FILM
In 1967 stort boven de Golan-hoogte een Israëlische jet neer met aan boord een Amerikaanse kernkop. Het tuig ontploft niet, en een kwarteeuw later vinden twee Arabieren toevallig het ding onder het zand. Een wapentrafikant koopt het ding voor een prikje op en biedt het vervolgens aan een selecte klandisie op Internet aan. Het ding komt onder de controle van een amalgaam Europese extreem-rechtse terroristen, onder leiding van de nazi-miljonair Dressler (Alan Bates), die het ding willen gebruiken om een oorlog tussen de Amerikanen en Rusland uit te lokken. En het moment daarvoor schijnt gunstig te zijn: de vorige Russische president, Zorkin, is in elkaar gestort door een dodelijke mix van voka, cholesterol en driftbuien, en zijn opvolger, president Nemerov (Ciarán Hinds) is een beetje een onvoorspelbare factor. CIA-agent Jack Ryan (Ben Affleck), die de levensloop van Nemerov heeft gedocumenteerd, meent nochtans niet dat hij een hardliner is; desondanks vraagt de veiligheidsadviseur van de Amerikaanse president Fowler (James Cromwell), William Cabot (Morgan Freeman), aan Ryan om de situatie in te schatten tijdens een wapeninspectie in Rusland zelf. Ryan merkt tijdens het werkbezoek op dat drie Russische atoomgeleerden op het appel ontbreken, en Cabot geeft zijn spion John Clark (Liev Schreiber) de opdracht deze op te sporen. Clark kan de geleerden terugvinden in Oekraïne, waar ze in het geheim in opdracht van Dressler de gevonden atoombom opknappen. De nieuwe president Nemerov heeft de touwtjes echter nog niet stevig in handen in het Kremlin, want een paar doorgedraaide generaals plegen een gifgasaanval op Grozny, de hoofdstad van Tsjetsjenië. De Amerikanen sturen onder NAVO-vlag humanitaire hulp. Jack Ryan heeft intussen uitgedokterd dat de bom verscheept is naar Baltimore, waar een hoop mensen, waaronder president Fowler, een belangrijke sportwedstrijd bijwonen. Ryan komt echter te laat: de bom gaat af, de president overleeft de aanslag op het nippertje, en in de daaropvolgende oorlogslogica staan de Verenigde Staten en Rusland beiden op het punt om tactische nucleaire wapens in te zetten.


Het getuigt absoluut van een zekere moed om nog films als deze te durven maken na de aanslagen van 11 september 2001. De kritiek die op dergelijke actiespektakels voor de hand ligt, en die films als Die Hard ook verweten werd, is dat films als deze echte terroristen wel eens op ideeën zouden kunnen brengen. En het dient gezegd: ondanks het feit dat het boek van Tom Clancy dateert uit 1991, is de context erg goed aangepast aan de huidige internationale politieke situatie. Rusland wordt geportretteerd als één grote grabbelton waarin iedereen met slechte bedoelingen zomaar nucleaire know-how kan komen wegpikken, het conflict in Tsjetsjenië wordt door de Russen aanzien als een "binnenlandse aangelegenheid", wat betekent dat ze niet graag internationale pottenkijkers dulden, en extreem-rechts vindt, zestig jaar na de Tweede Wereldoorlog, weer een rijke voedingsbodem in Europa. En de mogelijkheid dat terroristen aan een "vuile bom" werken is jammer genoeg niet zomaar fictief.


Na Alec Baldwin en Harrison Ford is Ben Affleck de derde acteur die in de huid van CIA-agent Jack Ryan mag kruipen. Dit script was oorspronkelijk aan Harrison Ford aangeboden, maar die bedankte nadat hij zich op zijn leeftijd niet meer geschikt achtte voor het stuntwerk van deze film. De makers hebben dan maar het roer omgegoord en Jack Ryan geportretteerd als een beginnende agent, die dankzij de steun van zijn mentor William Cabot zijn talenten binnen de geheime dienst optimaal kan benutten. Wat ineens een danige paradox met zich meebrengt: de film speelt zich, oordelend naar de internationale context, enerzijds na Patriot Games en Clear And Present Danger af, maar we krijgen met Ben Affleck wel een jongere en now wat groener achter de oren zijnde Jack Ryan te zien. Ook is Ryan in deze film nog niet getrouwd met Cathy Muller (Bridget Moynahan), wat suggereert dat de film zich vóór de twee andere films afspeelt. Het boek The Sum Of All Fears van Tom Clancy is inderdaad al ouder, maar de reeds eerder besproken actualisatie van het gegeven, maakt de film tot een spannende en herkenbare politieke actiethriller van formaat. Herkenbaar in vele elementen uit de internationale entourage: zo is president Zorkin een maar al te duidelijke afdruk van Boris Jeltsin, en lijken enkele van de Europese neo-nazi's verdacht veel op figuren als Le Pen en Haider. Ook de zogenaamde precisiebombardementen van de Amerikanen lijken zo van CNN geplukt. En, griezeligst van al, brengen de beelden van na de atoomexplosie in Baltimore akelig gelijkende herinneringen aan de aanslag op het World Trade Center boven.


