FILM
John Forbes Nash (Russel Crowe) is doctoraatsstudent wiskunde aan Princeton. Bij zijn collega-studenten komt hij over als een wat sullige nerd, wereldvreemd als het op vrouwen aankomt, en vooral, zijn onderzoek lijkt schijnbaar op niet veel, want hij heeft, in tegenstelling tot zijn medestudenten, nog geen publicaties op zijn naam staan. Echte vrienden heeft hij niet, behalve dan zijn kamergenoot Charles Herman (Paul Bettany). Nash denkt nog steeds na over een algemene dynamica-theorie, maar intussen staat zijn studiebeurs wel ter discussie. Wanneer hij uiteindelijk een rapport over zijn onderzoek moet indienen, blijkt dat zijn theorieën inzake spelstrategieën misschien wel briljant gevonden zijn, maar alle geldende economische theorie vanaf Adam Smith, de grondlegger van het liberalisme en de vrije markteconomie, tegenspreken. Toch studeert Nash af als doctor in de wiskunde, en wordt professor aan M.I.T.. In die hoedanigheid wordt hij een paar keer door het Pentagon gevraagd om een decoderingsopdracht te vervullen. Kort daarop wordt hij benaderd door een agent van de contraspionage, William Parcher (Ed Harris), die hem vraagt om op regelmatige basis in tijdschriften te zoeken naar geheime codes, die daar in zouden gezet zijn door een Russische fundamentalistisch-communistische terreurgroep die in het geheim werkt aan een draagbare atoombom. Omdat Nash praktisch geen sociale contacten heeft, heeft hij daarvoor het ideale profiel. Zijn sociaal isolement wordt doorbroken wanneer hij Alicia Lopez (Jennifer Connelly) leert kennen, één van zijn oudstudentes, die enorm veel geduld schijnt te hebben met Nash' verstrooidheid. Ze vindt het ook normaal dat Nash omwille van geheimhouding niet te veel over zijn werk kan vertellen. Nash lijdt echter zwaar aan een met paranoïa gepaard gaande vorm van schizofrenie, die hem op de duur niet alleen zijn job kost, maar ook nog eens al wat hem lief is...

Er bestaat geen Nobelprijs voor de wiskunde. De reden hiervoor is dat de vrouw van Alfred Nobel een affaire moet gehad hebben met een wiskundige. De tegenhanger van de Nobelprijs voor wiskunde is de zogenaamde Field's Medal - die ook heel even in de film vermeld wordt - een zeer prestigieuze prijs die slechts één maal om de vijf jaar uitgereikt wordt, enkele jaren geleden nog aan de Belg Jean Bourgain. Wiskundige applicaties zitten in vele andere takken van de wetenschap doordrongen; John Nash werd in 1994 dan ook gelauwerd met de Nobelprijs voor Economie. Zelf wiskundige zijnde is het leuk om te zien dat men in de film de moeite heeft gedaan om de abstracte begrippen uit de speltheorie visueel voor te stellen - alhoewel de borden, ramen en papieren die Nash volkladt niks zinnigs bevatten, maar soit. Kort uitgelegd komt de theorie van het Nash-evenwicht hierop neer: als men een wiskundig systeem modelleert waarin elk individu enkel en alleen zijn eigen maximalisatie van de winst nastreeft, is de som der winsten van alle deelnemers niet noodzakelijk de absoluut optimale som in totaliteit, wat tot vóór Nash' publicaties als een absolute waarheid werd verkondigd. Speltheorie vertrekt van enkele zeer eenvoudige principes die voorkomen bij alle klassieke spelen met meerdere personen - kaartspelen, schaak, maar ook de economie kan worden aanzien als een soort "spel" - waarbij het de bedoeling is een optimale strategie te bepalen, niet alleen voor directe winsten, maar ook voor een langetermijnvisie. Nash' verdienste was dat hij als eerste het verband zag tussen dit probleem en enkele meer theoretische problemen uit de wiskunde, namelijk die betrekking hebben op het bepalen van de nulpunten van de Riemann Zeta-functie, een probleem dat ook in de film wordt vermeld en waarvan men als kijker enkel dient te weten dat het een meer dan honderd jaar onopgelost probleem was. Ook maakte Nash als eerste het onderscheid tussen coöperatieve en non-coöperatieve spellen, spellen waar respectievelijk de deelnemers kunnen samenwerken of waar het ieder voor zich is. Toch neemt de film enkele serieuze artistieke vrijheden omwille van het verhaal. Zo was Nash in zijn wilde jaren in werkelijkheid naar verluidt een veel agressiever en minder aimabel persoon, met een iets ravissanter seksleven, waarbij hij alle waarden op de Kinseyschaal moet hebben uitgeprobeerd, en in de vlucht heel wat nakomelingen verwekt heeft, de éne al wat wettelijker dan de andere. Dergelijke narigheid wordt natuurlijk in een feelgoodmovie als deze met de mantel der liefde bedekt, wat toch historisch onjuist is. Bovendien, waar de film begint uit te wijden over Nash' waanbeelden, wordt het verhaal speculatief, want de échte Nash, die vanaf de jaren '70 geleidelijk van zijn ziekte begon te herstellen, herinnert zich van die periode nagenoeg niets meer. Wat wel accuraat is, is de manier hoe Nash wordt afgeschilderd als een eenzame zonderling, die men altijd in de gangen van de bibliotheek kon aantreffen, hetgeen hem bij de studenden de bijnaam "Phantom of Fine Hall" opleverde.

