FILM
John Forbes Nash (Russel Crowe) is doctoraatsstudent aan Princeton. Bij zijn collega-studenten komt hij over als een wat sullige nerd, wereldvreemd als het op vrouwen aankomt, en vooral, zijn onderzoek lijkt schijnbaar op niet veel, want hij heeft, in tegenstelling tot zijn medestudenten, nog geen publicaties op zijn naam staan. Echte vrienden heeft hij niet, behalve dan zijn kamergenoot Charles Herman (Paul Bettany). Nash denkt nog steeds na over een algemene dynamica-theorie, maar intussen staat zijn beurs wel ter discussie. Wanneer hij uiteindelijk een rapport over zijn onderzoek moet indienen, blijkt dat zijn theorieën inzake spelstrategieën misschien wel briljant gevonden zijn, maar alle geldende economische theorie vanaf Adam Smith, de grondlegger van het liberalisme en de vrije markteconomie, tegenspreken. Toch studeert Nash af als doctor in de wiskunde, en wordt professor aan M.I.T.. In die hoedanigheid wordt hij een paar keer door het Pentagon gevraagd om een decoderingsopdracht te vervullen. Kort daarop wordt hij benaderd door een agent van de contraspionage, William Parcher (Ed Harris), die hem vraagt om op regelmatige basis in tijdschriften te zoeken naar geheime codes, die daar in zouden gezet zijn door een Russische fundamentalistisch-communistische terreurgroep die in het geheim werken aan een draagbare atoombom. Omdat Nash praktisch geen sociale contacten heeft, heeft hij daarvoor het ideale profiel. Zijn sociaal isolement wordt doorbroken wanneer hij Alicia Lopez (Jennifer Connelly) leert kennen, één van zijn oud-studentes, die enorm veel geduld schijnt te hebben met Nash' verstrooidheid. Ze vindt het ook normaal dat Nash omwille van geheimhouding niet te veel over zijn werk kan vertellen. Nash lijdt echter zwaar aan een met paranoïa gepaard gaande vorm van schizofrenie, die hem op de duur niet alleen zijn job kost, maar ook nog eens al wat hem lief is...


A Beautiful Mind is een moeilijke film om te bespreken zonder de essentiële clou van het scenario weg te geven. Wie de film heeft gezien weet ongetwijfeld wat ik bedoel, maar we gaan deze review zo veel mogelijk spoiler-vrij trachten te houden. A Beautiful Mind was dé grote winnaar op de Oscaruitreikingen van 2001, met "slechts" vier, maar redelijk belangrijke, onderscheidingen: beste film, beste regisseur (Ron Howard), beste vrouwelijke bijrol (Jennifer Connelly) en beste aangepast scenario (Akiva Goldsman). Hiermee liet die de gedoodverfde concurrenten The Lord Of The Rings, nochtans ook gelauwerd met vier meer technische Oscars, en Moulin Rouge, achter zich. Dat Russell Crowe, nochtans laureaat van de BAFTA-awards niet in de prijzen viel, heeft ongetwijfeld veel, zo niet alles te maken met zijn allerminst onbesproken reputatie om iedereen in elkaar te willen timmeren die hem minstens niet even geweldig vindt als hijzelf. Geen Oscar dus, alhoewel zijn neerzetting van John Nash inderdaad zeer goed en overtuigend is gedaan. Waar heeft de film dan de Oscar aan verdiend? Voornamelijk aan het feit dat films over geestelijk mindervaliden erg op het gevoel inspelen, laten zien dat in ieder van ons een gek en een genie kan schuilen - liefst nog tegelijkertijd - en daardoor grotere kans maken om in de prijzen te vallen dan zeg maar een film over een fictieve wereld waar één of andere Duistere Heer zijn monsters op de helden afstuurt om een magisch artefact in zijn bezit te krijgen. Wat dat betreft werd hetzelfde succes-recept gevolgd als pakweg Forrest Gump. Klassiek en degelijk werk dus, maar allerminst grensverleggende cinema. Eén en ander heeft natuurlijk ook wel te maken met het feit dat Ron Howard gewoon een erg goed gevoel voor timing en mooie fotografie heeft, en al vaak bij prijsuitreikingen net achter het net heeft gevist. Of zoiets moet beloond worden met een Oscar voor beste film, laten we echter aan je eigen oordeel over. Waar ons inziens minder discussie over kan bestaan is voor de prijs voor Jennifer Connelly; haar rol is zeer doorleefd, intelligent en toch sober en ingetogen. De atmosfeer en de geplogenheden op gerenommeerde universiteiten zoals M.I.T. worden dan wél weer redelijk realistisch weergegeven, zonder overdreven clichés.


