FILM
Dertig jaar na de gebeurtenissen in Return Of The Jedi wordt de Republiek opnieuw bedreigd door een nieuwe fascistische militie, de First Order, die uit de assen van het Galactische Imperium is ontstaan. De enige die de militie zou kunnen stoppen is Jedi-meester Luke Skywalker (Mark Hamill), maar die is van de aardbodem uit het universum verdwenen nadat een poging om een nieuwe Jedi-orde op te richten, op een ramp is uitgedraaid nadat zijn leerling, Ben Solo (Adam Driver) zich tot de dark side heeft bekeerd en herboren als Kylo Ren zijn trouw heeft gezworen aan de leider van de First Order, de Supreme Leader Snoke (Andy Serkis). Kylo Ren koestert een ziekelijke adoratie voor zijn overleden grootvader, Darth Vader, en is vastbesloten om met de dark side als zijn gids, zijn grote voorbeeld te overstijgen. Eén van de sterpiloten van het verzet, Poe Dameron (Oscar Isaac), heeft een kaart bemachtigd waarop mogelijk Luke's verstopplaats uitgestippeld staat. De First Order zit hem op de hielen, en hij kan de kaart verstoppen in zijn droïd BB-8, alvorens hij op de planeet Jakku door Kylo Ren gevangen wordt genomen. De droïd belandt in de handen van het weesmeisje Rey (Daisy Ridley), die onmiddellijk merkt dat de droïd veel waardevoller is dan op het eerste zicht lijkt. Met behulp van een afvallige stormtrooper, Finn (John Boyega), kan Poe ontsnappen, maar het tweetal crasht in een gestolen Tie-fighter op Jakku.

 

Op zoek naar de droïd ontmoet Finn Rey, en doet zich voor als een lid van het verzet. Wanneer ze op de vlucht moeten voor een aanval van de First Order, stelen ze een gammel ruimteschip om aan de troepen van Kylo Ren te ontkomen. Het gammele ruimteschip blijkt de Millennium Falcon te zijn, en zijn vorige rechtmatige eigenaars, Han Solo (Harrison Ford) en zijn trouwe luitenant Chewbacca (Peter Mayhew), beloven Finn en Rey om de droïd naar het verzet te escorteren, zelfs al betekent dat voor Han een pijnlijke nieuwe ontmoeting met zijn ex, prinses en nu generaal Leia (Carrie Fisher). Hun relatie is op de klippen gelopen nadat hun zoon Ben voor de dark side of the force gekozen heeft, maar de omstandigheden dwingen hen opnieuw tot samenwerken. Samen met de militaire leider van de First Order, generaal Hux (Domnhal Gleeson), heeft Kylo Ren een wapen in aanslag, de Starkiller Base, waartegen de Death Star een knikker van vijf frank uit een automaat is. Terwijl het verzet plannetjes smeedt om het wapen te vernietigen, probeert Kylo Ren uit Rey de informatie te halen die kan leiden tot het terugvinden van Luke. Rey heeft echter aanleg voor de Force te gebruiken, en ze gaat de uitdaging tot een confrontatie met Kylo Ren aan...

 

Al sinds mensenheugenis (1977 om precies te zijn) is Star Wars onderhevig aan franchisering. Tekenfilms over droïds of Ewoks, een hoogkwalitatieve kerstspecial en talloze novelizations waren het gevolg van de hernieuwde belangstelling die voor de drie originele films ontstond toen George Lucas ze in 1997 een opfrisbeurt gaf. De prequel-trilogie (1999-2005) viel evenwel niet bij alle fans in even goede aarde, en irritante nevenpersonages zoals Jar Jar Binks en een overdaad aan CGI leverde Lucas de kritiek op dat de Star Wars-films hun hart en ziel kwijt waren. De merchandising draaide evenwel op volle toeren, wat onder meer resulteerde in een mooie reeks sequel-boeken door gerenommeerde sciencefictionauteurs als Timothy Zahn, Roger MacBride Allen en Kevin J. Anderson; de novelizaties zouden als het zogenaamde Expanded Universe een eigen leven gaan leiden.

