Shadows And Fog maakt deel uit van de Woody Allen Collection, een box-set die alle 19 speelfilms van de cineast bundelt uit de periode 1971-1991 en daar nog het latere Melinda And Melinda (2004) aan toevoegt. De overige films in de collectie zijn: Bananas, Everything You Always Wanted To Know About Sex (But Were Afraid To Ask), Sleeper, Love And Death, Annie Hall, Interiors, Manhattan, Stardust Memories, A Midsummer Night's Sex Comedy, Zelig, Broadway Danny Rose, The Purple Rose of Cairo, Hannah And Her Sisters, Radio Days, September, Another Woman, Crimes and Misdemeanors en Alice.

FILM
Shadows And Fog, gebaseerd op een eenakter van Allen, bevat enkele van de meest evocatieve beelden die de regisseur ooit draaide. Je zou kunnen zeggen dat op puur filmisch vlak de prent zijn meest geslaagde is: je kan de actie zelfs zonder dialoog relatief gemakkelijk volgen en de prachtige zwart-witfotografie leent grandioos uit het Duitse expressionisme van de jaren twintig. Zeker iemand als ik, wiens hart warm klopt voor deze periode uit de filmsgeschiedenis met zijn mix van melodrama en gitzwarte thema's, zou dus als een blok moeten vallen voor Shadows And Fog. Maar dat is niet het geval. De stijl heeft Woody Allen dan wel onder de knie, het heeft er alle schijn van dat hij daarvoor het verhaal wat heeft omgeofferd, want de film is een potpourri van interessante ideetjes en personages die nooit het harmonieus ruikende potje wordt waar je op hoopt.

Deels is dat ook de bedoeling van de cineast. Hij knipoogt namelijk nadrukkelijk naar het oeuvre van Franz Kafka met zijn uitvoerige regelneverij waarin de protagonist maar geen rode draad kan vinden in de gestileerde maar chaotische wereld waarin hij zich bevindt. In dit geval gaat het om de eenvoudige klerk Kleinmann die door de buurt in het holst van de nacht gesommeerd wordt om deel te nemen aan de klopjacht op een ronddwalende moordenaar. Helaas vergeet men Kleinmann zijn (nochtans cruciale) rol in de klopjacht mee te delen. De klerk dwaalt dus doelloos door de mist en hoopt vooral dat hij niet oog in oog komt te staan met de moordenaar. Tijdens zijn nachtelijke dwaaltocht komt hij in contact met tal van stadsbewoners, de een al excentrieker dan de ander. Zij schijnen wel op de hoogte te zijn van de rol die Kleinmann te spelen heeft, maar ze blijken daar niet loslippig over te zijn, wat de frustratie bij de klerk nog vergroot.

Ook de frustratie van de kijker wordt zo helaas gevoedt. Je hebt immers het gevoel dat Woody Allen de onwetendheid van Kleinmann als een nietszeggende MacGuffin gebruikt, die enkel een aanleiding is voor de ontmoetingen met de andere personages. Daar is niets op tegen, dat wist Hitchcock al, maar in Shadows And Fog is het grootste probleem dat Allen er geen coherent verhaal uit puurt. Je zou haast denken dat hij alle losse ideeën voor mogelijk interessante scènes of karakters die hij nog in een schuif had liggen aan elkaar heeft geplakt om er toch iets mee te doen. De huwelijksperikelen tussen een degenslikker en haar echtgenoot - een clown - lijken eerder geschikt voor een heel ander soort film, terwijl ook een vrouw die voor een groot geldbedrag voor één nacht een hoer wordt intrigerender is als focus voor een eigen film dan als onderdeel van Shadows And Fog. Het lijstje van soortgelijke vondsten - een waarzegger die de waarheid achterhaalt door aan mensen te ruiken is wellicht de meest bizarre - is lang en draagt bij tot het complete gebrek aan focus van de film.

Daar staat tegenover dat Woody Allen een cast verzamelde om u tegen te zeggen. De regisseur was altijd al in staat het kruim van het acteerwereldje aan te trekken, maar Shadows And Fog is zonder meer de meest sterrijke film die hij ooit draaide. En wat meer is: het merendeel van de acteurs zet zijn beste beentje voor. Allen zelf speelt de rol van Kleinmann en hoewel het karakter een zoveelste variatie is op zijn neurotische zelf, is het een goede vertolking. Partner Mia Farrow verrast aangenaam als de degenslikker die voor grof geld een nachtje doorbrengt met student John Cusack, ook al goed op dreef. Kathy Bates, Lily Tomlin en Jodie Foster spelen slechts een kleine rol als hoeren in het bordeel, maar ze amuseren zich duidelijk goed. Zelfs een veredelde cameo van Madonna is redelijk amusant. Maar de prijs voor beste vertolking gaat zonder meer naar Donald Pleasance in een van zijn laatste rollen. De zwarte humor waarmee hij zijn schouwarts lardeert, creëert meteen een grote empathie.

Maar de voornaamste reden om Shadows And Fog in je dvd-speler te steken is het werk van cameraman Carlo Di Palma. De veteraan brengt de sfeer van het Duitse expressionisme van de jaren twintig prachtig tot leven in atmosferische beelden, die zowel qua cameravoering als qua belichting het beste halen uit de mogelijkheden van de zwart-witfilm. Schaduwen tegen de muren, figuren die zich verschuilen in de oprukkende mist, evocatieve kadrages die de spanning opvoeren: Di Palma speelt er naar lieve lust mee en vergast zo de kijker op een visueel spektakel dat ontroerend nostalgisch is.

BEELD EN GELUID
Met zijn sfeervolle zwart-witfotografie vraagt Shadows And Fog om een uitstekende beeldtransfer. Helaas krijgen we die op deze release niet te zien. De zwarttinten ogen namelijk bijzonder grijs en in de vele donkere scènes is het contrast onvoldoende. Het gebrek aan scherpte heeft een zekere charme in de context van de film, maar is natuurlijk objectief bekeken geen pluspunt. Qua soundtrack is dit de eerst Allen-film die voor stereo durft gaan, maar veel extra dynamiek levert dat niet op. Integendeel: als er een film uit zijn oeuvre is die een monospoor had verdiend was het deze hommage aan de films van de jaren twintig en dertig wel.

EXTRA'S
De enige extra is een Trailer.

CONCLUSIE
Shadows And Fog bevat een intrigerende premisse, maar omdat Woody Allen al snel de focus verliest en zoveel zijsprongen maakt dat je door de bomen het bos niet meer ziet, wordt de film erg wisselvallig. Unaniem lovend kunnen we wel zijn voor de stijlvolle zwart-witfotografie, die helaas nauwelijks tot haar recht komt in een ondermaatste beeldtransfer. De stereo soundtrack klinkt wel oké. De enige extra op de schijf is een trailer.