FILM
Bilbo Baggins (Martin Freeman) en de 13 dwergen onder leiding van Thorin Oakenshield (Richard Armitage) staan aan de rand van Mirkwood, dat ze hopen in recordtempo te kunnen doorkruisen, want ze hebben tot Durin's Day de tijd om de Lonely Mountain te bereiken, waar het laatste licht van de dag de deur zal openbaren. Mirkwood is niet dadelijk de veiligste plek in Midden-Aarde en in de kortste keren is het gezelschap hopeloos verdwaald. Een kolonne reuzenspinnen staat op het punt om zich te goed te doen aan een sappige portie dwerg, maar dat is evenwel zonder Bilbo en zijn magische ring gerekend. De dwergen kunnen de spinnen ontvluchten, doch ze geraken van de regen in de drop, want door de boselfen van Thranduil (Lee Pace) worden ze aanzien als dieven, en gevangengezet. Bij een aanval van de Orcs maken de dwergen echter gebruik van de verwarring om te vluchten en na een dolle afvaart in tonnen en met behulp van de mens Bard (Luke Evans) redden ze het tot Dale, waar de grootste uitdaging blijkt te zijn om de burgemeester (Stephen Fry) van hun goede bedoelingen te overtuigen. Net op het nippertje vinden de dwergen op tijd de ingang van de grot waar de draak Smaug (Benedict Cumberbatch) ligt uit te rusten in de stapels en stapels goud. De dwergen sturen Bilbo vooruit om de Arkenstone te bemachtigen, waarmee Thorin zichzelf tot koning van de dwergen zou kunnen uitroepen. Smaug wordt echter wakker, en de poppen gaan aan het dansen...

De ellenlange introductie van de karakters uit An Unexpected Journey hebben we intussen achter de kiezen en The Desolation Of Smaug vangt aan in medias res. Met een film van meer dan tweeëneenhalf uur overspant Jackson amper vijf hoofdstukken van het al niet te dikke boek en hij neemt vooral in de laatste, weliswaar prachtig in beeld gebrachte, finale confrontatie tussen Smaug en de dwergen een flink loopje met het officiële Tolkien-canon. Na de unnecessary guest appearances van Cate Blanchett, Elijah Wood en Christopher Lee is het nu de beurt aan Orlando Bloom om als Legolas letterlijk niets toe te voegen aan de plot. Er speelt zich een ongelukkige driehoeksverhoudig af tussen hemzelf, een compleet uit de lucht gegrepen personage dat Tauriel heet en verdacht veel lijkt op Evangeline Lilly uit Lost en de dwerg Kili (Aidan Turner). Het enige wat we hier uit leren is dat Orlando Bloom flink dezelfde weg op aan het gaan is waar Elvis Presley en Robbie Williams hem zijn voorgegaan, en als u binnenkort een luide knal hoort, dan kan het best zijn dat zijn massa groter was geworden dan zijn oppervlaktespanning. Dat voorts Gandalf (Ian McKellen) ei zo na een ontmoeting met Sauron overleeft en in de Lord Of The Rings-trilogie blijkbaar uit de lucht komt vallen wat betreft de herkomst van Bilbo's ring is een zaak die de continuïteit meer tegenwerkt dan vooruithelpt. Voor elke misser die Jackson in het middenstuk van zijn trilogie maakt (en die verzameling is allesbehalve leeg) is er echter ook een instantie waar hij wél de spijker op de kop slaat. Zo is na het alwéér negeren van Tom Bombadil (een ideetje voor een spin-off, Peter?) de incarnatie van Beorn (Mikael Persbrandt) een welkome terugkeer naar het bronmateriaal. Ook de ontsnapping uit Mirkwood per ton is zeer kunstig en vol actie gefilmd. Het hoogtepunt van de film is echter de confrontatie tussen Bilbo en Smaug, die briljant gevoicet wordt door Benedict Cumberbatch. De twee kennen elkaar natuurlijk door en door omdat ze de twee protagonisten uit Sherlock zijn. Cumberbatch legt met behulp van een flink uit de kluiten gewassen stemvervormer een hoop gravitas in de dreigende aanwezigheid van de draak. Stephen Fry is de ideale casting voor de burgemeester van Dale en Jackson herneemt met een vette knipoog zijn cameo als dronkenlap uit The Fellowship Of The Ring.