 

Lucas verkocht echter een paar jaar geleden de rechten op de volledige franchise aan Disney voor naar verluidt een bedrag met tien cijfers, en wat menigeen vreesde nadat Disney na zijn eigen animatiefilms ook de Marvelstal begon uit te melken, is realiteit geworden. Naast een nieuwe trilogie, waarvan deze The Force Awakens het eerste deel is, staan een prequel over de jonge jaren van Han Solo én een inbetweenquel - Rogue One - die tussen delen I-II-III en IV-V-VI past, in de steigers. En Disney deed ongeveer het stomste wat ze in de gegeven situatie kunnen doen. Zeggen de namen Jacen en Jaina Solo u iets? Mara Jade? Ben Skywalker? Anakin Solo? Talon Karrde? Generaal Thrawn? Thracken-Sal Solo? De Yuuzhan Vong? Als u hier minstens één keer "ja" op antwoordt, dan heb ik slecht nieuws voor u: de hele expanded universe werd door Disney met één welgemikte worp in de vuilnisbak gekieperd. Om plaats te maken voor... tja, voor wat eigenlijk?

 

Na de emmers stront die Lucas over het hoofd gekieperd kreeg voor zijn prequeltrilogie, besloot Disney het over een andere boeg te gooien voor deze sequels. J.J. Abrams, die de grote antipode Star Trek nieuw leven heeft ingeblazen, nadat hij onder meer Lost had verkloot, levert met Star Wars VII een nagenoeg exacte kopie van Episode IV: A New Hope af. Wéér een Death Star (de derde al!), wéér een weesje dat op queeste vertrekt nadat ze een eenzame droïd met een geheime boodschap vindt, wéér een gemaskerde tegenstander in dienst van één of anders esoterisch ruimtewezen met een te groot ego, en wéér een cantina vol buitenaardse freaks. Star Wars VII is vakkundig gemaakt, technisch volkomen in orde en het weerzien met Harrison Ford die zijn rol als Han Solo aan kan trekken als zijn verfomfaaid leren jasje, roept nostalgie op. Maar o jee, waar zijn de originele ideeën? Ik durf zelfs te beweren dat George Lucas met zijn prequeltrilogie tenminste nog nieuwe paden durfde te betreden, iets wat Disney zijn nieuwste cash cow niet toevertrouwt. Bovendien is de fel geanticipeerde 'rol' van Mark Hamill de ziekste grap in de filmgeschiedenis sinds de overbetaalde cameo van Sean Connery in Robin Hood: Prince Of Thieves. Hamill komt nog geen twintig seconden in beeld, zijn enige 'bijdrage' bestaat uit zwijgend voor zich uit te staren - Admiraal freakin' Ackbar heeft meer dialoog! - en waarschijnlijk zou niemand het verschil hebben gezien als de crew de eerste de beste clochard met een lange baard in een Jedi-mantel had geduwd. Gwendoline Christie, die sinds Game Of Thrones haar lichaamslengte in goud waard is, wordt als kapitein Phasma pijnlijk te weinig gebruikt (en mag alleen maar acteren met een snelkoker op haar hoofd), Andy Serkis kruipt nog maar eens in de huid van een MoCap-personage, en als klap op de vuurpijl wordt als deus ex machina - of moet ik zeggen droid ex machina - op het einde de hele zaak opgelost door de plots weer opbootende R2-D2 die voor de rest van de film in een hoekje heeft staan roesten.

 