A Beautiful Mind is een moeilijke film om te bespreken zonder de essentiële clou van het scenario weg te geven. Wie de film heeft gezien weet ongetwijfeld wat ik bedoel, maar we gaan deze review zo veel mogelijk spoilervrij trachten te houden. A Beautiful Mind was dé grote winnaar op de Oscaruitreikingen van 2001, met "slechts" vier, maar redelijk belangrijke, onderscheidingen: beste film, beste regisseur (Ron Howard), beste vrouwelijke bijrol (Jennifer Connelly) en beste aangepast scenario (Akiva Goldsman). Hiermee liet die de gedoodverfde concurrenten The Lord Of The Rings, nochtans ook gelauwerd met vier meer technische Oscars, en Moulin Rouge, achter zich. Dat Russell Crowe, nochtans laureaat van de BAFTA-awards niet in de prijzen viel, heeft ongetwijfeld veel, zo niet alles te maken met zijn allerminst onbesproken reputatie om iedereen in elkaar te willen timmeren die hem minstens niet even geweldig vindt als hijzelf. Geen Oscar dus, alhoewel zijn neerzetting van John Nash inderdaad zeer goed en overtuigend is gedaan. Waar heeft de film dan de Oscar aan verdiend? Voornamelijk aan het feit dat films over geestelijk mindervaliden erg op het gevoel inspelen, laten zien dat in ieder van ons een gek en een genie kan schuilen - liefst nog tegelijkertijd - en daardoor grotere kans maken om in de prijzen te vallen dan zeg maar een film over een fictieve wereld waar één of andere Duistere Heer zijn monsters op de helden afstuurt om een magisch artefact in zijn bezit te krijgen. Wat dat betreft werd hetzelfde succesrecept gevolgd als pakweg Forrest Gump. Klassiek en degelijk werk dus, maar allerminst grensverleggende cinema. Eén en ander heeft natuurlijk ook wel te maken met het feit dat Ron Howard gewoon een erg goed gevoel voor timing en mooie fotografie heeft, en al vaak bij prijsuitreikingen net achter het net heeft gevist. Of zoiets moet beloond worden met een Oscar voor beste film, laten we echter aan uw eigen oordeel over. Waar ons inziens minder discussie over kan bestaan is voor de prijs voor Jennifer Connelly; haar rol is zeer doorleefd, intelligent en toch sober en ingetogen. De atmosfeer en de geplogenheden op gerenommeerde universiteiten zoals M.I.T. worden dan wél weer redelijk realistisch weergegeven, zonder overdreven clichés.

