ME AND YOU AND EVERYONE WE KNOW
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2011-09-29
FILM
Richard en zijn vrouw Ellen zijn aan het eind van hun relatie. Doorgaan heeft geen zin meer. Het is allemaal weg. Ze maken afspraken over hun beide kinderen, de 7-jarige Robby en de 11-jarige Peter, en gaan uit elkaar zonder ruzie of gestook. Voor Richard valt de scheiding het zwaarst: hij krijgt dan wel deeltijds de kinderen over de vloer, maar een goed contact heeft hij met geen van beide jongens. Die praten meer tegen elkaar en hebben meer interesse voor hun computer dan voor papa. Richard probeert op allerlei manier contact met ze te krijgen, steekt desnoods zijn eigen hand in brand, maar veel helpt het niet.
Christine is Eldercab-driver: zij rijdt met de bejaarden van een tehuis naar afspraakjes, gaat met ze winkelen, vergezelt ze bij een bezoek aan vrienden en kennissen, en als het niet om den brode gaat is ze kunstenaar. Ze maakt filmopnamen van foto's en collages waarbij ze zelf commentaar verzint en legt een deel van zichzelf en van haar emotionaliteit in haar werk. Als ze op een ochtend met een bejaarde man schoenen gaat kopen, komt ze Richard tegen. Hij is de kersverse schoenverkoper in het plaatselijke winkelcentrum. Terwijl Richard uitlegt dat hij alleen de schoenen kan aanraken en niet de voeten van de klanten, wordt Christine een beetje verliefd op hem. Maar Richard heeft andere zorgen en nauwelijks oog voor haar: hij is bang z'n zoontjes te verliezen, of z'n job en het grote avontuur waarop hij zit te wachten, blijkt zich voorlopig niet te zullen openbaren.
Robby en Peter, zijn zoontjes, zijn een stel apart. Ze zitten heel vaak aan hun computer en raken aan de praat met onbekenden. Robby, die niets van seks afweet maar alles over het taaltje en de manier van doen op het internet, raakt geboeid door de versluierde vragen en de uitroep- en vraagtekens van één van zijn correspondenten en hij engageert zich via kopiëren en plakken in een gesprek dat hem naar een bank in het park zal leiden. Z'n oudere broer Peter laat zich door twee hitsige tienermeisjes overhalen om deel te nemen aan een seksexperiment en symboliseert op originele, hilarische en aandoenlijke manier het ontgroeningproces van pubers.
Miranda July is zonder meer een uniek en nieuw talent in de Amerikaanse cinema. Haar aanpak is origineel en ontroerend, de karakterisering buitengewoon boeiend, fantasierijk en openhartig, zonder excessief melodramatische ensceneringen. Dat komt door de aaneenrijging van korte prettig gestoorde situaties waarin de regisseur ons op subtiele en tegelijk intense manier haar ontwapenende personages voorstelt. Het begin van de film zet al meteen de toon wanneer Christine op de autoweg vaststelt dat er op het dak van de auto voor haar een halfgevulde plasticzak ligt met een goudvis erin, gekocht in de supermarkt en vergeten bij het wegstoppen van de boodschappen in de kofferbak. Op een eenvoudige, maar verbluffend intense wijze creëert July met minimale middelen een situatie waarbij ook voor ons, de toeschouwer, het overleven van die onbekende goudvis een kwestie wordt van leven en dood. Een gevoel van angst en ongeloof steekt op als een storm bij heldere hemel, een Griekse tragedie ontvouwt zich in 30 seconden, om een banaliteit, een vis van 75 cent, en als toeschouwer voel je je betrokken, je lijdt mee, met dichtgeknepen keel. En dan is het voorbij, plots en onverwacht. Al even indrukwekkend is de manier waarop ze Robby voor de computer in beeld brengt. De cursor beweegt over het scherm tussen copy en paste alsof het om de aankondiging van een misdaad gaat, of eentje die staat te gebeuren en het geluid van de verschijnende zinnetjes klinkt onheilspellend en gevaarlijk. En dan die oogjes, felle stippen in een bruin gezichtje, onschuldig starend, van links naar rechts over het scherm flitsend, met subtiele bewegingen van de muis, een benauwende sfeer, rakelings langs de gevaarlijke klippen van kindermisbruik en meer van dat, en toch subtiel, ingehouden.