Het is echter niet allemaal kommer en kwel. De nieuwe generatie, met Daisy Ridley, John Boyega en Oscar Isaac, goed beseffend dat ze al een cultstatus hadden verworven nog vóór er één bioscoopganger de zaal had betreden, geven zich met hart en ziel. Het personage van Poe Dameron lijkt echter iets té nadrukkelijk op Han Solo; het idee van Rey als vrouwelijke Jedi en Finn als stormtrooper met gewetensbezwaren zijn nieuwe vondsten, die echter iets te duidelijk naar voor worden geschoven voor de nieuwe target audiences. Darth Vader is uiteraard niet meer, en het idee om van Adam Driver toch een ziekelijke groupie te maken, werkt tot op zekere hoogte. Harrison Ford is écht goed op dreef als Han - Carrie Fisher heeft daarentegen duidelijk jarenlang niet geacteerd, maar de vraag of Han en Leia uit elkaar zijn gegroeid nadat hun zoon voor de dark side koos, of dat net deed omdat zijn ouders voortdurend liggen te kibbelen, wordt netjes in limbo gehouden. De mannelijke fans moeten we overigens teleurstellen: Carrie Fisher past niet meer in haar slave bikini. Lupita Nyong'o's Maz Kanata is iets te nadrukkelijk het contemplatieve personage dat Yoda moet doen vergeten, en na poppen en CGI-animatie is dankzij het impuls van Andy Serkis haar personage een MoCap geworden. Verder lijkt het een iets te groot geval van stunt casting om Max Von Sydow aan boord te halen om hem gelijk in de eerste scène te liquideren. Peter Mayhew is voor het merendeel van zijn scènes als Chewbacca vervangen door de jongere Joonas Suotamo, want na een knieoperatie zit zelfs op de Wookiee sleet. Kenny Baker mag intussen vanop de zijlijn toekijken, want R2-D2 is een volledig autonome droïd geworden; ook hij wordt aan de kant geschoven voor een nieuw exemplaar, een oranje voetbal die naar de naam BB-8 luistert en vooral de lachers op zijn hand moet krijgen.

 

Maar het had veel meer kunnen zijn. Episode VII is een nagenoeg identieke hervertelling van Episode IV, waarbij alle personages één generatie zijn opgeschoven, ondanks het feit dat niemand minder dan Lawrence Kasdan, de scenarist van The Empire Strikes Back, voor het scenario zorgde. Net als Obi-Wan Kenobi in Episode IV haalt één oudgediende de eindcredits niet, de "knipogen" zoals de bar van Maz Kanata er één hoort te zijn naar de Mos Eisley Cantina zijn eigelijk gewoon een geval van zelfplagiaat, en ik zou er niet van schrikken dat in Episode VIII straks Episode V plagieert en personage X onthult dat hij de vader van personage Y is - de hints zijn duidelijk genoeg. Alhoewel; The Empire Strikes Back was zonder discussie het beste deel uit de historiek van de galaxy far far away; laten we hopen dat regisseur Rian Johnson (Looper) meer inspiratie heeft dan de om ideeën verlegen J.J. Abrams. En dat hij zijn lens flares thuis laat.

 

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit van Episode VII is onberispelijk - als u zich niet te veel stoort aan Abrams' eerder vernoemde lens flares. Het universum van Star Wars is vuil en smerig; Rey moet zien te overleven in een in elkaar gestorte AT-AT, en de roestplekken en krassen zijn in al hun smerig detail zichtbaar. Filmlocaties in onder meer Abu Dhabi en Skellig Island maken maximaal gebruik van de natuurlijke rijkdommen, terwijl andere scènes in de vermaarde Pinewood Studio's zijn geschoten. Er werd zelfs een volledige mock-up van de Millennium Falcon gebouwd, met alle benodigde krakkemikkige details. De CGI overheerst, maar wordt mooi afgewisseld met zo veel mogelijk tastbare decors; de Tie-fighter die Poe laat neerstorten is zo'n feest voor het oog, waarbij je de schroefjes over het woestijnzand ziet verspreid liggen. De kleurvoering is machtig; de onheilspellende duisternis contrasteert met de helder pulserende lichtzwaarden die de gekleurde TL-buizen uit de originele pre-1997-versie van Episode IV doen verbleken. De zwartniveau's gaan diep, zoals bij de scènes waarin een commando probeert de Starkiller Base op te blazen, en de lichte hoeveelheid grain verraadt duidelijk dat de prent op pellicule is geschoten, niet met een digitale camera. Ik trek evenwel een half punt af voor de lens flares. Abrams mag blij zijn dat ik geen half punt per flare aftrek.

