:: BESPREKINGEN ::
DVDInfo.be >> Bespreking >> SON OF SAUL
SON OF SAUL
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2016-04-28
FILM
In Son Of Saul maken we kennis met Saul Ausländer, een Poolse jood die als lid van het Sonderkommando aan de slag is in het vernietigingskamp van Auschwitz. Hij en z’n collega’s leveren er hand- en spandiensten in ruil voor beter eten en tijd, want wie nuttig is wordt niet vergast en verbrand, althans voorlopig niet, want de Sonderkapos zijn directe getuigen van de nazimisdaden en worden na verloop van tijd toch aan het gas en de vlammen toevertrouwd. Zolang mogelijk overleven is evenwel niet zonder nut, want in het kamp wordt een opstand voorbereid en dus leeft ook bij Saul de hoop dat hij de gruwelen om hem heen kan overleven. Ondertussen begeleidt hij de nieuwkomers van de trein naar de zgn. doucheruimte waar ze hun bezittingen netjes achterlaten en hun kleren aan genummerde hangertjes ophangen. Later ruimt hij met zijn collega’s de Stücken op – de naakte lijken die aan vleeshaken naar de crematoria worden gesleept – en nog later gebruiken ze brede schoppen om de bergen as in de rivier te laten verdwijnen.

  


Over de schouder van Saul Ausländer kijken we mee naar de werkzaamheden van het Sonderkommando, maar het beeld is wazig want regisseur László Nemes richt z’n camera bijna uitsluitend en een hele film lang op Sauls achterhoofd en als het uitkomt op z’n emotieloze gezicht dat nooit verraadt hoe hij zich vanbinnen voelt, behalve dan die ene keer dat een jongetje uit de doucheruimte wordt gehaald dat het gas heeft overleefd. Hij wordt door een dokter onderzocht en versmacht en vervolgens voor dissectie aan een andere arts toevertrouwd. Saul meent in het knaapje z’n zoon te herkennen – hoewel naderhand in een gesprek met een medegevangene gesuggereerd wordt dat Saul helemaal geen zoon heeft – en hij is niet zinnens om zijn eigen vlees en bloed naar het crematorium af te laten voeren. Hij kan de arts van dienst – ook een joodse gevangene – overtuigen om hem het lichaam te overhandigen in ruil voor een ander, en hij gaat op zoek naar een rabbijn met het oog op een fatsoenlijke joodse begrafenis voor z’n zoon.

46 bekroningen en nog eens 38 nominaties vielen deze film in de schoot, waaronder de Oscar voor beste niet-Engelstalige film, de Golden Globes Award en vier grote prijzen op het Festival van Cannes, waaronder de publiekprijs. Dat is een indrukwekkend resultaat voor een debuterende regisseur die in de periode 2007-2010 nauwelijks drie korte films draaide en van wie sindsdien niets meer was vernomen. Maar volgens co-scenariste Clara Royer liep Nemes als sinds 2007 met plannen omtrent deze productie rond en ging het project in 2010 uiteindelijk van start.  Je kan je voorstellen dat er heel wat denkwerk aan Son Of Saul vooraf is gegaan, want het is niet evident om nog maar eens met een Holocaust-film voor de pinnen te komen die voldoende originaliteit bevat. Qua onderwerp is Son Of Saul dat alvast niet en bovendien stelt de uitwerking van het thema al bij al weinig voor, want eens Saul op zoek gaat naar een rabbijn die kaddisj wil zeggen voor z’n dode kind, is er nog maar weinig sprake van een echt sterke en overtuigende verhaallijn, en in het vervolg van de film wordt de opstand van de joodse gevangen tegen hun nazibeulen niet meer dan vrij summier en zonder veel interesse uitgewerkt.
 

  

 

De manier waarop regisseur László Nemes z’n onderwerp in beeld brengt is uiteraard zeer apart. Wie heeft ooit een film gemaakt met louter close-ups van zijn hoofdpersonage? Bijgevolg word je als toeschouwer gedwongen om de wereld door de ogen van Saul te bekijken en voor die wereld heeft hij weinig interesse, want hij doet schijnbaar geen enkele moeite om wat zich in het crematorium afspeelt haarfijn te registreren. Ook hij ziet het allemaal door een melkachtige mist. Misschien is het kwestie van emotionele afstomping en gewenning, of eerder van overleven, want als hij z’n werk niet naar behoren doet, staat hij morgen misschien ook in de doucheruimte. Als gevolg van die werkwijze wordt de regisseur beperkt qua visuele en logistieke mogelijkheden: zijn en onze horizont reikt nooit verder dan het blikveld van Saul en dus is er geen ruimte voor gelijktijdige verhaallijnen elders in het kamp, tenzij Saul er bij betrokken raakt tijdens zijn zoektocht naar een rabbijn. Voor de rest maakt regisseur László Nemes hoofzakelijk gebruik van suggestie eerder dan van scherpe visuele observatie. De joden die van de trein naar het kamp schuifelen, zich uitkleden en in de doucheruimte binnengeleid worden, zijn niet meer dan wazige schimmen, ontdaan van alles wat menselijk is. Saul en z’n collega’s horen hoe ze schreeuwen en krijsen, ze zijn het gewend, het is bandwerk, 24 uur per etmaal, 7 dagen per week…