Me and You and Everyone We Know heeft net geen miljoen Dollar gekost en dat is een zegen, want totaal tegengesteld aan de huidige trend om zo duur mogelijk en zo flitsend mogelijk te produceren. July's film is heel eenvoudig van snit, zonder fabelachtige decors of verbazingwekkende stunts en trucages, het werkstuk van een woordkunstenares die een zekere naam heeft opgebouwd in de States met schilderwerk, geluid-cd's en vooral intimistische word performances waarin dialogen (met zichzelf) een belangrijke rol spelen. Voor de kenners: een jonge Laurie Anderson in wording, die – zoals ze zelf aangeeft in de extra's – niet probeert te intellectualiseren over een nieuw thema of een nieuw onderwerp, omdat het dan sterft onder haar ogen. In tegenstelling tot Laurie Anderson houdt Miranda July het vormelijk én inhoudelijk allemaal een beetje eenvoudig. Maar ze is net dertig. Dus ze heeft nog tijd en qua maturiteit een zekere achterstand op Anderson. De eenvoud, het onschuldig naïeve, het zit wel allemaal in deze film. Homescreen, dat de dvd-versie bij ons op de markt brengt, noemt Me And You And Everyone We Know in zijn persmededeling de lievelingsfilm van het bioscooppubliek. In gelijkaardige termen werd er over deze film vorig jaar gesproken op het Sundance Festival, waar hij de grote prijs wegkaapte, en in Cannes, waar hem de Caméra d'Or werd toegekend als beste debuut. Camerawerk, montage én script, ze ademen helemaal de persoonlijkheid van Miranda July, een zachtaardige vrouw die haar kinderdromen niet heeft opgegeven, maar die ook niet blind is voor de gevaren van onze tijd, getuige de manier waarop ze de kleine Robby laat omgaan met een sekscontact op internet. Het idee op zich is choquant en toegegeven: Miranda July choqueert misschien wel graag op een voorzichtige manier, maar zoals ze het thema uitwerkt is haar aanpak magistraal en smaakvol, met veel liefde zowel voor het kind als voor de volwassene.
Miranda July – schrijfster en regisseur plus hoofdactrice – presenteert haar film over de moeilijke verkenningstocht naar vriendschap, liefde en genegenheid als een veelzijdige vertelling, ontroerend, hilarisch en teerhartig, zonder overbodige sentimentaliteit. Haar personages zijn fraai geconstrueerd, ontwapenend en fragiel. Me And You And Everyone We Know is bittere en tegelijk zoete cinema.
BEELD EN GELUID
Me And You And Everyone We Know is een HDTV-video-registratie. Voor de bioscooprelease is er een 35 mm-kopie gemaakt, maar het loepzuivere aspect van de opnamen is bewaard. De paar onzuivere beeldjes zitten ook al in het origineel en zijn bewuste keuzen van de regisseur om zachte overgangen tussen fragmenten in hetzelfde kader maar op verschillende afstand tot de lens zonder cut of verandering van camerastandpunt in elkaar te laten overvloeien. U merkt het wel. De kleuren zijn fel en helder, achtereenvolgens dof en verdonkerd, dan weer digitaal bewerkt zodat alleen blauw en grijs overblijft, groen en grijs of blauw en zwart: een voortdurende poging om de sfeer goed te krijgen in en om de kleine tafereeltjes die Miranda July bouwt rond eenvoudige onderwerpen, met steeds dezelfde of andere personages, miniatuurtjes die ook qua dialogen en close ups haast puntgaaf zijn.