 

De DTS-HD MA 7.1-geluidstrack is niet uitgevoerd in Atmos of DTS:X, en dat is een beetje een gemiste kans om het nieuwe formaat door middel van een mega-blockbuster te promoten. We mogen echter niet klagen, want het laservuur, het gebiep van de sissy robots en de gierende turbines van de Millennium Falcon wisselen elkaar in hoog tempo af. De dialogen zijn duidelijk verstaanbaar, buiten misschien het amalgaampje van buitenaardse dialecten dat gesproken wordt. De ruimtelijke effecten komen goed tot hun recht; vooral de kamer waarin Supreme Leader Snoke (of tenminste zijn hologram) resideert, werden we overdonderd. Kylo Ren heeft overigens een anger management problem, en telkens hij met zijn gekruist lichtzwaard het dichtstbijzijnde controlepaneel in elkaar hakt, klinkt dat hard en compromisloos. John Williams is met de soundtrack aan zijn zevende op rij toe, iets wat voor klassieke muziek alleen weggelegd is voor de groten der aarde zoals een Mozart of een Beethoven.

En het is dat we hier geen punten geven voor de hoes, want het Franse leeftijdslogo en de Franse ondertitel verdienen een dikke nul.

EXTRA'S
Het bonusmateriaal staat op een tweede schijf; een deel toch, want Disney heeft in zijn oneindige schraperigheid besloten om enkele extra's exclusief voor te behouden voor digital download, kwestie van te kunnen controleren wat de consument kijkt, hoe vaak, en 'm er elke keer opnieuw voor te laten betalen. De documentaire Secrets of The Force Awakens: A Cinematic Journey (1:09:14) is een mooie bijdrage in vier hoofdstukken. Er wordt onder meer verteld hoe de franchise in de handen van Disney is overgegaan, hoe de casting is verlopen en hoe regisseur J.J. Abrams vooral probeerde om een aanvaardbare transitie te maken tussen de helden van weleer en de nieuwe generatie. Bij de scènes in de woestijn zien we vooral hoe John Boyega de ondankbare taak krijgt toegewezen om in de bakkende zon rond te huppelen in een stormtrooper-outfit. De bouw van de Millennium Falcon staat ook centraal, evenals de terugkeer van Harrison Ford naar de franchise, van de oude generatie toch diegene die aan de nieuwe film het meeste bijdraagt. Andy Serkis levert commentaar bij zijn coaching van Lupita Nyong'o bij de MoCap, en ook het ontwerp van BB-8, de terugkeer van Carrie Fisher na een lang hiaat, Peter Mayhew's knieoperatie en de nogal schokkende plottwist op het einde komen aan bod. The Story Awakens: The Table Read (4:01) biedt eigenlijk minder dan beloofd wordt: we zien alleen een fragment van de cast die in één zaal het script doorneemt. Mark Hamill neemt de rol van veteller op zich, want hij heeft in de film geen woord dialoog (en je kan 'm moeilijk zo lang in de bezemkast duwen), maar van de table read zelf hebben we in de hoofddocumentaire al een fragmentje gezien.

 

Ook de andere documentaires, Crafting Creatures (9:34) over de vele ruimtewezens en het imposante pak van Chewbacca, Building BB-8 (6:03) over de nieuwe droïd van dienst, Blueprint of a Battle: The Snow Fight (7:02) over het voornaamste lichtzwaardduel uit de film (u dacht toch niet dat u er geen ging krijgen?), ILM: The Visual Magic of the Force (7:55) over de visuele effecten in post-productie en    John Williams: The Seventh Symphony (6:51) over mogelijk één van de meest iconische componisten alive, voelen aan als verlengde scènes uit de hoofddocumentaire. Er niet één lange documentaire van maken zal waarschijnlijk een strategie zijn om de bonussectie dikker te laten lijken dan ze is.  We krijgen nog 6 verwijderde scènes (3:41) die magerder zijn dan ze beloven en een documentaire Force for Change (3:22) over een liefdadigheidsproject dat in de schoot van de film is ontstaan, maar voor een nieuwe Empire Of Dreams is de documentaire te gelikt.

CONCLUSIE
Het valt niet mee om deze film inhoudelijk te kwoteren. Het is Star Wars, en daar zouden we blij mee moeten zijn, maar J.J. Abrams kleurt zodanig binnen de lijntjes, dat de originaliteit en de verrassingsfactor zoek zijn. Over de technische kwaliteiten geen slecht woord, maar als er verdraaid meer (en beter) bonusmateriaal voorhanden is voor pakweg The Hunger Games dan voor Star Wars, dan is er toch iets rotten in het universe. Intussen wachten we vol vrees af wanneer Iron Man zijn intrede gaat doen in het Star Wars-verse.