ACHTERGROND
Er bestaat geen Nobelprijs voor de wiskunde. De reden hiervoor is dat de vrouw van Alfred Nobel een affaire moet gehad hebben met een wiskundige. De tegenhanger van de Nobelprijs voor wiskunde is de zogenaamde Field's Medal - die ook heel even in de film vermeld wordt - een zeer prestigieuze prijs die slechts één maal om de vijf jaar uitgereikt wordt, enkele jaren geleden nog aan de Belg Jean Bourgain. Wiskundige applicaties zitten in vele andere takken van de wetenschap doordrongen; John Nash werd in 1994 dan ook gelauwerd met de Nobelprijs voor Economie. Zelf wiskundige zijnde is het leuk om te zien dat men in de film de moeite heeft gedaan om de abstracte begrippen uit de speltheorie visueel voor te stellen - alhoewel de borden, ramen en papieren die Nash volkladt niks zinnigs bevatten, maar soit. Kort uitgelegd komt de theorie van het Nash-evenwicht hierop neer: als men een wiskundig systeem modelleert waarin elk individu enkel en alleen zijn eigen maximalisatie van de winst nastreeft, is de som der winsten van alle deelnemers niet noodzakelijk de absoluut optimale som in totaliteit, wat tot vóór Nash' publicaties als een absolute waarheid werd verkondigd. Speltheorie vertrekt van enkele zeer eenvoudige principes die voorkomen bij alle klassieke spelen met meerdere personen - kaartspelen, schaak, maar ook de economie kan worden aanzien als een soort "spel" - waarbij het de bedoeling is een optimale strategie te bepalen, niet alleen voor directe winsten, maar ook voor een lange-termijnvisie. Nash' verdienste was dat hij als eerste het verband zag tussen dit probleem en enkele meer theoretische problemen uit de wiskunde, namelijk die betrekking hebben op het bepalen van de nulpunten van de Riemann Zeta-functie, een probleem dat ook in de film wordt vermeld en waarvan men als kijker enkel dient te weten dat het een meer dan honderd jaar onopgelost probleem was. Ook maakte Nash als eerste het onderscheid tussen coöperatieve en non-coöperatieve spellen, spellen waar respectievelijk de deelnemers kunnen samenwerken of waar het ieder voor zich is. Toch neemt de film enkele serieuze artistieke vrijheden omwille van het verhaal. Zo was Nash in zijn wilde jaren in werkelijkheid naar verluidt een veel agressiever en minder aimabel persoon, met een iets ravissanter seksleven, waarbij hij alle waarden op de Kinsey-schaal moet hebben uitgeprobeerd, en in de vlucht heel wat nakomelingen verwekt heeft, de éne al wat wettelijker dan de andere. Dergelijke narigheid wordt natuurlijk in een feel good-movie als deze met de mantel der liefde bedekt, wat toch historisch onjuist is. Bovendien, waar de film begint uit te wijden over Nash' waanbeelden, wordt het verhaal speculatief, want de échte Nash, die vanaf de jaren '70 geleidelijk van zijn ziekte begon te herstellen, herinnert zich van die periode nagenoeg niets meer. Wat wel accuraat is, is de manier hoe Nash wordt afgeschilderd als een eenzame zonderling, die men altijd in de gangen van de bibliotheek kon aantreffen, wat hem bij de studenten de bijnaam "Phantom of Fine Hall" opleverde.


BEELD EN GELUID
Als we ons niet vergissen had Dreamworks een tijdje gelegen een mededeling gedaan over het feit dat al hun toekomstige releases een DTS-track zouden bevatten; onder meer deze film. Op die belofte zijn ze dan waarschijnlijk teruggekomen, want een DTS-track is in de verste verten niet te bespeuren. De film draait voornamelijk op dialogen, maar dat belet niet dat de Dolby Digital 5.1-audiotrack enkele fraaie staaltjes van subtiele sfeerschepping bevatten: gefluister van stemmen, mensen op de binnenplaats van de universiteit rondkeuvelend, en heel af en toe activiteit op de subwoofer, bijvoorbeeld tijdens Nash' "behandeling" in het ziekenhuis of de achtervolgingsscène. Voornaamste positief kenmerk van deze geluidstrack is dat de zeer mooie filmscore van James Horner, die soms wel erg lijkt op die van Bicentennial Man, bijzonder goed uit de verf komt, met ook afwisselend zeer levendige stukken pianospel en zeer zwaar geladen symfonische strijkers. De dialoog komt hier nergens door in de verdrukking. De Oscar voor beste muziek moest Horner echter aan zijn neus zien voorbijgaan, richting Howard Shore voor The Fellowship Of The Ring. Wat beeld betreft is deze release niet echt de beste aller tijden, daar bevat die wat te veel aliasing voor, er zit af en toe wat grainness op, en de kleuren hebben soms nogal een donker timbre, maar globaal gezien heeft de film een goede scherpte, weinig artefacts en een goed contrastniveau.