Het geluid staat in 5.1 en DTS. Het is poreus en fragiel, grotendeels elektronisch met geluidstoetsen die op de roze bolletjesstickers lijken op de vhs-cassettes die Christine naar de kunstgalerijen stuurt ter introductie: roze met af een toe een gele en een rode toets en regelmatige hernemingen van hetzelfde thema waardoor een bijzonder eenheid tussen de zeer diverse fragmenten wordt gecreëerd. De afstand tussen de 5.1-versie en de DTS-track is miniem, met een subjectief vollere ruimtelijkheid bij de DTS-beluistering, maar
Me and You and Everyone We Know is niet het soort film dat het van hevige geluidscontrasten en bombast à la
Star Wars moet hebben om het publiek te overtuigen. Miranda July gebruikt onbekende acteurs die emotie kunnen uitdrukken en de kijker toch niet meteen doen janken, en haar geluid is voornamelijk de menselijke stem en al haar duizend manieren om tonen te verhogen en te verlagen, om twijfel en aarzeling en klein geluk hoorbaar te maken. Daarnaast zijn er de dialogen, direct verbonden met al die mogelijkheden van het menselijk instrument, de korte zinnetjes, de knettergekke, hallucinante, surrealistische, kinderlijk naïeve en eerlijke
oneliners waarmee July de conversaties van haar hartverwarmende personages doorspekt.
EXTRA'S
De extra's – alles bij elkaar zo'n uur lang - zijn ondergebracht op een extra dvd-schijfje. Swan Tool en Hayska Royko zijn twee korte film van Miranda July, waarbij vooral de eerste film alle ingrediënten van haar eigen universum bevat, zowel qua beeldinformatie als qua dialogen. Niet iedereen zal de beide films op prijs stellen wegens hun arty karakter, maar als introductie tot een veelzijdig en veelbelovend allroundartiest zijn ze belangwekkend. Cinema.NL, het filmprogramma van de VPRO, gewijd aan het Rotterdams Filmfestival, mét een ruim Interview met Miranda July, staat ook op de dvd en gunt ons een blik op het karakter en de mentaliteit van een jonge artiest/kunstenares/regisseur die in alle eerlijkheid voorzichtige stappen zet in een carrière die stilaan een mengvorm wordt van alle disciplines die in haar bereik liggen. Een gelijkaardig Interview met Miranda July (zonder Nederlandse ondertitels) van Canal+ sluit de dvd af en bevat wezenlijk niet veel meer dan de eerdere VPRO-bijdrage. Er zijn nog Andere Trailers uit de Homescreen-catalogus, maar die dateren uit de tijd van de eerste release in 2005.
CONCLUSIE
Me And You And Everyone We Know van Miranda July was de verrassing van 2005 en wordt nu opnieuw uitgebracht als Special 2-Disc Edition ter gelegenheid van de release van haar nieuwste film The Future. July levert met haar debuut een film af zonder veel spektakel, die zowel de festivalgangers in Amerika en Europa als de filmkritiek wist te overtuigen met eenvoudige, menselijke verhaaltjes, deels uit het privéleven van July zelf, deels van horen zeggen, gefilmd en gemonteerd in de overtuiging dat het leven weliswaar ingewikkeld en gevaarlijk, maar nooit zinloos en overbodig is en dat alle ervaringen een plaats en een functie hebben. De karakters zijn stuk voor stuk pareltjes en het is moeilijk om er eentje uit te pikken als hét interessantste. Miranda July verbaast in elk geval op alle fronten: ze niet alleen de bedenker van de film, ze schreef ook het script, inclusief alle dialogen, regisseerde, stond achter de camera en speelt zelf de hoofdrol. De film bevat heel veel humor omtrent liefde en vriendschap, eenzaamheid en verantwoordelijkheidszin, pedofilie, internetseks en het coming-of-age-proces. Indrukwekkend en dus (nog steeds) zeer warm aanbevolen.