgelingen, maar als de ochtend aanbreekt en de klokken luiden, moet Chernabog het veld ruimen. Op de tonen van het Ave Maria zien we gesluierde mensen in een langzame processie door het landschap trekken.


Het mag duidelijk zijn dat Fantasia mijlenver afstaat van de toegankelijke sprookjes waarmee Disney zo bekend geworden is. Het hoeft ons dan ook niet te verbazen dan Fantasia de eerste Disney-film was die op een gigantische flop uitdraaide in de cinemazalen. Toch is dit heel bijzondere project uitgegroeid tot een echte klassieker, en terecht ook.

BEELD EN GELUID
Zoals we reeds vermeldden, gaat het hier om een film uit 1940. Hoewel we uitgingen van een digitale restauratie, heeft deze film ons toch nog verbaasd. Gezien de ouderdom van het beeldmateriaal, ziet de Blu-rayversie er echt prachtig uit. De kleuren zijn helder en de beelden zijn scherp. Er zijn ons ook geen fouten opvallen in het beeld. In het hoofdmenu kan er overigens voor gekozen worden om de film te bekijken in het originele 4:3-beeldformaat met bijhorende zwarte randen uiteraard. Maar voor wie zich daaraan stoort, bestaat er ook de mogelijkheid de film te bekijken in DisneyView wat inhoudt dat de zwarte randen opgevuld worden met stukjes artwork van Disney. Persoonlijk vinden we dat deze optie niet zoveel voorstelt. Bovendien is het bij momenten zelfs storend. Ook qua geluid scoort Fantasia goed. Als je ervoor kiest de film in het Engels te bekijken, krijg je zelfs 7.1 aangeboden, wat wij met ons beperkt 5.1-systeempje jammer genoeg niet uit kunnen testen. Hier en daar hadden we de indruk wat ruis in het geluid te bemerken, maar over het algemeen klonk het allemaal zeer goed en dat is natuurlijk heel mooi meegenomen voor een film die zo focust op muziek.

EXTRA'S
Op de Blu-ray vinden we 4 extra’s. Vooreerst bestaat er de mogelijkheid om Fantasia te bekijken met audiocommentaar van Disney-historicus Brian Sibley. Voorts hebben we de Interactieve kunstgalerij. Dit houdt in dat een aantal screenshots uit Fantasia eruit gelicht worden. In Disney Family Museum krijgen we een vier minuten durende uitleg over het museum dat opgericht is ter ere van Walt Disney. De bezoekers krijgen de kans om zich een beeld te vormen van het leven van Walt Disney. Ook zijn er een heel aantal tekeningen en documenten te bezichtigen. Deze korte voorstelling geeft al een eerste indruk over hett museum. De laatste en meteen ook de interessantste extra is Het plakboek van Schultheis: een Disney schat. Schultheis was één van de medewerkers van Walt Disney die zich meer specifiek bezighield met de special effects. Gelukkig hield deze man er de gewoonte op na om zijn verwezenlijkingen te beschrijven in een boek. Daardoor zien we hoe speciale effecten in 1940 vorm kregen. Deze laatste extra is echt wel de moeite waard. Voorts bevat de Blu-ray 2-disc special edition ook nog de dvd van Fantasia met het bijhorende bonusmateriaal (Disney Family Museum, audiocommentaar en een reclamefilmpje voor Disney Blu-ray)

CONCLUSIE
Aan degenen die specifiek op zoek zijn naar een typische Disneyfilm, zouden we Fantasia niet meteen aanraden. Ook als je een hekel hebt aan klassieke muziek, laat je deze film best aan je voorbij gaan. Maar wie zich wel wil openstellen voor iets totaal anders, zal verbaasd worden door de prachtige beelden en de schitterende muziek van Fantasia. Denk hier dan nog bij dat deze film al 70 jaar oud is en je zal hem nog meer appreciëren.