SERIE
De jaarlijkse prestigieuze reeks die de VRT voor de zondagavond reserveert, gaat meestal vergezeld van een promotiecampagne die de serie verkoopt als de nieuwe parel aan de vaderlandse fictiekroon. Nooit was dat meer het geval dan met Het Goddelijke Monster. Hoe kon het ook anders? De serie is gebaseerd op de gelauwerde Monster-trilogie van Tom Lanoye, waarin de slagerszoon met het brilletje de collectieve trauma's van het Dutroux-tijdperk van zich afschrijft. Bovendien kan de serie bogen op een cast om u tegen te zeggen en een zowel ervaren als veelbelovend creatief team achter de camera's. Om de verwachtingen van zo'n hype waar te maken, moet je al van bijzonder goeden huize komen, dus dat Het Goddelijke Monster niet het beste is wat er ooit voor de Vlaamse tv is gemaakt, zal niet als een verrassing komen. Dat weerhoudt de makers er overigens niet van om wel die ambitie te hebben. De serie is zowel qua verhaal als qua vorm immers meer verwant met een HBO-product dan met de gemiddelde Vlaamse fictiereeks.

Dat verhaal wordt dus, zoals gezegd, gelicht uit circa duizend pagina's die Lanoye in zijn trilogie neerschreef. Het Goddelijke Monster is de familiekroniek van de West-Vlaamse familie Deschryver (spreek uit: Dèskriever). Die werkte zich op enkele generaties op van keuterboeren tot de economische en politieke top van het land. Het verhaal begint echter in 1996, op het moment dat het verval van de familie onherroepelijk wordt ingezet nadat de oudste dochter van het gezin, Katrien, haar echtgenoot neerknalt tijdens de jachtpartij op een wild zwijn. Hiermee gaat een doos van Pandora open die alle stinkende potjes van de Deschryvers bevat: fraude, nepotisme, homofobie, politieke beïnvloeding en meer dan één familiegeheim. Maar centraal blijft het lot staan van de geplaagde Katrien, die eigenhandig het noodlot over haar familie schijnt af te roepen.

Meer vertellen zou zonde zijn: Het Goddelijke Monster moet het immers hebben van de vaak onverwachte opeenvolging van gebeurtenissen, waarbij naar goede Shakespeariaanse traditie lang niet iedereen aan het einde van de rit nog een sterfelijk omhulsel heeft. Het feit dat de plot nauw verweven wordt met de schokgolf die de zaak Dutroux vijftien jaar geleden door België deed gaan (zowel thematisch als naar gebeurtenissen) levert bovendien televisie die meer is dan puur entertainment. Het lot van de Deschryvers houdt je daardoor voldoende bezig om je zelden te vervelen. Toch moet ik een kanttekening plaatsen bij het vaak met superlatieven overladen bronmateriaal. De personages zijn immers bijzonder stereotiep: eenvoudige pionnen op het pad dat de schrijver voor hen in gedachten heeft. En meer nog dan in een roman, valt dat op het kleine scherm niet in positieve zin op.

Nochtans doen de acteurs stevig hun best om dat euvel te verhullen. Dat geldt zeker voor Joke Devynck, als Katrien het emotionele hart van de saga, hoewel haar rol verrassend beperkt is als je in minuten of impact begint te rekenen. Veel dialoog heeft ze overigens ook niet, maar dat maakt de actrice ruimschoots goed met een prachtige, emotioneel geknakte lichaamstaal en haar hypnotiserende, helblauwe ogen. Ook haar vader in de reeks, Johan Van Assche, acteert op hoog niveau, vooral omdat hij als een van de weinigen in de reeks een geloofwaardige en doorleefde karakterontwikkeling doormaakt. De andere spelers worden vaak opgezadeld met bordkartonnen karakters, waardoor hun manoeuvreerruimte om iets memorabels neer te zetten danig ingeperkt wordt. Veteranen Gilda De Bal en Vic De Wachter scoren het beste, maar Kevin Janssens, Marc Van Eeghem en Ianka Fleerackers weten zich niet boven het bronmateriaal te verheffen. Ook het gebruik van West-Vlaams als voertaal is geen onverdeeld succes: de ene acteur gaat al beter om met het accent dan de andere.