BEELD EN GELUID
Intussen heeft de tijd niet stilgestaan en is zelfs A Beautiful Mind voor Universal/Paramount een catalogustitel geworden. De rechten in de Benelux liggen bij Paramount, in de Verenigde Staten bij Universal. De film oogt sober maar sfeervol; de fotografie van Roger Deakins, die zich vooral afspeelt op eerder grijsbruine universiteitscampussen onderscheidt zich door mooi contrast, gesatureerde kleurtonen en accurate zwartniveaus. De kleurtinten veranderen ook voortdurend naarmate de geestelijke gesteldheid van Nash verder evolueert, en tijdens zijn hallucinaties is het beeld soms zwak en niet goed afgetekend. Hier en daar is er een zweem van edge enhancement, en ook is de transfer niet volledig vrij van artefacts, die zich onder meer manifesteren op de ellenlange wiskundige geschriften van Nash. De DTS-HD MA 5.1-track klinkt ook niet overweldigend maar is voor de film zeker accuraat genoeg. De muziek van James Horner, die de gaten moet opvullen wanneer Nash zich weer eens op zijn wiskundige wereld concenteert, en de geluidslandschappen tijdens Nash' hallucinaties worden geprononceerd gebracht.

EXTRA'S
We vergelijken de Europese versie alweer maar eens met de Canadese Blu-ray, die geen Nederlandse ondertiteling heeft maar wel het grootste deel van het bonusmateriaal aan boord heeft van de 2-disk dvd, wat bij een film als A Beautiful Mind die toch een beetje duiding kan gebruiken, geen overbodige luxe is.

De disk bevat twee commentaartracks, één door regisseur Ron Howard en één door scenarist Akiva Goldsman. Beide commentaren zijn interessant; Ron Howard heeft meer variatie in zijn thema's dan Goldsman, die zich vooral op het scenario focust. Daarnaast bevat de disk ook nog verwijderde scènes (26:52), al dan niet voorzien van commentaar van Ron Howard, en met een op zijn best wisselend te noemen beeldkwaliteit. De productie-aantekeningen en de cast en crew-informatie van de regio 1-versie zijn verdwenen. Dan volgen er veelal interessante documentaires, echter niet allemaal met optimale beeld- of geluidskwaliteit, waarbij vooral de ordelijke presentatie een pluim verdient. In "A Beautiful Partnership: Ron Howard & Brian Grazer" (5:23) worden beide heren geïnterviewd over hun langdurige samenwerking. In "Development Of The Screenplay" (8:18) legt scenarist Akiva Goldsman uit hoe hij van de geïsoleerde feiten over het leven van Nash een coherent scenario heeft gemaakt. Voor het filmpje "Meeting John Nash" (8:28) trok regisseur Ron Howard naar de echte John Nash, met de vraag om voor een leek de elementen van zijn Nash-evenwichtstheorie uit te leggen. De echte Nash zien we ook nog eens terug in een 2 minuten durend filmpje "Accepting The Nobel Prize For Economics" (1:54) met een fragment van de uitreiking van de felbegeerde prijs in Stockholm in 1994, met veel minder bravoure dan in de film wordt getoond. "Casting Russell Crowe and Jennifer Connelly" (5:57) dan, opnieuw Ron Howard en Brian Grazer die hun keuze voor de hoofdrolspelers toelichten. In "The Process Of Age Progession" (7:14) wordt getoond hoe Russell Crowe in de film op realistische wijze kan worden getoond op zoveel verschillende leeftijden. Wonder boven wonder heeft dit verhaal ook hier en daar nood aan speciale effecten, omdat baby's verdrinken nu eenmaal illegaal is, en in een filmpje "Creation Of The Special Effects" (10:47) krijgen we daarbij toelichting. Zes minuten lang ontkomt ook componist James Horner niet aan de camera in "Scoring The Film" (5:55), met onder meer ook footage van de in Amerika waanzinnig populaire zangeres Charlotte Church, die de aftitelingsong inzong. De langste documentaire is "Inside A Beautiful Mind" (22:33) waarin een standaardpromotie wordt getoond waarbij de crewleden elkaar uitvoerig mogen bewieroken.

CONCLUSIE
Veel, maar niet al het bonusmateriaal van de 2-disk dvd vinden we terug op deze Canadese Blu-ray met een acceptabele beeld-en geluidskwaliteit. Alleszins is deze Canadese versie te prefereren boven de uitgeklede Beneluxversie, waar Paramount zich zorgen over zou moeten maken.