In New York liepen mensen de zaal uit tijdens de première van Son Of Saul, want regisseur László Nemes doet wat niemand ooit deed. Hij leidt de kijker nl. binnen in het duivelse hart van het crematorium: de opgestapelde naakte lichamen, het wegslepen van de Stücken naar de verbrandingsovens, het schoonmaken van de vloer voor de volgende sessie, de verse verf op de muren om de illusie op te houden… we zien het door dezelfde melkachtige mist als Saul, suggestief en versluierd, maar net daarom zoveel sterker en realistischer dan welk expliciet beeldfragment over dit onderwerp ooit. Het zijn fragmenten die choqueren en emotioneren, want de visuele confrontatie genereert een ondraaglijk gevoel van afschuw en verbijstering.
 

  

 

Dat maakt het niet gemakkelijk om een objectief oordeel over Son Of Saul te formuleren, want emotie is sowieso een slechte raadgever in om het even welk beoordelingsproces. Toch overheerst het gevoel dat László Nemes er niet in slaagt om z’n film 103 minuten lang spannend te houden.

Géza Röhrig neemt de rol van Saul Ausländer voor z’n rekening. Hij is van Joods-Hongaarse afkomst en woont met zijn familie in Manhattan. In 1989 had hij een rolletje in een Hongaarse tv-miniserie, in New York was hij voornamelijk aan de slag als shomer in een rouwcentrum. In het joodse begrafenisritueel is dat de persoon die bij het lichaam van de overledene blijft tot het moment van de begrafenis en die assistentie biedt tijdens de rituele wassing. Röhrig werd twee keer bekroond voor zijn hoofdrol in Son Of Saul (o.a. op het Santa Barbara Intern. Film Festival) en moest vier keer met een tweede plaats genoegen nemen (o.a. National Society of  Film Critics, USA, en Los Angeles Film Critics Association), op zich een bevreemdend resultaat voor een acteur die weinig om handen heeft (nauwelijks actie of dialogen) en wiens gelaatsuitdrukking nauwelijks varieert. Maar de fysieke dominantie is compleet als gevolg van de voortdurende close-ups, en aan Sauls grimmige en indringende blik kan je als kijker moeilijk ontsnappen.

In een kleine maar uitstekende bijrol ziet u de Hongaarse acteur Sadór Zsótér (Fateless, 2005) als de joodse kampdokter Dr. Myklos Nyiszli, die Saul het lichaam van z’n zgn. zoon bezorgt, en een minder nadrukkelijke Levente Molnár als de leider van het verzet.
 

  

 
BEELD EN GELUID
Veel kleur mag u in deze Holocaust-film niet verwachten, maar László Nemes doet zijn best: bruin, beige en grijs voor de interieurscènes, grauw en blauw (Sauls hemd) voor de buitenopnamen. De regisseur maakt scherpe close-ups van de hoofdfiguur, maar houdt het beeld voor de rest wazig. De regisseur heeft de film in het ouderwetse 1.37:1-formaat gedraaid, want dat is het formaat van de historische footage over de concentratiekampen. Het aantal dialogen is eerder beperkt, de spaarzame muziek van László Melis doet de rest.
 
EXTRA’S
Een overbodige Verwijderde Scènes, de korte Film Türelem waarin László Nemes aan de hand van close-ups van een kantoorbediende zijn typische camerastijl demonstreert, plus Audiocommentaar van Regisseur & Monteur, wat misschien niet overbodig is bij een film met spaarzame dialogen waarin weinig uitleg wordt verschaft over de achtergrond van wat wordt getoond.
 
CONCLUSIE
Son Of Saul maakt vooral indruk wegens de aparte filmstijl en de wazige, zij het expliciete scènes in het crematorium van Auschwitz. Het verhaal zelf is eerder dun.



cover




Studio: Cinéart

Regie: László Nemes
Met: Géza Röhrig, Levente Molnár, Urs Rechn, Todd Charmont, Jerzy Walcak, Gergö Farkas, Balázs Farkas, Sándor Zsótér

Film:
7,5/10

Extra's:
4/10

Geluid:
7,5/10

Beeld:
8/10


Regio:
2

Genre:
Drama

Versie:
Benelux (NL/FR)

Jaar:
2015

Leeftijd:
16

Speelduur:
103 min.

Type DVD:
SS-DL

Barcode:
5051083106344


Beeldformaat:
1.37:1 PAL

Geluid:
Hongaars / Jiddisch / Duits / Pools / Frans Dolby Digital 5.1

Ondertitels:
Nederlands, Frans
Extra's:
• Verwijderde Scènes
• Korte Film Türelem
• Audiocommentaar van Regisseur & Monteur
 

 


Andere recente releases van deze maatschappij