EXTRA'S
Deze DVD is te krijgen in twee uitvoeringen, een single disc en een "Two Disc Awards Edition". De eerste disc is in beide uitvoerigen gelijk, en de tweede disc is nagenoeg gelijk aan de bonusdisc van de R1-versie. De menu's zijn geanimeerd en zeer stijlvol. Eerst en vooral een dikke pluim voor Universal dat nagenoeg al het bonusmateriaal Nederlands ondertiteld is. Soms moet je wel even handmatig het juiste ondertitelingsspoor opzetten, bijvoorbeeld bij de audiocommentaren. Speaking of which: de disc bevat twee commentaartracks, één door regisseur Ron Howard en één door scenarist Akiva Goldsman. Beide commentaren zijn interessant; Ron Howard heeft meer variatie in zijn thema's dan Goldsman, die zich vooral op het scenario focust. Daarnaast bevat de eerste disc ook nog 28 minuten (!) aan verwijderde scènes, al dan niet voorzien van commentaar van Ron Howard, en met een op zijn best wisselend te noemen beeldkwaliteit. De productie-aantekeningen en de cast en crew-informatie van de regio 1-versie zijn verdwenen.


Disc 2 bevat voornamelijk een gigantische hoeveelheid aan veelal interessante documentaires, niet allemaal met optimale beeld- of geluidskwaliteit, waarbij vooral de ordelijke presentatie een pluim verdient. In "A Beautiful Partnership: Ron Howard & Brian Grazer" worden beide heren 5,5 minuut geïnterviewd over hun langdurige samenwerking. In "Development Of The Screenplay" legt scenarist Akiva Goldsman gedurende 8 minuten uit hoe hij van de geïsoleerde feiten over het leven van Nash een coherent scenario heeft gemaakt. Voor het filmpje "Meeting John Nash" (8,5 minuut) trok regisseur John Howard naar de echte John Nash, met de vraag om voor een leek de elementen van zijn Nash-evenwichtstheorie uit te leggen. De echte Nash zien we ook nog eens terug in een 2 minuten durend filmpje "Accepting The Nobel Prize For Economics", met een fragment van de uitreiking van de felbegeerde prijs in Stockholm in 1994, met veel minder bravoure dan in de film wordt getoond. Geestig is dat hier nog een deel van de Zweedse ondertiteling op de beeldband is ingebakken, maar da's in dit geval uitzonderlijk normaal. "Casting Russell Crowe and Jennifer Connelly" dan, zes minuten opnieuw Ron Howard en Brian Grazer die hun keuze voor de hoofdrolspelers toelichten. In "The Process Of Age Progession" (8,5 minuut) wordt getoond hoe Russell Crowe in de film op realistische wijze kan worden getoond op zoveel verschillende leeftijden. Wonder boven wonder heeft dit verhaal ook hier en daar nood aan speciale effecten, omdat baby's verdrinken nu eenmaal illegaal is, en in een 11 minuten durend filmpje "Creation Of The Special Effects" krijgen we daarbij toelichting. Zes minuten lang ontkomt ook componist James Horner niet aan de camera in "Scoring The Film", met onder meer ook footage van de in Amerika waanzinnig populaire zangeres Charlotte Church, die de aftitelingsong inzong. De langste documentaire is "Inside A Beautiful Mind", waarin 23 minuten lang een standaard-promotie wordt getoond waarbij de crewleden elkaar uitvoerig mogen bewieroken. De laatste 4 filmpjes bevatten de acceptatie van de Oscar door de vier uiteindelijke winnaars. We krijgen ook nog 5 vergelijkingen tussen de film en de storyboards, met inleiding van Ron Howard, waarvan 3 uit de film zelf en 2 uit de verwijderde scènes. Tot slot krijgen we nog een 2 minuten durende trailer en een commerciële spot die je zou moeten aanzetten om de soundtrack te gaan kopen.


CONCLUSIE
De 2-discversie van A Beautiful Mind bevat naast een aardige film ook een zeer goede dosis extra's. Slecht is de film allerminst, maar of deze nu het predikaat van de beste film van 2001 verdient, is voor discussie vatbaar.