Ayrton Senna was één van de zeldzame mensen die de sport waarin hij uitblonk oversteeg en wereldwijd een heus icoon werd, op de eerste plaats in zijn thuisland Brazilië. Vele mensen waren diep ontroerd door zijn vroege dood op 34-jarige leeftijd. Senna werd niet alleen geroemd wegens zijn virtuoze racekunst; hij was tegelijkertijd de hoop van een land dat gebukt ging onder bittere armoede en hevige criminaliteit in de jaren 80. Miljoenen Brazilianen zagen Senna met de nationale vlag zwaaien na het winnen van een race en dat gaf ze telkens hoop op een betere toekomst. Hij was een rolmodel voor velen, een houvast in moeilijke tijden en daarnaast ook wellicht de allerbeste autosportpiloot ooit. Menige autosportliefhebber zal dat beamen en met plezier terugdenken aan de gouden jaren uit de Formule 1 in de jaren 80 met de hevige rivaliteit tussen Ayrton Senna en Alain Prost, wat race na race voor onnavolgbare suspense zorgde en zelfs politieke steekspelletjes teweegbracht.
 

 

De film is een autobiografisch relaas over het leven van Ayrton Senna dat grotendeels bestaat uit archiefbeelden die teruggaan tot het prille begin van zijn carrière toen hij nog furore maakte in karting. Het valt al meteen op hoe bescheiden en menslievend de man was, ondanks het feit dat hij van een rijke familie afstamde. Het is dan ook te simplistisch om ervan uit te gaan dat hij het succes in de schoot geworpen kreeg. Ayrton heeft zéér hard moeten knokken om zich een weg te banen naar de internationale top. Al van bij het begin van zijn eerste seizoen in het profcircuit kwam hij tot de conclusie dat het niet volstaat voor de wereldtitel om een toppiloot te zijn; het is minstens even belangrijk dat je de politics van de racewereld begrijpt en dat je weet hoe ermee om te gaan. Aartsrivaal Alain Prost was daar een absolute meester in en hij werd mede geholpen door het feit dat de toenmalige grote baas van de racefederatie (Jean-Marie Balestre) ook een Fransman was die Prost graag zag winnen voor het vaderland. Gaandeweg zien we hoe Senna zich weet te handhaven in de harde wereld van de Formule 1, maar nooit liet hij het zakelijke aspect primeren op het menselijke zoals andere racepiloten wel deden.

 

 

Je kan regisseur Asif Kapadia geenszins verwijten dat hij een standaarddocumentaire heeft afgeleverd zoals er dertien in een dozijn zijn. Wat we als kijker gepresenteerd krijgen is veel meer dan een loutere aaneenschakeling van racebeelden. We krijgen diverse boeiende inzichten in de wereld achter de racepiloot te zien en leven bijna twee uur lang mee met Ayrton als mens. Bijna iedereen weet wat er te gebeuren staat, maar die voorspelbaarheid wordt ruimschoots gecompenseerd door de emotionele suspens en de stijlvolle bewerking. De fantastische soundtrack draagt beslist bij tot een intensere kijkervaring van het geheel. Ook op narratief gebied is de documentaire haast perfect in evenwicht. Je moet niet noodzakelijk een liefhebber van Formule 1 zijn om met volle teugen te genieten van dit meesterwerkje dat Ayrton Senna in de eerste plaats als bewonderenswaardige mens onsterfelijk maakt.

Ayrton Senna heeft een pioniersrol gespeeld in de Formule 1: dankzij het constant verleggen van zijn grenzen en het streven naar meer veiligheid zijn er al bijna 20 jaar geen dodelijke ongevallen meer gebeurd in de Formule 1. Helaas heeft hij zelf wel eerst het leven moeten laten op die dramatische dag (1 mei 1994) op het circuit van Imola in Italië. Op die bewuste dag zien we hem voor de race nog sterk twijfelen aan de veiligheid van zijn nieuwe bolide bij Williams-Renault. De onzekerheid is van zijn gezicht af te lezen op de allerlaatste beelden voor de crash, alsof hij bijna voelde wat er te gebeuren stond... Die laatste beelden gaan door merg en been.
 

Helaas is het beeld op deze Blu-ray van zeer matige kwaliteit. Natuurlijk is dat vooral te wijten aan de ouderdom van de meeste archiefbeelden, waarvan sommige meer dan twintig jaar oud zijn. Kuddo's ook aan het adres van Universal dat er niet is geknoeid met het beeldformaat van de archiefbeelden. Desalniettemin stoort het toch een beetje dat de beeldkwaliteit vergelijkbaar is met een B-film op vhs-tape. Blu-ray is en blijft een nieuw toonaangevend medium en voor zo'n release hadden ze wat ons betreft toch enig digitaal oppoetswerk kunnen verrichten. Met de huidige beschikbare technologie is dat geen overbodige luxe. Gelukkig wordt de intense beleving van de documentaire hier niet door tenietgedaan, want daarvoor is het hele werkstuk té monumentaal en té indrukwekkend. Voorts wordt de ondermaatse beeldtransfer ook gecompenseerd door een uitstekend klinkende DTS-HD Master Audio 5.1-audiotrack. De iconische racegeluiden klinken energiek en de interviews worden helder en duidelijk weergegeven. De geweldige soundtrack die de archiefbeelden begeleidt wordt optimaal benut, wat resulteert in een breed ruimtelijk geluid. Senna is op visueel vlak niet bepaald een film waarmee je je HD-set showt aan je vrienden, maar op auditief gebied hebben we toch weinig te klagen.
 

In de bonussectie vinden we een onderhoudend audiocommentaar met regisseur Asif Kapadia, schrijver Manish Pandey en producent James Gay-Rees, waarin vooral de behind-the-scenes-ervaringen en de technische aspecten van de film worden aangehaald aan de hand van vele weetjes en leuke anekdotes. Zo vertelt de regisseur ons bijv. dat de soundtrack hét sleutelingrediënt is van de documentaire die de vele televisiebeelden sfeervol en intens doet overkomen. We krijgen ook een goed idee van de logistiek van zo'n immens project waarbij heel veel research nodig is, wat vol overgave is gedaan door een internationaal team. Producent James Gay-Rees is overduidelijk de grootste fan en kenner van de drie en de meer directe en emotionele reacties van Kapadia en Pandey zijn er een zeer mooie aanvulling op. Er vallen nauwelijks of geen stiltes tijdens het audiocommentaar, behalve dan tijdens en na de beelden van de fatale crash van Senna.

Senna is de perfecte hommage aan het Braziliaans icoon uit de Formule 1 en tevens één van de beste en meest succesvolle documentaires ooit gemaakt. De film won in 2011 terecht een World Cinema Audience Award in de categorie Documentaire op het gerenommeerde Sundance Film Festival. Helaas bleef de film in vele landen - inclusief België - verstoken van een degelijke bioscooprelease. Bij ons was de film op het grote doek te bewonderen op het Filmfestival in Gent. Dat is een reden te meer om dit pareltje op dvd of Blu-ray te ontdekken, ondanks de matige beeldkwaliteit en de magere buit qua extra's.