Lanoye's versie van Het Goddelijke Monster vertalen naar het audiovisuele medium lijkt daarenboven een godsgeschenk, met zijn vrijelijke gebruik van onder meer magisch-realisme en flashbacks, maar dat is slechts schijn. Want de vele filmische trucs die regisseur Hans Herbots uit zijn mouw schudt, leiden eerder af dan dat ze de aandacht op plot of personages vestigen. Vooral de narratieve meerwaarde van de 'geestverschijningen' van de overleden karakters is vaak ver te zoeken. Ook de flashbacks, de droomsequenties en de vertelstelstem ogen eerder als een gimmick. Dat neemt overigens niets weg van de Herbots' regie die over de ganse lijn hyperprofessioneel en bijwijlen indrukwekkend is, net zoals de bijdragen van de andere crewleden. De doorgedreven visuele stijl mag dan niet altijd overtuigen, het blijft positief dat een Vlaamse serie voor een keer de lat wat hoger legt dan een veredeld gezinsdrama.

Tussen de wild fluctuerende kwalitatieve wisselvalligheid door, valt er kortom veel te genieten van Het Goddelijke Monster. Daarom is het zo jammer dat de serie zich in de laatste twee afleveringen fataal in de voet schiet. Die finale twee uurtjes zijn één langgerekte epiloog die het verhaal geen millimeter laten opschuiven. En dan nog krijg je door een opvallend vaker gebruik van de vertelstem het gevoel dat hele passages uit Lanoye's boeken - die de karakterontwikkeling en het aaneenknopen van losse eindjes ten goede zouden komen - op een drafje afgewerkt worden. Maar net als je denkt dat Het Goddelijke Monster gedoemd is om als een interessante mislukking de geschiedenisboek in te gaan, is er dan toch die slotsequentie, waarin een verzoening tussen twee protagonisten de essentie van de voorbije tien afleveringen nog eens mooi en zowaar ontroerend in de verf zet. 'Te weinig, te laat' misschien, maar het betekent toch dat je allerminst het gevoel krijgt dat je tien uur van je leven zinloos hebt doorgebracht. Behouden dus die ambitie, zou ik de Vlaamse tv-makers aanraden, maar misschien een beetje schaven aan de kern van de vertelling.

BEELD EN GELUID
De reeks ziet er zonder discussie goddelijk uit op dvd. Het beeld oogt haarscherp, op het contrast is niets aan te merken en het gevarieerde kleurenpalet komt uitstekend uit de verf in een transfer waarop niets, maar dan ook niets valt aan te merken. De soundtrack doet daar niet veel voor onder. Het DD 5.1-spoor bulkt van de sfeer, ook al worden de achterste boxen relatief weinig aan het werk gezet.

EXTRA'S
De Verwijderde Scènes (14 min.) zijn een aangename toevoeging in de bonussectie, want ze knopen een aantal losse eindjes aaneen die in de afleveringen hangende blijven. Setopnames en Interviews (4 min.) blijkt een vrijblijvende reportage uit het showbizz-programma De Rode Loper en ook Voorbereiding Verfilming Witte Mars (4 min.) komt uit dat programma en is dus in hetzelfde nietszeggende bedje ziek. De Bloopers duren ruim zes minuten, maar echte dijenkletsers zitten er niet bij, terwijl een Trailer voor de reeks dan weer wél uitstekend gemaakt is. Ten slotte bevat de dvd nog een uitgebreide, mooie Fotogalerij (12 min.). Toch is de bonussectie teleurstellend, want met name de visie van auteur Tom Lanoye (hetzij om een commentaartrack, hetzij in een featurette) zou een absolute meerwaarde betekend hebben.

CONCLUSIE
Het Goddelijke Monster is niet, zoals velen op voorhand beweerden, het summum van de Vlaamse tv-productie van de voorbij eeuw geworden. Maar de ambitie die de makers aan de dag leggen verdient een pluim, ook al kan je evenveel mislukte artistieke keuzes opsommen als geslaagde. De eindbalans neigt hoe dan ook nadrukkelijk naar de positieve kant over. Beeld en geluid zijn bovendien van topniveau. De bonussectie telt een niet onaardig aantal extra's, maar die blijven te veel op de vlakte om de kijker écht te bekoren.