Maar nu even over de film zelf - we zouden het nog bijna vergeten. Zowel het oog voor details als de correcte inschatting van de schaal van een dergelijke detonatie van een vuile bom maken van The Sum Of All Fears een gedurfd én visueel spectaculair geheel. De film valt ruwweg uiteen in twee delen, voor en na de explosie, en alhoewel het leeuwendeel van de plot en de actie zich in het eerste deel afspeelt (er overigens een stevig tempo op nahoudend), is het vooral het tweede deel van de film dat enorm op het netvlies blijft nazinderen. Het beeld krijgt vanaf dan een grauwe teint, die slechts op het einde bij het iets te dissonante happy-end terug normaal ingekleurd wordt, en in die tijd worden we meegesleurd in de apocalytische beelden van een verduisterde hemel en asregen, tenmidden waarvan Jack Ryan wanhopig probeert een escalatie van de ramp te voorkomen. Ben Affleck heeft met deze film alleszins aan credibiliteit als acteur gewonnen, en alhoewel hij de rol van (jongere?) Jack Ryan helemaal anders invult dan Ford, maakt hij er gelukkig helemaal geen pastiche van. Daarnaast contrasteert Morgan Freeman, die overigens alweer een schitterende vertolking ten beste geeft, maximaal. Het is vooral het feit dat de film ontdaan is van alle mogelijke misplaatste humor waarmee regisseur Phil Alden Robinson maximaal incasseert; als er al eens gelachen wordt, is het cynisch en bitter, zoals wanneer president Zorkin aan het begin, briesend over zijn gezondheid, van het éne ogenblik op het andere de pijp aan Maarten geeft. En ook de in dergelijke films onvermijdelijk weerkerende romantische noot wordt in deze prent tot een strikt mininimum beperkt - en de film dus niet in de Pearl Harbor-val doet trappen - wat de ernst alleen maar ten goede komt. Alhoewel de Amerikanen in deze film veel minder impulsief handelen als waartoe we een figuur als zeg maar George W. Bush in staat achten, hemelt de film ook niet onvoorwaardelijk het eigen handelen van de Amerikanen goed; er wordt immers dik de nadruk op gelegd dat het fatale nucleaire wapen van onvervalste Amerikaanse makelij is. De grootste verdienste van regisseur Robinson is dat hij de doorgaans erg droge en saaie Clancy-stuff tot een vlot geheel heeft weten te verwerken, en dat The Sum Of All Fears, méér dan pakweg The Hunt For Red October, het evenwicht vindt tussen een degelijke plot en het niet nodeloos uitweiden over irrelevante details.


BEELD EN GELUID
Paramount heeft deze release eer aangedaan, met een goede beeld-en geluidskwaliteit, die met kop en schouders uitsteekt boven de onuitputtelijke reeks releases van oudere films, die ongeveer even veel kosten als recente prenten, maar qua beeldkwaliteit nauwelijks herbekeken zijn. Zeg nu zelf, wat verwacht je van een film waarin een atoomexplosie in detail wordt uitgebeeld? De verwachtingen die men hieromtrent zou kunnen koesteren worden ruimschoots ingelost. Als je weet dat er dan ook nog en passant een straaljager, een vliegdekschip en een helikopter tot permanente staat van schroot dienen te worden herleid, moet je al de vingers gekruist houden voor een goede geluidstrack. En - het verlossende woord is er bijna uit - die krijgen we gelukkig ook: het militaire materieel vliegt bijna door de huiskamer heen en weer, en het LFE-kanaal wordt niet constant, maar toch maximaal functioneel gebruikt. Alleen jammer dat Paramount totnogtoe zowat het enige grote filmlabel is die de DTS-technologie weigert te omarmen, dit in tegenstelling tot de regio 1-versie. Het beeld is zeer scherp, we hebben geen fouten moeten constateren, alleen een slecht geplaatste laagwisseling en een veel te groot ondertitelingslettertype weerhouden ons van een topscore.


EXTRA'S
Men heeft voor deze release geen bijzonder grote, maar toch een kwalitatieve collectie aan extra's bij elkaar gebracht. Om te beginnen bevat de film niet één, maar twee audiocommentaartracks, allebei ingesproken door regisseur Phil Alden Robinson. Op de eerste track krijgt hij het gezelschap van cinematograaf John Lindley, en op de tweede van niemand minder dan auteur Tom Clancy, die al onmiddelijk begint af te geven op alle details die ten op zichte van zijn boek in de film veranderd zijn. Clancy heeft misschien wel wat interessants te vertellen over zijn ervaringen als spionage-auteur, maar op een filmtrack als deze had hij zich beter van commentaar onthouden, want zijn grootste bijdrage aan deze DVD is een track waarin hij genadeloos twee uur lang de film middels allerlei details zit af te breken. Het enige wat we ervan onthouden hebben is dat Tom Clancy een enorm grote eigendunk heeft. Robinson houdt ocharme wijselijk de lippen op elkaar, en heeft de filmisch gezien interessantere commentaar voor de andere track bewaard. De commentaartracks zijn enkel in het Engels ondertiteld, beter dan niets natuurlijk. De andere extra's zijn dan weer wel van Nederlandse ondertiteling voorzien, wat in de bespreking zeker een pluspunt oplevert. De Making Of-documentaire "A Cautionary Tale" is verdeeld in twee delen, één over de productie van de film en één over de keuzes die men voor de cast heeft moeten maken toen bleek dat Harisson Ford bedankte voor de eer, wat de ganse film gradueel heeft "verjongd". De twee documentaires samen duren een half uur. In vijf kortere featurettes worden de diverse speciale effecten, waaronder uiteraard het neerstorten van de helikopter en de impact van de bom op het ziekenhuis worden uitgebeend. Deze documentaires zijn redelijk informatief, maar vertellen allemaal zo een beetje hetzelfde verhaal. Tot slot vinden we nog een trailer terug.


CONCLUSIE
The Sum Of All Fears is zonder twijfel één van de meest spectaculaire politieke thrillers van de afgelopen jaren. Phil Alden Robinson en vooral Ben Affleck hebben Jack Ryan nieuw leven ingeblazen. Deze DVD is bovendien technisch dik in orde. Feitelijk beter dan Tom Clancy verdient...