Alhoewel ik het grootste respect koester voor Jackson en de manier waarop hij het werk van Tolkien voor een groot publiek heeft geïnterpreteerd, moet ik toch met spijt in het hart zeggen dat u voor een getrouwe adaptatie van het boek The Hobbit elders moet wezen. De meeste wijzigingen werden, in tegenstelling tot bij The Lord Of The Rings, niet ingegeven door een bezorgdheid om de flow van het verhaal niet af te remmen. Wat twee derde van de Hobbit-trilogie betreft was het Jackson alvast enkel te doen om méér actie, méér speciale effecten en méér recette te genereren. De film is echter geenszins slecht te noemen (op de cameo van Bloom na), maar door de film over drie delen te splitsen is het draadje wel héél dun uitgerokken. Maar ik krijg meer en meer schrik dat There And Back Again, het slotstuk van Jacksons tweede Tolkien-trilogie, meer zagemeel dan stukken vlees zal bevatten, want wat 'n briljant regisseur Jackson is, van scenario's schrijven of toch minstens adapteren heeft hij geen kaas gegeten.

BEELD EN GELUID
The Desolation Of Smaug is een stuk donkerder dan An Unexpected Journey: de natuurlijke paletten van blauw en groen waarin kleurrijke figuren als Radagast in gedijden, worden ingewisseld voor donkerrood vuur en een zwarte nacht, of bleekgrijs als het gezelschap in de webben van de spinnen van Mirkwood verzeild geraakt. Het beeld bevat echter geen tekortkomingen van betekenis, en de pracht en praal van de dienst production design wordt nog maar eens onderstreept. Enkel in Smaugs grot gaat er wat detail verloren, vooral in de wijdere shots. De DTS-HD MA 7.1-track is foutloos, netjes in evenwicht, en hij haalt het onderste uit de kan wat dynamiek betreft. De surrounds worden zeer functioneel gebruikt; zodra Bilbo zijn ring aandoet kan hij bijvoorbeeld in Mirkwood verstaan wat de spinnen zeggen, en het onheilspellend gesis komt daarbij van alle kanten tegelijk. Ook hier is de confrontatie tussen Bilbo en Smaug puur demonstratiemateriaal: als de draak zich opricht, beginnen de stapels goudstukken te verschuiven, eerst subtiel, maar dan als een waterval waarbij de kolossale massa goud alle kanten uitvliegt.

EXTRA'S
Het bonusmateriaal is gek genoeg niet allemaal naar de tweede disk versast. De documentaire New Zealand, home of Middle-Earth part 2 (7:11) borduurt voort op de bijdrage die we op de theatrical cut van An Unexpected Journey (en per vergissing ook op Man Of Steel) terugvonden, en kan nog het best omschreven worden als de Nieuw-Zeelandse variant van Vlaanderen Vakantieland.

Op disk 2 vinden we Peter Jackson invites you to the set (40:36). Hierin documenteert de regisseur de dagelijkse routine op de set, met eten, opnames, eten, meer opnames, en op het einde van de dag een klein beetje ontspanning voor de medemens. Daarna volgt de videoclip van Ed Sheeran's nummer I see fire (5:42) dat de aftiteling siert, waarmee Sheeran het illustere lijstje met Enya, Emiliana Torrini, Annie Lennox en Tim Finn aanvult. De documentaire Live event: In the cutting room (37:52) verslaat een Q&A-sessie die Jackson met zijn fans in maart 2013 hield. Ook nummeren de production videos (36:41) na de vorige film gewoon door. In delen 11 tot en met 13 ziet u het filmen van enkele scènes in postproductie, en in nummer 14 zien we Howard Shore met zijn orkest aan het werk. Naast 3 trailers (7:45) krijgt u er ook nog enkele voor de extended edition en voor videospelletjes, al dan niet in Lego. Was The Hobbit een Disneyfilm geweest, was er waarschijnlijk nog een plug voor een pretparkattractie gevolgd.

CONCLUSIE
The Desolation Of Smaug is een fijne en gelikte fantasy-actiefilm waarin alle magische elementen uit Jacksons vorige Tolkienverfilmingen terug te vinden zijn. Met het bronmateriaal van Tolkien zelf heeft de film minder en minder te maken. Completisten zullen zeker deze film aan hun collectie willen toevoegen, alhoewel het natuurlijk uitkijken blijft naar de Extended Edition in november.